Vitaminlar va ma’danli moddalar

Vitaminlarning nomlanishi, tabiiy manbalari va ularga bo‘lgan kecha-kunduzlik ehtiyoj

Lotin harflariga ko‘ra nomlanishi	Kimyoviy (xalqaro) nomla nishi	Fiziologik nomlanishi	Kashf etilgan vaqti	Tabiiy manbalari	Kecha kunduzlik ehtiyoj (o‘rtacha)
1	2	3	4	5	6
A	Retinol	Antikseroftalmik vitamin	1913	Qaymoq, jigar, buyrak, tuxum sarig’i, baliq yog’i, tuzlanmagan sariyog’, kartoshka, ko’katlar, sabzi, pomidor, qalampir va boshqalar	1,0-1,5 mg
D	Kalsiferol	Antiraxit vitamin	1922	Baliq yog’i, sariyog’, tuxum sarig’i, pishloq, sut, dengizdan olinadigan yegulik mahsulotlar va boshqalar	0,025 mg
E	Tokoferol	Antisteril ko‘payish vitamini	1922	O’simlik yog’lari, kunga boqar, makkajo’xori, paxta, soya, unib chiqayotgan don, donlarning kepagi, sabzavotlar, ismaloq, karam va boshqalar	5,0 mg
K	Filloxinon	Antigemorragik vitamii	1935	Pomidor, o’simliklarning yashil qismlari, itburun, malina, soya, yong‘oq, karam, sabzavotlar, jigar va boshqalar	0,015 mg
B1	Tiamin	Antinevritik vitamin	1926	Xamir va pivo achitqisi, endi unib chiqqan bug’doy, donlarning kepagi, kungaboqar urug‘i, loviya, kartoshka, ismaloq, lavlagi bargi, qora non, jigar va boshqalar	1,3-2,5 mg
B2	Riboflavin	O‘sish vitamini	1932	Jigar, go’sht, tuxum sarig’i, sut, pishloq, suzma, kartoshka, pomidor, karam, no’xat, loviya, bodom, sholg’om, endi o’sgan bug’doy doni, pivo, xamir achitqisi va boshqalar	1,5-3,0 mg
B3	Pantoten kislota	Antidermatik vitamin	1933	Xamir va pivo achitqisi, jigar, o’simliklarning yashil qismlari va boshqalar	10,0-12,0 mg
PP	Nikotin kislotasi (niatsin)	Antipellagratik vitamin	1937	Bug’doy noni, hayvonlar ning jigari va buyraklari, kartoshka va boshqalar	20,0-25,0 mg
B6	Pirodoksin	Antidermatik vitamin	1934	Mol go’shti, baliq, tuxum sarig’i, no’xat, yashil o’simliklar va boshqalar	2,0 mg
B12	Sianokobalamin	Antianemik vitamin	1948	Qoramol jigari, sut va sutqatiq mahsulotlari, baliq, tuxum sarig’i, xamir va pivo achitqisi, ko’katlar, ismaloq, endi unib chiqqan bug’doy, dengizdan olinadigan yegulik mahsulotlari va boshqalar	0,001 mg
BS yoki B9	Folat kislota	Antianemik vitamin	1941	Pivo va xamir achitqilari, ismaloq, rangli karam, non, jigar va boshqalar	2,0 mg
H	Biotin	Antiseborroy vitamin	1935	Xar xil achitqilar, jigar, rangli karam, no‘xat, soya, sut va boshqalar	0,01 mg
C	Askorbin kislota	Antiskorbut (singaga qarshi vitamin)	1925	Itburun, qora smorodina, sitrus mevalari, pomidor, kartoshka, yer tut, qalampir, jigar va boshqalar	60-108 mg
P	Sitrin (rutin)	Kapillarlarni mustahkamlovchi vitamin	1936	S vitamini mavjud mahsulotlar, olxo’ri, olcha, uzum, chernika, brusnika, klyukva va boshqalar	35-50 mg

Vitaminlarning fiziologik ta'sir etish xususiyatiga ko’ra guruhlanishi

Vitaminlar Guruhi	Qisqacha fiziologik xarakteristikasi	Vitaminlarning Nomlari
Tananing umumiy reaktiv- ligini oshiruvchi vitaminlar	Markaziy nerv sistemasining funksional holatini, moddalar almashinuvini, to’qimalar trofikasini boshqarib boradi	B1, B2, PP, A va C
Antigemorrogik xususiyatli vitaminlar	Qon tomirlarining me'yoriy o’tkazuvchanligini va turg’unligini ta'minlaydi hamda qonning ivishini kuchaytiradi	C, P va K
Antianemik vitaminlar	Qon hosil bo’lishini me'yorida saqlaydi va rag’batlantiradi	B12, BS va C
Antiinfeksion xususiyatli vitaminlar	Tanani infeksiyalarga chidamliligini, himoya funksiyasini kuchaytiradi, immunitet hosil bo’lishini rag’batlantiradi	C, A
Ko’rish jarayonini boshqa ruvchi vitaminlar	Ko’rish o’tkirligini kuchaytiradi, rangli ko’rishni yaxshilaydi	A, B2, C

Adabiyotlar:

1. 
   Битти А.Д. Диагностические тесты в гастроэнтерологии: Пер с англ.- М.:Медицина, 1995.-224 с.
   
2. 
   Бузник И.М. Энергетический обмен и питание. М., 1978.
   
3. 
   Витебский Я.Д. Питайтесь рационально. Курган, 1991.
   
4. 
   Габи Хаубер-Швенк, Михаэль Швенк Питаниe. Atlas. Москва 2004. 183 с.
   
5. 
   Гистология: учебник: Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др., под ред Афанасьева Ю.И.- М.: Медицина, 1989.