Vrach faoliyatining huquqiy asoslam

kirish qismida 
quyidagilar ko‘rsatiladi: 
-ekspertiza o ‘tkazilgan yil, oy, kun;
-ekspertiza o ‘tkazilgan joy;
-ekspertiza o ‘tkazish uchun asos;
-ekspertlar  komissiyasining  tarkibi,  ularning  lavozimi, 
ilmiy  darajasi,  unvoni,  ish  staji  va  mutaxassislik  bo‘yicha  toifasi 
ko‘rsatilgan holda;
-komission sud-tibbiy ekspertiza o ‘tkazilayotgan ish; 
-ekspertiza maqsadi va uning oldiga qo‘yilgan savollar; 
-ekspertlar komissiyasiga taqdim etilgan materiallar, hujjatlar 
va tekshiruv obyektlari.

---

Tekshiruv  qismida 
ekspertiza  oldiga  qo‘yilgan  savollami 
hal  etish  uchun  zarur  bo‘lgan  dalillarni  qayd  etgan  holda  ishning 
mohiyati  qisqacha bayon  etiladi,  ya’ni  ekspertlar komissiyasining 
xulosasini  tuzish  va  asoslash  uchun  lozim  bo‘lgan  barcha 
ma’lumotlar keltiriladi.
Xulosaning ushbu qismida quyidagilar qayd etilishi lozim:
- ishni qo‘zg‘atish uchun asos  (masalan, jabrlanuvchi,  uning 
qarindoshlari yoki aybdoming arizasi);
-  voqea joyi  yoki  murda  topilgan  joyni  ko'zdan  kechirish 
bayonnomasidan ko‘chirma;
- taqdim etilgan tibbiy hujjatlar ma’lumotlari (kasallik tarixi, 
ambulatoriya kartasi va boshqa hujjatlar ulaming raqami, davolash 
muassasi  va  uning  tuzilmasini  ko‘rsatgan  holda)  bemor  tibbiy 
yordamga murojaat etgan kundagi  shikoyatlari va umumiy ahvoli, 
keyingi  dinamik  kuzatuvlarda  bemor  ahvolidagi  o ‘zgarishlar, 
o‘tkazilgan  davolash  (konservativ,  jarrohlik  usulida)  chora- 
tadbirlari,  konsultatsiyalar va mutaxassislar konsiliumi,  paraklinik 
tekshiruvlar natijalari va boshqalarni tavsiflangan holda;
- murda ekspertizasi xulosasidan ko‘chirmalar, shu jumladan 
xulosa to ‘xtamlari;
-  murdani  patologoanatomik  tekshiruvi  bayonnomasidan 
ko‘chirma,  shu  jumladan  patologoanatomik  tashxis,  kliniko- 
anatomik epikriz bilan;
-  qo‘shimcha  laboratoriya  (gistologik,  toksikologik  va 
boshqalar) tekshiruvlari bo‘yicha ma’lumotlar;
- klinik-anatomik vaklinikkonferentsiyalar bayonnomalaridan 
ko‘chirmalar;
-  javobgarlikka  tortilayotgan  tibbiy  xodimning  xizmat 
tavsifnomasidan ma’lumotlar;
- idoraviy va noidoraviy tekshiruvlar ma’lumotlari;
-  ayblanuvchi,  jabrlanuvchi,  guvohlaming  so‘roq  bayon- 
nomalari, tushuntirish xatlaridan ko‘chirmalar.
Barcha  yuqorida  qayd  etilgan  ko‘chirmalar,  hujjatlardan

