Vetnam va laos davlatlari

2.4.Iqtisodiyoti
Laosning ma'muriy bo'linmalari
Laos 17 ga bo'lingan viloyatlar (kxeng) va bitta prefektura poytaxt Ventyanni o'z ichiga oladi (Nakhon Louang Viangchan). Yangi viloyat, Xaysomboun viloyati, 2013 yil 13-dekabrda tashkil etilgan. Viloyatlar yana tumanlar (muang) va keyin qishloqlar "Shaharcha" qishloq

Aholisi 2019-Yil 123,7 (105) Chi

• 2015 yilgi aholini ro'yxatga olish 6,492,228
• zichlik
YaIM (PPP) 2019 yilgi taxmin
• Jami
58,329 milliard AQSh dollari
Laosning tashqi aloqalari
Bounnhang Vorachith
Bosh kotib va ​​prezident
Thonloun Sisulit
Bosh Vazir
Laos Xalq Demokratik Respublikasi dunyodagi yagona mamlakatlardan biridir sotsialistik davlatlar ochiq ma'qullash kommunizm. Yagona qonuniy siyosiy partiya bu Laos xalq-inqilobiy partiyasi (LPRP). Bilan bir partiyali davlat Laosning holati Bosh kotib (partiya rahbari) davlat va hukumat ustidan yuqori kuch va vakolatlarga ega va sifatida xizmat qiladi oliy rahbar.
Davlat rahbari Prezident Bounhang Vorachith, Laos Xalq-Inqilobiy partiyasining bosh kotibi hisoblanadi.
Hukumat boshlig'i - Bosh vazir Thonloun Sisulit, shuningdek, u Laos Xalq Inqilobiy a'zosi Partiya siyosiy byurosi.
Hukumat siyosati partiya tomonidan kuchli o'n bir a'zodan iborat bo'lib belgilanadi.
Laos Xalq-Inqilobiy partiyasi siyosiy byurosi va 61 a'zo Laos Xalq-Inqilobiy partiyasi Markaziy Qo'mitasi.
Laosning birinchi fransuzcha yozma va monarxiya konstitutsiyasi 1947 yil 11-mayda e'lon qilindi. Laosni mustaqil davlat deb e'lon qildi. Frantsiya ittifoqi ammo sobiq mustamlaka kuchi bilan yaqin ta'lim, sog'liqni saqlash va texnik aloqalar saqlanib qoldi.
Mohiyati sifatida faoliyat ko'rsatadigan Milliy Assambleya shtamp LPRP uchun barcha yangi qonunlarni ma'qullaydi, garchi ijro etuvchi hokimiyat majburiy qarorlarni chiqarish vakolatini saqlab qolsa ham
Bosh Vazir Thonloun Sisulit Rossiya prezidenti bilan Vladimir Putin 2016 yilda Laosning paydo bo'lishi xalqaro izolyatsiya kabi boshqa xalqlar bilan yaxshilangan va kengaytirilgan aloqalar orqali belgilandi Pokiston, Saudiya Arabistoni, Xitoy, Avstraliya, Frantsiya, Yaponiyava Shvetsiya. Qo'shma Shtatlar bilan savdo aloqalari 2004 yil noyabr oyida Kongress tomonidan tasdiqlangan qonunchilik orqali normallashtirildi. Laos qabul qilindi Janubi-Sharqiy Osiyo xalqlari assotsiatsiyasi (ASEAN) 1997 yil iyulda va unga qo'shildi Jahon savdo tashkiloti 2016 yilda 2005 yilda u ochilish marosimida ishtirok etdi Sharqiy Osiyo sammitda.
Laos iqtisodiyoti qo'shnilari Tailand, Vetnam va ayniqsa, shimolda Xitoy bilan investitsiyalar va savdo-sotiqqa bog'liq.Tailand va Vetnam bilan transchegaraviy savdo asosida o'sishni ham boshdan kechirdi. 2009 yilda, hukumat hali ham rasman kommunistik bo'lishiga qaramay, Laos kompaniyalariga moliya oladigan taqiqlarni bekor qildi. AQSh bilan hamkorlik aloqalarni yaxshiladi
Laosning rejalashtirish va investitsiya vazirligi 1989-2014 hisobotiga ko'ra, 2016 yilda Xitoy 1989 yildan buyon 5,395 milliard AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritgan holda, Laos iqtisodiyotidagi eng yirik xorijiy sarmoyador bo'ldi. Tailand (4,489 milliard AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritgan) va Vetnam (3,108 milliard AQSh dollar sarmoya kiritgan) ikkinchi va uchinchi o'rinda turadi. Yordamchi qishloq xo'jaligi hali ham YaIMning yarmini tashkil etadi va 80% bandlikni ta'minlaydi. Mamlakatning atigi 4 % haydaladigan yerlar va 0,3 foizigina doimiy ekin maydonlari sifatida foydalaniladi, eng past foiz Katta Mekong Subregion. Sug'oriladigan maydonlar ekin maydonlarining atigi 28 foizini tashkil etadi, bu o'z navbatida 2012 yilgi qishloq xo'jaligi yerlarining atigi 12 foizini tashkil etadi. Guruch qishloq xo'jaligida hukmronlik qiladi, shudgor qilinadigan yer maydonlarining taxminan 80% guruch yetishtirish uchun ishlatiladi. Laos dehqon xo'jaliklarining taxminan 77% o'zlarini guruch bilan ta'minlaydilar. Laos Buyuk Mekong mintaqasida eng ko'p guruch turlariga ega. Laos hukumati Xalqaro guruch tadqiqot insitutida minglab guruch navlariga ega va ular hosildorligi bilan ajralib turadi

