Витаминлар ва уларнинг овқатланишдаги аҳамияти Витаминларни синфлаштириш. Организм ҳаёт фаолиятида витаминларнинг аҳамияти

Сўрилиши ва физиологик функциялари. Овқат табиий фолатлари 75 % ҳолатларда глутамин кислотаси билан боғланган шаклда бўлади ва олдиндан парчалангандан сўнг ингичка ичакда самарали сўрилишга қодир бўлади.
Фолацин организмда бир углеродли бирликларнинг алмаштирилмас ташувчиси бўлиб, фаол кофермент – тетрагидрофолат кислотаси кўринишида амино- ва нуклеин кислоталарининг метаболизмидаги турли энг муҳим реакцияларни таъминловчи кўпгина ферментлар таркибига киради. Хусусан, фолацин гомоцистеин биотрансформациясининг сўнгги босқичида цистеиндан метионин синтезланишида иштирок этади ва ДНК ва РНК метилланишини таъминлайди.
Фолациннинг В6 ва В12 витаминлари билан метаболик алоқаси гомоцистеин биотрансформациясининг турли босқичларида амалга оширилади.
Асосий озуқа манбалари ва организмни таъминлаш имконияти. Фолациннинг овқатланишдаги асосий манбалари (2.20-жадвал): йирик тортилган ундан тайёрланган нон маҳсулотлари, қўзиқоринлар, яшил сабзавотлардир (жадвалда қувват сарфланиши 2800 ккал бўлган инсоннинг фолацинга бўлган физиологик меъёрини таъминловчи маҳсулотларнинг кундалик тўплами келтирилган). Рационда фолатларнинг яхши манбалари унчалик кўп эмас, шу сабабли ҳам ҳақиқий (кўпинча, 2 ... 3 марта ошиқроқ бўлган ) эҳтиёжни қондириш учун овқатланишга қарийб барча манбаларни ҳар куни киритиш ёки фолат кислотаси билан бойитилган маҳсулотлар (кўпроқ, бошоқли дон маҳсулотлари)ни қўллаш керак бўлади. Овқатланишида нон ва бошқа бошоқли донлар маҳсулотлари (ёрмалар) бўлмаган ёки жуда кам киритилган шахслар фолацинга энг катта танқисликни сезишади.
2. 20-жадвал
Фолациннинг асосий озуқа манбалари

Маҳсулот	100 маҳсулотдаги фолацин миқдори, мкг	Кундалик маҳсулотлар тўплами
Мол жигари, буйраклар, треска балиғи жигари	100 ... 250	360 г йирик тортилган ун нони + 50 ... 100 г ёғсиз творог + 20 г пишлоқ + 30 г бодом (ёки ёнғоқ) + 100 г мол жигари + 1 стакан (250 г) апельсин шарбати + 50 г исмалоқ (салат, брюссель карами, қўзоқли ловия, артишок барги) + 100 г янги қўзиқоринлар
Нон маҳсулотлари, ёрмалар, творог, пишлоқ, яшил салат, қўзиқоринлар, ёнғоқлар	20 ... 75

Фолатларнинг сўрилишига баъзи бир дорилар (фенобарбитал) ва алкоголь ҳалақит бериши мумкин.

Фолатлар иссиқлик ёрдамида ишлов беришга нисбатан ўта бардошсиз бўлиб, ҳарорат ўзгаришларига жудаям сезгир ва пазандалик ишлови давомидаги йўқотишлар 80 ... 90 % га етади.