Vi-bob. Audit turlari va funksional tasnifi

Ichki
audit
–
AQSh
Ichki
Auditorlar
Instituti
keltirgan
ta’rifga
ko’ra,
“Korxona
tomonidan uning o’z faoliyatini
tekshirish va baholash maqsadida
tashkil etilgan xizmatdir”. Ichki
audit korxonaning xar bir bo’limi
qanchalik o’z oldiga qo’yilgan
vazifalar,
reja
ko’rsatkichlariga
erisha
olayotganini
va
bu
ko’rsatkichga
qanchalik
tejamkorlik
asosida
erishayotganini
tekshiradi
va
baholaydi. Ushbu vazifani amalga
oshirish
uchun
xalaqaro
amaliyotda deyarli xar bir yirik
korporatsiya
o’z
ichki
auditorlariga ega. Buxgalteriya va
boshqaruv
nazorat
tizimining
samaradorligini
o’rganish xam
ichki auditorlar diqqat markazida
turadi.

---

Ichki auditning korxona faoliyati samaradorligini oshirishdagi axamiyati va keng jamoatchilik
mafaatlariga xizmat etishini xisobga olgan holda, 1941 yil AQShda Xalqaro Ichki Auditorlar Instituti
tashkil topdi. Ushbu tashkilotning vazifalari qatoriga quyidagilar kiradi: 
1. Ichki audit 
faoliyatining xalqaro
miqyosdagi rivojini
ta’minlash
2. Ichki auditorlar
kasbiy malakasining
doimiy rivojlanishini
ta’minlash
3. Ichki audit 
standartlarini ishlab
chiqish va amaliyotga
joriy etish
4. Ichki auditorlar uchun
uzluksiz ta’lim tizimini
shakillantirish
5. Ichki auditorlarni
sertifikatlashni tashkil
etish
6. Ichki auditorlik
etikasini ishlab chiqish.

---

Ichki audit soxasida faoliyat yuritish uchun
auditorlar
maxsus
sertifikatlash
imtixonidan
o’tishlari lozim. Misol uchun AQShda bu
imtixon ikki kun davom etadi va u (1) ichki audit
nazariyasi
va
amaliyoti;
(2)
boshqaruv
nazariyasi,
matematik
usullar
va
axborot
texnologiyalari; (3) buxgalteriya hisobi, moliya
va
iqtisodiyot
fanlari
bo’yicha o’tkaziladi.
Imtixonni muvaffaqiyatli topshirganlarga CIA –
Certified Internal Auditor (Sertifikatlangan Ichki
Auditor) sertifikati beriladi. Ushbu sertifikat
egasi
istalgan
korxonada
ichki
auditor
lavozimida faoliyat yuritishi mumkin bo’ladi.
Ichki auditorlar faoliyatining yuqori sifatini
ta’mnlash maqsadida Ichki Auditorlar Instituti
ichki auditorlar uchun “Ichki audit professional
amaliyoti standartlari”ni ishlab chiqqan. Tashqi
auditorlar
o’z
faoliyatlarini
Auditorlik
faoliyatining milliy standartlari asosida olib
borsalar, ichki auditorlar yuqorida keltirilgan
Ichki audit professional amaliyoti standartlari
asosida ish yuritadilar.

---

Xozirda Respublikamizda xam ichki audit xizmatini tashkil etish va takomillashtirish
borasida bir qator muxim vazifalar amalga oshirilmoqda. Xususan, “
Korxon
а
l
а
rd
а
gi ichki
а
udit
xizm
а
ti
to’g’risidа
N
izom
” (Vаzirlаr Mаhkаmаsining 2006 yil 16 oktyabrdаgi 215-son qаrorigа 2-
ilovа) ga asosan aktivlаrining bаlаns qiymаti 1 mlrd. so’mdаn ortiq bo’lgаn korxonаlаrdа ichki
аuditni tаshkil etish majburiy tartibda belgilab qo’yildi.
Shu
jumladan,
ichki
аudit xizmаti
shtаtidа:
- аktivlаrining bаlаns qiymаti 1 mlrd. - 10
mlrd. so’mni tаshkil etаdigаn korxonаlаrdа -
kаmidа ikki nаfаr sertifikаtsiyalаngаn аuditor;
- аktivlаrining bаlаns qiymаti 10 mlrd. -
50 mlrd. so’mni tаshkil etаdigаn korxonаlаrdа
-
kаmidа
uch
nаfаr
sertifikаtsiyalаngаn
аuditor;
аktivlаrining bаlаns qiymаti 50 mlrd.
so’mdаn ortiqni tаshkil etаdigаn korxonаlаrdа
-
kаmidа
to’rt nаfаr sertifikаtsiyalаngаn
аuditor bo’lishi lozim.

---