Xulosa

Birlashgan millatlar tashkiloti tomonidan ishlab chiqilgan uslub bo’yicha yangi industrial mamlakatlar qatoriga kiruvchi davlatlar aholi jon boshiga to’g’ri keladigan yalpi ichki mahsulotlarning miqdori uning o’rtacha yillik o’sish surati YAIM tarkibidagi qayta ishlash sanoatining umumiy miqdori chiqariladigan tovarning umumiy miqdoriga nisbatan sanoat mahsulotlarining ulushi va eksport miqdori xorijiy mamlakatlariga chiqariladigan to’g’ridan-to’g’ri investetsiyalarning umumiy miqdori kabi mezonlari bo’yicha alohida ajralib turadi.
Ushbu mamlakatlarning elektronika eksporti butun Osiyo davlatlari YAMM ning 10%ni tashkil qiladi.
Hozirda Singapur Malayziya Tayland yuqori texnologiyalari eksport bo’yicha eng yuqori ko’rsatgichlarga erishdi . Janubiy-SHarqiy Osiyo subregioni tarkibida Hindixitoy yarim orolida Malay arxipelagi orollari Yangi gvineyaning g’arbiy qismi kiradi.Uning maydoni 4,5 mln km kv bo’lib, umumiy quruqlikning 3%ni egallaydi. Aholisi soni 630 mlnga yaqin.Ya’ni bu subregionda jahon aholisining 8,5% dan ko’prog’ istiqomat qiladi. Geografik joylashuvi jihatdan Vyetnam, Kambodja, Laos, Myanma, Tailand, va Malayziya yarim oroli, Bruney , Indoneziya Singapur, Filipin, va sharqiy Timor esa orol davlat hisoblanadi Bu yerda maydon kattaligi , aholi soni, ijtimoiy-iqsodiy taraqqiyot darajasiga ko’ra bir-biridan farq qiluvchi 11ta davlat joylashgan .Ular orasida faqat Laos quruqlik ichkarisida joylashgan davlat bo’lganligi sababli to’g’ridan to’g’ri dengizga chiqa olmaydi.
Hind va Tinch okeanlari oralig’ida joylashganligi; mintaqa davlatlari iqsodiyoti rivojida ikki yirik sivilizatsiya- Xitoy va Hindiston ta’sirining kuchi ekanligi; buyuk geografik kashfiyotlar davrida rivojlanishni boshlagan xalqaro savdo va dengiz yo’llari ustida joylashganligi mintaqa geografik o’rnining asosiy xususiyatlari hisoblanadi.
Subregion relyefida tog’li va tekislik salmog’i deyarli teng . Mintaqada yirik tekislik hududlar mavjud emas. Asosan ,subekvatorial iqlim mintaqalarida joylashgan bo’lib ,iqlim xususiyatlari bu yerda yashil tropik o’rmonlarning mavjud bo’lishiga sababchi bo’lgan.Mintaqaning 42% hududi o’rmonlar bilan qoplangan . Suv resurslari bilan yaxshi ta’minlangan. Mekong ,Irivadi, Chao- praya , Xongxa daryolari eng asosiy chuchuk suv manbalari hisoblanadi . Mintaqaning yirik daryolari asosan, yarim orol hududidan oqib o’tadi .
Dunyo okeani biologik rerurslari ham davlatlar iqsodiyotiga katta ahamiyatga ega . Ular aholi tomonidan iste’molda keng foydalaniladi. Malay arxipelagining ba’zi orollarida tabiiy dur yetishtiriladi.
Janubiy-SHarqiy Osiyoning deyarli barcha davlatlarida aholining tabiiy ko’payishi darajasi yuqori .Bunda birinchi navbatda milliy, diniy omillar katta ta’sir ko’rsatadi. Indoneziya,Flippin, Vyetnam mintaqaning aholi soni ko’p bo’lgan davlatlar hisoblanadi.
Janubiy-SHarqiy Osiyo hududida 200 dan ortiq xalqlar yashaydi . Ular orasida malayalikar,laolar, tayliklar vyetnamliklar semanglar birmaliklar flippinliklar yavaliklar xitoylar katta salmoqga ega .