Vorlage Uni hh plakat A0

2-rasm. Ushbu tadqiqotda ishlatilgan tuproqning yuqori 20 sm chuqurligining asosiy tuproq xususiyatlari

Tuproqning Cd bilan ifloslanishi O’zbekiston hududlarida ham uchraydi. Jumladan,Toshkent viloyati Angren shahri atrofida ifloslanish darajalari mavjud.

Yuqorida o’tkazilgan tajriba natijalari Xitoyda amalga oshirilgan bo’lib Cd metalini bug’doy donida konsentratsiyasining ortishi kuzatilgan.

Asosiy voqealar

• N kadmiyning tuproqdan bug'doy doniga o'tkazilishiga yaxshi ta'sir ko'rsatdi.
• N tuproqning o'zaro ta'siri Cd fitoavtiyligiga olib keladigan omillarni aniqlashda juda muhimdir.
• N bir vaqtning o'zida tuproqning pH ga ta'siri va tuproq suyuqlik fazasidan ozuqa moddalarning va metallarning olinishi sababli muhimdir.
• Cdni o’zlashtirgan donlar zaruriy element sifatida iste’molga yaroqli hisoblanadi.

Fitoekstratsiya – bu o’simliklarni ifuproq o'simlik tizimlarida Cd fitoavtligini boshqaruvchi omillarni aniqlash va aniqlash juda muhimdir. Shu maqsadda bug'doy donining Cd kontsentratsiyasining Cd fitoavliliga (pH, CEC(kation almashinuv jarayoni, EC (Elektr o’tkazuvchanlik) va N dastur nisbati bilan bog'liq miqdordagi o'zaro bog'liqligini ishlab chiqilgan va tasdiqlandi hamda N dasturlash nisbati (0–300kg) o'rtasidagi o'zaro ta'sirni o'rganildi. Tuproqning geokimyoviy xususiyatlari va donda Cd kontsentratsiyasi, Xitoyda 2017–2018 yillarda ikkita bug'doy navidan (Annong-1124 va Ningmay-15) foydalanilgan holda o'tkazilgan to'rtta dala sinovidan o’tkazildi. Tuproq pH shisha elektrod (Orion Star A211, Thermo ilmiy, AQSh) yordamida 1:2.5 (w/v) nisbatda (CO2 holda) deionize suv uchun bir tuproqda o'lchandi. Donchalardagi Cd konsentratsiyasini aniqlash uchun induktiv birlashuvchi plazma massa spektroskopiyasi (ICP-MS) dan foydalanildi. Bug'doy don uni (GBW-10035) standart materiallar, shuningdek Bosh Xitoy Milliy markazi tomonidan tasdiqlangan standart yozuvlar (namunasiz kislota aralashmasi) tadqiqot va tahlil jarayonlarida sifat nazorati uchun ishlatilgan.

 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR