Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qumitasi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Ishni bajarish tartibi:
a) Donni o’rish kombaynlarining tuzilishi, texnologik jarayoni va asosiy rostlashlar. 
b) Don tozalashda qo’llaniladigan mashinalarning turlari bilan tanishish 

---

36 
Kombayn bilan bevosita yig’ishda (bir fazali usulda yig’ish) g’alla o’riladi va 
yanchiladi. Don tozalanadi va bunkerga yig’iladi, poxol esa dalaga g’aramlab 
ketiladi. 
Alohida-alohida (ikki fazali) yig’ishda g’alla dumbullik paytida qatorga 
uyumlash jatkasi bilan o’riladi va ang’izga yotqiziladi. Uch-to’rt kundan keyin kator 
uyumlardagi don pishib yetiladi va ular podborshchiklar bilan jihozlangan 
kombaynda ko’tarib olinadi. Qolgan ishlarda kombayn xuddi bevosita yi g’ishdagiga 
o’xshash operasiyalarni bajaradi.Ikki fazali usulda yig’ish bir fazali usulda yig’ishga 
qaraganda 5..8 kun ilgari boshlanadi va u tezroq tamomlanadi, bu esa don 
nabudgarchiligini kamaytiradi. Birinchi navbatda begona o’t bosgan, yotib qolish va 
to’kilishga moyil g’alla alohida-alohida usulda yig’ib olinadi: poyalar qalinligi 1 m
2
maydonda 300 tadan, ularning balandligi 600 mm dan kam bo’lmasligi zarur.Qirqish 
balandligi 120...250 mm qilib o’rnatiladi.Sernam rayonlarda o’rilgan massa yupqa 
qator uyumlarga, quruq rayonlarda qalin ensiz qator uyumlarga yotqiziladi. G’allani 
o’rishda don nobudgarchiligi 1%, qator uyumlarni ko’tarib olishda 0,5%, kombayn 
molotilkasidagi nobudgarchilik 1,5% dan ortiq bo’lmasligi darkor.Uru g’lik donning 
maydalanishi 1%, oziq-ovqatga ishlatiladigan donniki esa 2% dan ortiq bo’lmasligi 
zarur.Bunkerdagi donning tozaligi 96% dan kam bo’lmasligi kerak. 
Alohida -alohida yi g’ishda donli ekinlarni o’rish uchun donli ekinlarni yi 
g’uvchi SK-5 «Niva» va SKD-5 «Sibiryak» kombaynlariga o’rnatiladigan JVN-6A, 
JNS-6-12, JShN-6 va JVR-10 qator uyumlash jatkalari hamma MTZ-80 traktori bilan 
agregatlanadigan tirkalma JVS-6 qator uyumlash jatkasi ishlatiladi. 
O’ziyurar SK-5 «Niva» kombayni donli ekinlarni bevosita va alohida-alohida 
usulda yi g’ish uchun mo’ljallangan.Unga quvvati 88 kVt (120 o. k.) bo’lgan SMD-
19 yoki SMD-20 dvigateli o’rnatilgan.Kombaynning o’tkazuvchanligi don massasini 
poxol massasiga nisbatan 1,0:1,5 bo’lganda sekundiga 5...6 kg g’alla massasiga tu 
g’ri keladi. 
Kombayn buyurtmachiga qamrash kengligi 3,2; 4,1; 5,0; 6,0; 7,0 m li jatka 
bilan birga yetkazib beriladi. Kombayn ventilyasiya sistemasi bor germetik kabina 
bilan taminlangan.Kontrol qilib turish uchun ish organlari signalizasiya qurilmalari 
bilan jihozlangan. 
O’ziyurar SK-6 «Kolos» kombayni. U sekundiga 6...8 kg g’alla massasini 
o’tkaza oladi. Kombayn qamrash kengligi 4,1; 5,0; 6,0; 7,0 m bo’lgan jatkalar bilan 
komplektlanadi.SK-6 kombayni va uning modifikasiyalariga quvvati 110 kVt (150 o. 
k.) bo’lgan SMD-64 dvigateli o’rnatilgan. 
O’ziyurar SKD-6 «Sibiryak» kombayni. Bu kombaynning o’tkaza oluvchanligi 
sekundiga 6,3 kg.Kombayn sernam sharoitlarda donli ekinlarni yi g’ish uchun 
qo’llaniladi.Unga savagichli ikkita baraban va SMD-20 dvigateli o’rnatilgan.