---

olingan  ma’lumotlar  ekspertlar  komissiyasiga  taqdim  etilgan  ish 
materiallarining  qaysi  varag‘ida  mavjudligi  ko‘rsatilgan  holda 
bayon etilishi lozim.
Ekspertlar  komissiyasining  to ‘xtamlari  ekspertiza  oldiga 
qo‘yilgan savollarga javoblami o‘z ichiga oladi va ular xulosaning 
tekshiruv  qismidagi  ma’lumotlardan kelib  chiqishi  va  ularga mos 
bo‘lishi lozim. Ekspertlar komissiyasining to‘xtami obyektiv, ilmiy 
asoslantirilgan  bo‘lishi  zarur.  To‘xtam  bandalari  turli  xil  m a’no 
va talqinlarga yo‘l  qo‘ymaydigan darajada  aniq,  tushunarli  bayon 
etilishi  lozim.  Ular  taqdim  etilgan  tibbiy  hujjatlar  materiallari 
va  boshqa  obyektiv  m a’lumotlar  asosida  tuzilishi  lozim.  Faqat 
subyektiv,  taxminiy  ma’lumotlar  bo‘yicha  noto‘liq,  mavhum, 
shuningdek  o‘zaro  zid  bo‘lgan  to ‘xtamlar  tuzilishiga  yo‘l 
qo‘yilmaydi.
Tekshiruv  jarayonida  taqdim  etilgan  tekshiruv  obyektlari, 
materiallar yoki sud ekspertlaming maxsus bilimlari etarli emasligi 
aniqlanganda,  ekspertlar  komissiyasi  ayrim  savollami  hal  etishni 
asoslantirilgan  holda  rad  etishi  lozim.  Shu  bilan  birga  ekspertlar 
komissiyasi  xulosada  o‘z  tashabbusi  bilan  ish  uchun  ahamiyatli 
bo‘lgan,  ammo  ular  bo‘yicha  savol  qo‘yilmagan  holatlami  ham 
yoritishlari mumkin.
Olingan tekshiruv natijalarining tahlili bo‘yicha urnumiy bir 
fikrga  kelinganda  ekspertlar  komissiyasi  birgalikda  xulosa  tuzadi 
va uni  imzolaydi.  Agarda ekspertlar komissiyasi a ’zolari  o'rtasida 
turli  xil  fikrlar  yuzaga  kelsa,  ulaming  har  biri  barcha  yoki  ayrim 
savollar bo‘yicha alohida xulosa beradi.
Ekspertlar 
komissiyasining 
xulosasida 
huquqbuzarlik 
sabablari  va  uni  vujudga kelishiga  imkoniyat  yaratgan  sharoitlar, 
shuningdek ulami bartaraf etish va oldini olish bo‘yicha tavsiyalar 
ko‘rsatilgan boiishi mumkin.
Xulosa  va  uning  natijalarini  aks  ettiruvchi  ko‘rgazmali 
materiallar xulosaga ilova qilinadi va uning tarkibiy qismini tashkil 
etadi.  Tekshiruvlar yo‘nalishi, sharoitlari va natijalari  qayd etilgan

---

materiallar sud-ekspertiza muassasasida qonunchilikda belgilangan 
muddat davomida saqlanadi.
Sud 
ekspertizasi 
tugatilgandan 
so‘ng, 
ekspertlar 
komissiyasining  xulosasi  ish  materiallari,  tekshiruv  obyektlari 
bilan  birga  ekspertiza  tayinlagan  organga  (shaxsga)  yo‘llanadi. 
Ekspertiza  tayinlagan  organning  (shaxsning)  rasmiy  ruxsatisiz 
ekspertlar komissiyasi  xulosasini protsess  ishtirokchilariga taqdim 
etilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Jinoyat-protsessual  kodeksida  sud  ekspertizalarini  tayinlash 
va  o ‘tkazishda  gumondor,  ayblanuvchi,  sudlanuvchilaming 
huquqlari (179-modda) keltirilgan. Binobarin, qayd etilgan shaxslar 
quyidagi huquqlarga ega:
-sud  ekspertizasini  tayinlash,  o‘tkazish  masalasida  o‘z 
huquqlarini tushuntirib berishlarini talab etish;
-sud ekspertizasi boshlanguncha uni tayinlash haqidagi qaror 
yoki ajrim bilan tanishish;
-sud ekspert (-lar)ga raddiya berish va o‘zi ko‘rsatgan shaxslar 
ichidan ekspert taynilash haqida tavsiyalar berish;
-sud  ekspertizasi  oldiga  qo‘shimcha  savollar  qo‘yish, 
qo‘shimcha materiallar taqdim etish;
-ekspertiza tayinlagan organ  (shaxs)  ruxsati  bilan ekspertiza 
jarayonida ishtirok etish;
-sud  ekspertiza xulosasi  bilan  tanishish  va  qo‘shimcha yoki 
qayta  sud  ekspertizalari  tayinlash  va  o ‘tkazish  haqida  talabnoma 
berish.
Ko‘rsatilgan 
tibbiy 
yordamni 
baholash 
masalasida 
o ‘tkazilayotgan komission sud-tibbiy ekspertiza jarayonida bu kabi 
huquqqa javobgarlikka tortilayotgan tibbiy xodim ega bo‘ladi.
Sud  ekspertizasini  o‘tkazishda  protsess  qatnashchilarining 
ishtirokiga  qonunda  belgilangan  tartibda  ekspertiza  tayinlagan 
organ  (shaxs)ning  ruxsati  bilan  imkon  beriladi.  Bunda  sud 
ekspertizasini о ‘tkazishda ishtirok etayotgan protsess qatnashchilari 
tekshiruvlami olib borishga aralashmasligi lozim, ammo ekspertlar 
komissiyasidan  qo‘llanilayotgan  tekshiruv  usullari  va  olingan
140

