«воспитание нового поколения в эпоху глобального преобразования: вызовы и перспективы»

1 APRIL 2022
•
187
TIJORAT BANKLARI MOLIYAVIY XAVFSIZLIGINI TA’MINLASHDA TO‘LOVGA QOBILLIKNING O‘RNI
S. Raimberdiyev 
Toshkent moliya instituti talabasi
Annotatsiya.
Respublikamizda tijorat bank tizimining uzluksiz rivojlanishi bozor munosabatlari 
sharoitidagi obyektiv zaruriyat bo‘lib, bu o‘z navbatida tijorat banklar faoliyati va moliyaviy xavfsizligini 
ta’minlash hamda ularni doimiy nazorat qilishni talab etadi.
Kalit so‘zlar:
yuqori likvidlilik, lahzali likvidlilik, moliyaviy xavfsizlik, kredit siyosati.
Tijorat banklari iqtisodiyotning asosiy tizimlaridan biri bo‘lib, aholi va biznesning to‘planib qolgan 
jamg‘armalarini taqsimlash orqali iqtisodiyotni zarur moliyaviy resurslar bilan ta’minlaydi. Bu vositachilik 
iqtisodiyotni yanada rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan omildir. Tijorat banklarining samarali faoliyat 
yuritishida ularning moliyaviy xavfsizligi muhim rol o‘ynaydi.
Tijorat banklarining moliyaviy xavfsizligiga ta’sir qiluvchi asosiy xavflar quyidagilar [1,25-bet]:
- bank kapitalining past sifati;
- banklar tomonidan xavfli kredit siyosatini olib borish;
- bank nazoratining yetarli darajada samarali emasligi;
- omonatlarni sug‘urtalash tizimi tomonidan omonatlarning yetarli darajada qoplanmaganligi;
- bank aktivlarining past likvidligi;
- iqtisodiyotning real sektori korxonalarining kreditga layoqatliligining past darajasi.
Tijorat banklari ushbu tahdidlarga qarshi moliyaviy xavfsizlikni ta’minlashi uchun quyidagi chora-
tadbirlarni amalga oshirish kerak:
- xavfsizlik sohasidagi muammolarni huquqiy tartibga solish;
- xavfsizlik sohasida davlat siyosati va strategik rejalashtirishning asosiy yo‘nalishlarini belgilash;
- xavfsizlik tahdidlarini bashorat qilish, aniqlash va baholash;
- bank tizimining barqaror rivojlanishini ta’minlash mexanizmini ishlab chiqish;
- moliyaviy xavfsizlikni ta’minlash mexanizmini doimiy ravishda takomillashtirish.
Tijorat banklarining moliyaviy holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlardan eng muhimi bu likvidlilik (to‘lovga 
qobillik) koeffitsiyenti hisoblanadi.
Bank tizimi likvidlilik ko‘rsatkichlari.