Viii-mavzu. Favqulodda vaziyatlar sharoitidahayot faoliyat xavfsizligi

Ishlarni og‘irlik va xavflilik-zararlilik darajasi bo‘yicha tasniflanishi. Ishning og‘irlik darajasi mehnat jarayonida muskul kuchlari va energiya talab etilishi hamda organizmdagi zo‘riqish bilan xarakterlanadi. Barcha jismoniy ishlar sarflanadigan energiya miqdoriga bog‘liq holda standart bo‘yicha 3 ta sinfga ajratiladi:

I - engil jismoniy ishlar (tik turib yoki yurish bilan bog‘liq holda bajariladigan, biroq muntazam jismoniy zo‘riqish yoki yuklarni ko‘tarish talab qilmaydigan ishlar)

II^a, II^b - o‘rtacha og‘irlikdagi jismoniy ishlar (doimiy yurish va og‘ir bo‘lmagan (10 kg.gacha) yuklarni tashish bilan bog‘liq bo‘lgan ishlar) ;

III - og‘ir jismoniy ishlar muntazam jismoniy zo‘riqish, xususan og‘ir yuklarni (10 kg.dan og‘ir) muttasil bir joydan ikkinchi joyga ko‘chirish va ko‘tarish bilan bog‘liq ishlar.

Engil ishlarni bajarishga –172 j/s (150 Kkal), o‘rtacha og‘irlikdagi ishlarni bajarishga –172...293 j/s (150-250 Kkal), og‘ir ishlarni bajarishga 293 j/s.(250 Kkal) dan ortiq energiya sarflanadi. Lekin, ishlarni og‘irlik darajasini aniqlashda faqatgina ularni bajarishga sarflanadigan energiya miqdoriga asoslanish to‘g‘ri bo‘lmaydi. Shu sababli, mehnat sharoitini, ishlab chiqarish muhitini, ularni insonning (ishchining) asab sistemalariga ta’sirini ham hisobga olish zarurdir. Umuman, ishlarni og‘irlik darajasi bo‘yicha guruhlashda 50 ga yaqin mezon hisobga olinishi mumkin.

Ishlar xavflilik va zararlilik darajasiga qarab esa zararli, xavfli va o‘ta xavfli turlarga ajratiladi. Zararli ishlarga nomaqbul iqlim sharoitida bajariladigan ishlar (kuchli shamol, past yoki yuqori harorat, namlik, yuqori darajada shovqin, titrash, har xil nurlar ta’sirida ishlash) kiradi. Xavfli ishlarga, o‘t yoquvchilar, elektriklar va shu kabi boshqa ishlarni misol qilish mumkin. O‘ta xavfli ishlarga esa, yong‘inni o‘chirish va uni oqibatlarini tugatish, tabiiy ofatlar davrida avariya-tiklash ishlarini olib borish kabilarni kiritish mumkin.