Vetinariya 2016. pmd

5-mavzu. Teri kasalliklari

Teri hayvon tanasining tashqi qoplag‘ichi bo‘lib,uning hayvon

uchun ahamiyati juda katta va xilma-xildir. Teri to‘qima va organlarga,

hatto butun organizmga yomon ta’sir etadigan tashqi muhit omil-

lariga birinchi bo‘lib duch keladi. Teri kasalliklari juda ko‘p va xilma-

xildir. Bu kasalliklarni o‘rganish va davolash bilan turli fanlar

shug‘ullanadi.

---

50

Ekzema – terida tez-tez uchrab turadigan yuqumsiz

kasalliklardan biri. U har xil ko‘rinishda uchrashi mumkin, ammo

teri epidermisi zararlanishi ekzemaning o‘ziga xos xususiyatidir.

Ekzemaning kechishiga qarab og‘ir va surunkali shakli farqlanadi.

Ekzema, asosan, ot bilan qoramollarning oyoqlarida tushov

bo‘g‘imida, itlarning orqa elkasida bo‘lib, u «mokres» deb ataladi.

Sabablari. Hayvonlarning terisi uzoq vaqt tozalanmasa, zax va

iflos molxonalarda boqilsa, loy yerlarda  yotqizilsa, noto‘g‘ri ishlatilsa

ekzema avj oladi. Hayvon vaqti-vaqtida cho‘miltirib turilmasa, uning

terisi va juniga chang qo‘nadi, loy yopishadi, bu terining epider-

mis qatlamiga tushib, keyinchalik parchalana boshlaydi. So‘ngra bu

jarayon terining oqyem bo‘lgan shox qismiga o‘tib,

mikroorganizmlarning to‘qimalarga kirishi uchun qulay sharoit

yaratadi. Namlik teri shox qatlamini yumshatadi, u erda to‘plangan

chang, loy, qum va boshqalar kasallikning surunkali kechishiga

sabab bo‘ladi. Ekzemaning paydo bo‘lishida mexanik ta’sirlar ham

katta ahamiyatga ega. Uzoq vaqt ishqalanganda, masalan, ot afzallari

(egar, ayil, bo‘yintiriq va boshqalar) tanani haddan tashqari

ezganda, hasharotlar chaqqanda, mikroblarning kirishi uchun yo‘l

ochiladi, natijada kasallikning kechishi bir muncha og‘irlashadi.

Klinik belgilari. Ekzemaning klinik belgilari uni vujudga keltirgan

sabablar va kasallikning muayyan rivojlanish davriga bog‘liq. U bir

necha davrni o‘z ichiga oladi, ammo atiðik ko‘rinishda kechishi

ham mumkin. Bu sabablarning ta’sir etish kuchi, muddati va

xarakteriga, nihoyat ekzema kechayotgan muhitdagi sharoitga

bog‘liq. Klinik belgilariga qarab namlanib turuvchi va yarasimon

ekzema farqlanadi.

Davolash. Ekzemani davolash terining jarohatlangan qismini

kimyoviy tozalashdan boshlanadi. U yerdagi jun qirqib tashlanadi.

Terini loy va parazitlardan tozalash uchun issiq suv bilan sovunlab

yuviladi. Ho‘llanib turuvchi ekzemani davolash uchun uning pufakli

va pustulali davrida antiseptik dorilar, ya’ni 2-3 % li pikrin kislota

eritmasi, 2-5 %li lyaps eritmasi, 4-5 % li piaktanin va brilliant

yashili ishlatiladi. Ekssudat kamaya boshlagandan keyin kukun

shaklidagi talk, kraxmal va boshqalarga kseroform, rux oksidi

aralashtirib sepiladi, undan tashqari har xil surtmalar (Vishnevskiy

surtmasi va boshqa) ishlatiladi.

Ekzemani davolash uchun hayvonga yaxshi zoogigiyenik sharoit

yaratib,uning terisini tez-tez tozalab turish, sifatli yem-xashaklar

berib boqish katta ahamiyatga ega.

---

51

Dermatit. Terining chuqur qatlamlari va teri asosining

yallig‘lanishi  dermatit  deyiladi. Hamma xildagi ekzemani

qo‘zg‘atadigan sabablar dermatitni ham qo‘zg‘atadi, faqatgina

gangrenoz va verrukoz dermatitlar o‘ziga xos kasalliklardir.