---

natijalaming mohiyatini  tushuntirishni talab qilishlari,  shuningdek 
tegishli  tushuntirishlar  berishi  mumkin.  Protsess  qatnashchilariga 
ekspertlar  komissiyasining  yig‘ilishida  va  to ‘xtam  tuzish 
bosqichlarida ishtirok etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Ekspertlar  komissiyasi  to ‘xtamda  aniqlik  kiritish  lozim 
bo‘lgan  noaniqliklar  yoki  qo‘shimcha  tekshiruvlami  talab 
etmaydigan kamchiliklar bo‘lganda ekspertlar komissiyasi a’zolari 
surishtiruvchi,  tergovchi  yoki  sud  tomonidan  so‘roq  qilinishi 
mumkin.  Ta’kidlash lozimki, so‘roq faqat mavjud xulosa bo‘yicha 
o‘tkazilishimumkin. Shungako‘ra, ekspertlar komissiyasi a’zolarini 
sud  ekspertiza  xulosasi  taqdim  etilguncha  so‘roq  qilinishiga yo‘l 
qo‘yilmaydi.
0 ‘zR JPK 187-moddasiga muvofiq ekspertlar komissiyasining 
xulosasi ekspertiza tayinlagan organ (shaxs) tomonidan ish bo ‘yicha 
to ‘plangan  boshqa  dalillar  bilan  birgalikda  ilmiy  asoslanganligi 
va  belgilangan  protsessual  me’yorlarga  rioya  qilinganligi  nuqtai- 
nazaridan  baholanadi.  Bunda  surishtiruvchi,  tergovchi,  sud  uchun 
ekspertlar komissiyasining xulosasi dalil sifatida ustuvor kuchga ega 
bo‘lmaydi.  Ekspertlar  komissiyasining  xulosasiga  qo‘shilmaslik, 
tegishli  tarzda,  surishtiruv,  tergov  yoki  sud  muhokamasini  olib 
borayotgan shaxs tomonidan asoslantirilgan bo‘lishi lozim.
Ayrim  holatlarda  bir  ish  bo‘yicha  ikki  yoki  undan  ortiq 
komission sud-tibbiy ekspertizalar о ‘ tkazilishi va bunda ко ‘ rsatilgan 
tibbiy  yordam  bo‘yicha  ekspertlar  komissiyasining  fikrlari  o ‘zaro 
mos  kelmasligi  mumkin.  Bu  kabi  holatlarda  surishtiruvchi, 
tergovchi yoki sud tomonidan bir ekspertlar komissiyasi xulosasini 
inobatga olganligi va ikkinchi ekspertlar komissiyasi xulosasini esa 
rad etganligi sabablari asoslab berilishi lozim.

---

1.  Komission  sud-tibbiy  ekspertizalar  o‘tkazishni  belgilab 
beruvchi me’yoriy hujjatlar?
2.  Komission  sud-tibbiy  ekspertizalar  o ‘tkazish  uchun 
asoslar?
3.  Komission  sud-tibbiy  ekspertizalar  oldiga  qo‘yiladigan 
savollarga qanday talablar qo‘yiladi?
4.  Tibbiy  xodimlami  javobgarlikka  tortish  holatlarida 
tayinlanadigan  komission  sud-tibbiy  ekspertizalarga  qanday 
hujjatlar taqdim etiladi?
5.  Qanday  holatlarda  xulosa  berishning  imkoni  yo‘qligi 
haqida hujjat rasmiylashtiriladi?
6. Ekspertlar komissiyasi tarkibi qanday tuziladi?
7. 
Ekspertlar 
komissiyasi 
a ’zolarining 
huquq 
va 
majburiyatlari?
8.  Komission  sud-tibbiy  ekspertiza  xulosasi  qanday 
qismlardan tashkil topadi?
9.  Komission  sud-tibbiy  ekspertiza  xulosasi  to‘xtamlariga 
qo‘yiladigan talablar?
10.  Komission  sud-tibbiy  ekspertizalami  tayinlash  va 
o‘tkazish  jarayonida  gumondor,  ayblanuvchi  va  sudlanuvchilar 
qanday huquqlarga ega bo‘ladi?
11.  Qanday holatlarda ekspertlar komissiyasi a ’zolari  so'roq 
qilinadi?
12.  Ekspertlar  komissiyasining  xulosasi  kim  tomonidan  va 
qanday baholanadi?

---