Vrach faoliyatining huquqiy asoslam

Medikotanaziya
  bedavo  bemorlaming  azob,  uqubatlarini 
turli  xil  konservativ,  simptomatik  davolash  usullari  yordamida

---

engi 11 ashtirishni anglatadi.  Ushbu harakatlar tibbiy  etika va huquq 
m e’yorlariga zid kelmaydi.
Medikotanaziya  muammosi  palliativ  yordam  masalasi 
bilan  bevosita  bogiiqdir.  Jahon  Sogiiqn  saqlash  tashkilotining 
ta’rifiga  binoan,  palliativ  yordam -  davosiz kasallik  bilan og‘riga 
bemomi  toiaqonli  aktiv  parvarish  qilishni  nazarda  tutadi.  Uning 
maqsadi  bemor  va  uning  oilasi  uchun  eng  yaxshi  hayot  tarziga 
erishishdir. Palliativ parvarish hayotni ulugiaydi va o ‘limga odatiy 
tabiiy  jarayon  sifatida  qaraydi.  U  oiim ni  na  tezlashtiradi  va  na 
uzoqlashtiradi.
Umidsiz  bemorlarga  palliativ  terapiyani  tashkil  etishda 
tibbiy  ko‘rinishdagi  bosh masala hayotni  cho‘zmaslik,  og‘riqlami 
kamaytirishvaqolganhayotsifatinimaksimaldarajadayaxshilashdan 
iboratdir.  Shu  sababli  palliativ  yordam  ko‘rsatishda  an’anaviy 
tibbiy  amaliyotning  qator  klassik  holatlarini  qaytadan  ko‘rib 
chiqishga  to‘g‘ri  keladi.  Ya’ni,  “odatdagi”  bemorga  mos  bo ig a n  
yordam, o iim  arafasidagi bemorga to‘g ‘ri kelmasligi mumkin. Shu 
munosabat  bilan  palliativ  terapiya  o ‘tkazuvchi  vrachlar,  ayniqsa 
umumiy  amaliyot  vrachlarining  kasbiy  tayyorgarligining  talab 
darajasida boiishi  o‘ta muhimdir.  Binobarin,  aksariyat holatlarda 
hayoti so‘nay otgan bemorlarga aynan ular tomonidan tibbiy yordam 
ko‘rsatishga to‘g‘ri keladi.
Insoniyat  tarixida  o iim   arafasida  boig an   bemorlarni 
parvarish  qiluvchi  diniy  va  boshqa  hayriya  tashkilotlari  boigan. 
Rak kasalligidan vafot etayotgan bemorlarni paravarish qiluvchi va 
xospis deb nomlanuvchi ilk tashkilot Jiyan Game tomonidan  1842 
yilda Frantsiyaning Lion shahrida tashkil etilgan.
XX 
asrda hayoti  so‘nayotgan  insonlami  paravarish  qiluvchi 
va xospis  deb  nomlanuvchi  birinchi  ixtisoslashgan tashkilot  1947 
yilda Sessiliya Sonders tomonidan London shahrida tashkil etilgan. 
Shu erda u keyinroq,  1967 yilda ilohiy Xristofor nomli namunaviy 
ko‘rinishdagi  m uruw at  uyiga  asos  solgan.  Xospisda  bemorlarni 
parvarilash  nafaqat  tibbiy  muolajalar  o ‘tkazishni,  balki  ularga

---

psixologik yordam berishni o ‘z ichiga oladi.
Xospislar  ochishni  faol  tashviqotchilaridan  bin  mashhur 
amerikalik  jumalist  Viktor  Zorzadir.  1977  yilda  Zorza  oilasi 
mudhish  fojeani  boshidan  kechiradi  -   oilaning  yolg‘iz  farzandi, 
qizi Djeyn davosiz rakdan vafot etadi. Unarming oxirgi  8 kunini u 
Oksforddagi xospisda o‘tkazadi  va o'limidan oldin u   ota-onasiga 
bu  kunlar  hayotining  eng  baxtli  kunlari  bo‘lganligini  ma’lum 
qilib,  ulardan  qolgan  hayotlarini  butun  dunyoda xospislar tashkil 
qilishga  bag'ishlashlarini  iltimos  qiladi.  Qizlarini  dafh  etgandan 
so‘ng,  Zorzalar  oilasi  AQSHda  xospislar  tashkil  qilish  bo‘yicha 
umummilliy  kompaniya  o ‘tkazadilar.  Umummilliy  “Hospice 
action” qo‘mitasi tashkil etilib, unga mashhur insonlar a’zo bo'ldi. 
“Hayotni to‘liq yashash.  Insondek o'lish” kabi  so‘zlar V.  Zorzaga 
tegishlidir.
Ko‘plab  davlatlarda xospislar tarmog‘i  tuzilgan  bo‘lib,  ular 
ham ambulator va ham statsionar yordam ko'rsatadilar. Rivojlangan 
davlatlarda  odatda  450-500  ming  aholiga  bitta  xospis  ochiladi. 
Sobiq ittifoq hududida birinchi xospis faqat  1990 yildagina Sankt- 
Peterburg yaqinidagi Laxteda ochilgan.