Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

 
Mikroorganizmlarning oziqlanishi.
Tirik mavjudotlar ikki usulda oziqlanadi- 
golozoy va golofit. Galozoy oziqlanish usuli hayvonlarga (yuqori va sodda) xosdir. 
Bunda hayvon oziqani yutadi va oziqa hazm traktida hazm bo‘ladi. Golofit oziqalanish 
usuli o‘simlik va mikroorganizmlarga xosdir. Ular oziq moddalarning suvdagi 
eritmasini uncha katta bo‘lmagan molekulalar ko‘rinishida butun tanasi bilan qobig‘i 
orqali ikki tomonlama osmotik xodisa va diffuziya xisobiga iste‘mol qiladi. 

---

14 
Oziqalanish turiga ko‘ra barcha organizmlar ikkita asosiy guruh autotrof va 
geterotroflarga bo‘linadi. Elektronlar energiya manbai bo‘yicha ular xemolitotroflar, 
xemoorganotroflar va fotoorganotroflarga bo‘linadi. 
Autotrof
mikroorganizmlar 
(xemolitotroflar, 
fotolitotroflar) 
uglerodni 
attmosferadagi karbonat angidiriddan oladi – ya‘ni CO2 karbon manbai, anorganik 
tuzlar (ammiak tuzlari, azot kislotalari) va suvlardan tuzadi. Bunda ba‘zi mineral 
birikmalarning oksidlanish (xemosintez) jarayonida paydo bo‘lgan energiya yoki 
quyosh energiyasidan foydalanadi (fotosintez).
Xemolitotroflarda xemosintez xodisasida oksidlanish reaksiyasi jarayonida hosil 
bo‘lgan energiyadan bakteriyalar uglerodni o‘zlashtirish va organik modda hosil
qilish uchun foydalaniladilar. Fotolitotroflar (ko‘k yashil suvo‘tlari, purpur oltingugurt 
bakteriyalar va h.k mikroblar) tarkibida pigmentlar bo‘lgani uchun, fotosintez qilish 
xususiyatiga ega.
Geterotroflar
(xemoorganotroflar)- oziqlanish uchun karbonni tayyor murakkab 
organik birikmalardan oladi (azotli birikmalar – oqsil, ammiak, ayrim mineral 
moddalar- makro va mikroelementlar, vitaminlar). Ularga saprofit va parazit 
mikroorganizmlar kiradi. Metatroflar (saprofitlar) hayvon va o‘simliklarning o‘lgan 
tuqimalari bilan oziqlanadi (chirituvchi bakteriya lar, achitqilar).Paratroflar (parazitlar) 
tirik organizm, ya‘ni inson, hayvon, o‘simliklar tanasida bo‘ladigan organik birikmalar 
xisobiga 
oziqlanadilar 
va 
parazitlik 
qilib 
yashaydilar 
(yuqimli 
kasallik 
qo‘zg‘atuvchilari). Fotoorganotroflar (oltingugurtsiz purpur bakteriyalar) fakultativ 
anaeroblar, ular yorug‘likda ham, qorong‘uda ham rivojlanadi. Ular kerak energiyani 
faqatgina qo‘yoshdan emas, organik moddalarning oksidlanishidan ham oladi.
Geterotrof mikroorganizmlar fermentativ aktiv bo‘lib, biokimyoviy reaksiyalarni 
tezlashtiruvchi oqsilga o‘xshash katalizatorlar – fermentlarni ishlab chiqadilar, hamda 
ularning ta‘sirida oziqlanish uchun zarur bo‘lgan organik moddalarni parchalaydilar.