«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

 
Qon zardobidagi ishqoriy zahirani aniqlash
(Rayevskiy usuli). 
Usulning prinsipi. 
Xlorid kislotaning alizarinrot indikatori bilan 
titrlanishiga asoslangan. Bunda barcha ishqoriy zahiraning miqdori 
(karbonat, fosfat va protein buferlari) aniqlanadi. 
Reaktiv va apparaturalar:
1.
Natriy xloridning 0,45%-li eritmasi;
 
2.
Xlorid kislotasining 0,01 n. eritmasi; 
3.
Alizarinrotning 1 % li suvli eritmasi; 
4.
Idishlarni yuvish uchun distillangan suv; 
5.
Kimyoviy stakanchalar; 

---

105 
6.
20-30 ml hajmdagi byuretkalar. 
7.
Mikrobyuretkalar; 
8.
Pipetka. 
Tekshirishning borishi. 
Kimyoviy stakanchalarga 2 ml 0,45%-li 
natriy xlorid eritmasi solinadi va ustiga 1 tomchi alizarinrot 
tomiziladi. Aralashma sariq rangga kiradi. Keyin mikropipetka 
yordamida 0,2 ml qon zardobi solinadi. Suyuqlik gilos rangiga yoki to’q 
havo rangiga kiradi. Qiyosiy namuna uchun stakanchaga qon zardobi 
solinmaydi va natriy xlorid eritmasining rangi sariqligicha qoladi va 
bunga 1 tomchi 0,01 n. xlorid kislota eritmasi solinadi. Stakandagi 
aralashmalar qo’zg’atiladi. 
Tajriba namunasi tayyorlangan stakandagi aralashma 0,01 n. xlorid 
kislotasi bilan titrlanadi. Titrlash suyuqlik rangi qiyosiy namunadagi 
suyuqlik rangiga kirguncha davom ettiriladi. 
Hisoblashda quyidagi formuladan foydalaniladi:
A 
X mg% = ------ x 1000, bu yerda; 
5 
A - titrlashga sarflangan xlorid kislotasi eritmasining miqdori; 1000 
- mg% ga aylantirish koeffisiyenti. 
Masalan, 0,2 ml qon zardobini titrlash uchun 2,4 ml xlorid 
kislotasi sarf bo’ldi, bunda 100 ml qon zardobidagi ishqoriy zahira 
miqdori quyidagicha bo’ladi: 
X = 2,4 : 5 = 0,480 g%; 0,480 x 1000 = 480 mg%, yoki qiskacha 
qilib, X mg% = A x 200 deb hisoblash mumkin, ya’ni X = 2,4 x 200 = 
480 mg%.