Volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 4 
ǀ
2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
  
 
99 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
parchalanishi mexanik kuchlanishlar 
bo‘lmagan
holatda muxitning 
ta’siri
ostida sodir 
bo‘ladi
. Sovutish-moylash suyuqliklari
sovitish xususiyatlari asboblar 
turg‘unligiga
, 
ishlov aniqligiga, yuza 
g‘adir
-budurligiga, yuza qatlamidagi qoldiq kuchlanishlarga va 
boshqalarga 
ta’sir
qiladi. Ular 
sovutish-moylash suyuqliklari
tarkibiga, alohida 
komponentlarning fizik-kimyoviy va issiqlik fizik kattaliklariga 
bog‘liq
 
bo‘ladi
. Organik 
va mineral tuzlar 
bug‘
 plyonkasi 
turg‘unligini
 kamaytirishi mumkin. 
Sovutish-moylash 
suyuqliklari 
sovutish qobilyatiga qovushqoqlik, issiqlik 
o‘tkazuvchanlik
, solishtirma 
issiqlik 
sig‘imi
, uning komponentlari 
bug‘lanish
issiqligi ta
’
sir 
ko‘rsatadi
. 
Metallarni 
yuqori tezliklarda qattiq qotishmali asboblardan foydalanib kesishda sovutish-moylash 
suyuqliklarini 
mo‘l
-
ko‘l
qilib va uzluksiz quyish tavsiya etiladi. Ayrim operatsiyalarda , 
masalan frezalash jarayonida qattiq qotishmali plastinalarni tez tez qaytariluvchi kirish-
chiqishlari xisobiga siklik kuchlanishlarni ortishi yoriqchalar hosil 
bo‘lishiga
va 
asboblar 
turg‘unligini
pasayishiga olib keladi. 
To‘g‘ri
tanlangan sovutish-moylash 
suyuqliklari ishqalanish kuchini va kesish kuchini kamaytiradi, bu esa ajralayotgan 
issiqlikni pasaytiradi. Kesish jarayonida asosiy issiqlik manbai strujka hosil 
bo‘luvchi
zonalar va asbobning old va orqa uchastkalari, qaysiki ishlov berilayotgan yuza va 
strujkani kontakt yuzalari xisoblanadi. Issiqlik ajralishi kesish tezligi ortishi bilan va 
ozroq uzatish va chuqurlikning ortishi bilan ortadi. Issiqlikning ajralishi plastik 
materiallarga (
po‘latlarga
) ishlov berishda, 
mo‘rt
materiallarga (
cho‘yanga
) ishlov 
berishga qaraganda 
ko‘proq
bo‘ladi
.