Vetinariya 2016. pmd

3-mavzu. Jarrohlik infeksiyasi, uning klinik ko‘rinishlari 
Infeksiya
(lotincha 
inficere
– yuqtirmoq, buzmoq, zaharlamoq) – 
patogen mikrob (yoki virus)ning odam yoki hayvon organizmiga 
kirishi va ko‘payishi. Infeksiya kasallik shaklida, shuningdek, 
bakteriya tashuvchanlik shaklida namoyon bo‘ladi. Infeksiyaning 
paydo bo‘lishi va o‘tishida mikroorganizmlarining xususiyatlari va 
ijtimoiy sharoit muhim rol o‘ynaydi. 
Kasallik belgilari.
Klinik ko‘rinishi infeksiya xarakteriga, 
kasallik chuqurligi, joylashgan joyi va nihoyat organizmning reak-
tivligiga bog‘liq. Odatda shish tez tarqaladi, atrofi qizaradi, ustidagi 
teri tutash yallig‘lanadi, juda qattiq og‘riydi. Hayvon harorati 
ko‘tariladi, nafas olishi, tomir urishi tezlashadi, ishtahasi yo‘qoladi, 
ahvoli og‘irlashadi. Flegmona oyoqlarda bo‘lsa, hayvon cho‘loq 
bo‘lib qolishi mumkin. Flegmona dastlab, yallig‘lanish infiltrati, 
uning qattiq bo‘lishi va qo‘shni to‘qimalar shishib ketishi bilan 
xarakterlanadi. Undan keyin yiringlagan joy yumshaydi. Ko‘pincha 
limfangoit hamda limfodenitlar rivojlanib, umumiy yiringli infek- 
siyaga o‘tishi kuzatiladi. 
Davolash.
Hayvon ishdan ozod etilib, alohida molxonada boqi-
ladi. Flegmona bo‘lgan joy issiq suv bilan yaxshilab sovunlab yuvi-
ladi va sochiq bilan artib quritiladi. Kasallikning birinchi, ikkinchi 
kunlari dezinfeksiya qiluvchi va isitadigan kompresslar qilinadi. 
Buning uchun 70 % li spirt, 5 % li ixtiol yoki kamfora spirti qo‘yib 
bog‘lanadi. Keyinchalik bilqillagan joy tilinib, yiringi yaxshilab 
oqiziladi. Yiringlagan joy tilinganda ham ko‘p yiring chiqmasa 
teshikka qarama-qarshi joy tilinib bo‘shliqqa drenaj qo‘yiladi. 
Sepsis 
– organizmning og‘ir kasalligi bo‘lib, uni qonga o‘tgan 
har xil mikroblar va ularning toksinlari qo‘zg‘atadi. Jarayon orga-
nizmning o‘ziga xos reaksiyasi bilan yuzaga chiqadi,bunda kasallik 
qo‘zg‘atuvchilari xilma-xil bo‘lishiga qaramay klinik ko‘rinishi bir 
xil kechadi. Sepsisda anatomik o‘zgarishlarni aniqlab bo‘lmaydi, 
biroq kompleks o‘zgarishlar kuzatilib, ularning paydo bo‘lishi shu 
kasallikka xosdir. U organizm reaktivligining o‘zgarishi bilan o‘tib, 
allergik xarakterga ega bo‘ladi. Sepsis birlamchi yoki mavjud 
yiringli jarayon (abssess, karbunkul, flegmona) bilan qo‘shilganda 

---

52 
ikkilamchi bo‘lishi mumkin. Bu kasallikda yashirin davr muddat-
lari aniq emas. Mikrobning kirish yo‘lini, birlamchi o‘choq mav-
judligini aniqlash mumkin, biroq rivojlanish jarayonida bu o‘choq-
ning septik jarayonining o‘tishiga ta’siri kamayishi va sezmaydigan 
bo‘lib qolishi ham ehtimoldan xoli emas. 
Kasallik belgilari.
Hayvon umumiy ahvolining og‘irlashuvi, 
ishtahasining yo‘qolishi, terlash, umumiy tana haroratining ko‘ta-
rilishi va nihoyat hayvonning oriqlab ketishi va boshqalar. Hayvon 
tashqi muhit ta’siriga sezilarli javob bermaydi. Organizmda 
gemoglobin va leykositlarning kamayib ketayotganligi, leykositar 
formulaning chapga surilishi kuzatiladi. 
Davolash
– mahalliy va umumiy bo‘lib, kompleks davolanadi. 
Birinchi navbatda patologik manbani zararsizlantirish yoki butunlay 
olib tashlash lozim. Buning uchun yaraning og‘zini ochib, o‘lik 
to‘qimalar olib tashlanadi, yiringli ekssudatni yaxshilab chiqarib 
tashlab, so‘ngra antiseptik (penitsillin, sulfanilamid va boshqa) 
preparatlar ishlatiladi. Umumiy davolaganda organizmni mustah-
kamlaydigan dorilar berish, bu bilan organizmning infeksiyaga qar-
shilik ko‘rsatish kuchini oshirish lozim. Kasal hayvon podadan ajra-
tilib, zoogigiyena talabiga javob beradigan alohida molxonada sifatli 
em-xashaklar bilan boqilishi zarur. Vena qon tomiriga urotropin 
aralashtirilgan glukoza, 10 % li kalsiy xlorid eritmasi, sulfanilamidlar 
yuboriladi. Penitsillin bilan davolash ham yaxshi samara beradi.