«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

Dorilarniig chiqib ketish davrida o‘zaro ta’siri
Dori va dori metabolitlari (faol metabolitlar ham) organizmdap buyraklar, safro (o‘t) suyuqligi, o‘pkalar hamda so‘lak, sut bilan chiqib ketadi. Dori va ularning metabolitlarini ajratib chiqaradigan asosiy a’zo buyraklar hisoblanadi.
Dorilarning buyraklardagi o‘zaro ta’sir mexanizmi asosida kuchsiz kislota va ishqorlarning buyrak kanalchalaridagi faol transport uchun kurashi yotadi. Siydik muhitini (rn) o‘zgartiruvchi modda ikkinchi bir dori yoki uning metabolitiiing ajralib chiqishini o‘zgartirishi mumkin (masalan, natriy bikarbonat rn ni kuchaytirishi, yoki askorbin kislotasi — rn ni susaytirishi). Dorilarning buyraklar orqali chiqishini sezilarli o‘zgartirishi mumkin. Siydik ishqoriy muhitida «kislotali» xossaga ega bo‘lgan dorilar (butadion, barbituratlar, sulfanilamidlar, salitsilat kislota) klirensini oshiradi. Aksincha, kodein, morfin, novokainning buyraklar orqali chiqishi siydikning kislotali muhitida ko‘payadi. Bu hodisa, masalan, barbituratlardan zaharlanganda yoki dorilarning salbiy ta’sirining oldini olish maqsadida (masalan, sulfanilamidlarni ishqoriy muhitli suyuqliklar bilan tavsiya etish) ishlatiladi.
Nefrondagi sekretsiya yordamida chiqib ketishga raqobat natijasida ba’zi dorilarning buyrak klirensini kamaytirib, ularning organizmdagi miqdori ko‘payishiga olib keladi. Shu yo‘l bilan digoksin sekretsiyasispironolakton, penitsillinlar, indometatsin, butadion, aspirin ajralib chiqishiga ta’sir qiladi, ya’ni ularning to‘planishiga olib keladi.
Furosemid — aminoglikozidlar, ampitsillin va sefalosporinlarning to‘planishiga va ularning salbiy ta’siriga sabab bo‘ladi [ularning sekretsiyasini bloklash (to‘xtatish) natijasida].
Xinidin digoksinning ajralib chiqishini kamaytirishi natijasida uning qondagi miqdorini 2 marta oshirishi mumkin.
Glykokbrtykoydlar — salysylat syokretsiyasymy tyozlashtiradi, glyukokortikoidlarni t}^gxtatish salitsilatlardan zaharlanishga olib kelishi mumkin.
Demak, dorilarning farmakokinetik fazasida o‘zaro ta’siri dorilarning so‘rilishi, tarqalishi, metabolizmi va ajralib chiqishi, oqsil bilan bog‘lanishi davrida yuz berishi mumkin, bu o‘z navbatida dorining qoidagi miqdori o‘zgarishiga olib keladi. Farmakokinetik fazada dorilarning o‘zaro ta’sirini oldindan aytish qiyin masala hisoblanadi.