Veb texnologiyalari nima

Gipermatn tushunchasi

Gipermatn. WWW xizmatining eng inqilobiy qismi gipermatn orqali umuman klaviaturaga tegmasdan, faqat sichqonchaning chap tugmasini chertish yordamida Internetda sayohat qilish mumkin. Gipermatnning asosiy elementi giperkoʻrsatkich – tarmoqdagi boshqa hujjatga koʻrsatkich boʻlib, ular ikki xil: matn va grafik. Koʻrsatkichni aniqlash uchun veb-sahifa koʻrilyatganda sichqoncha belgisi ―qoʻl koʻrinishiga oʻzgarsa, demak sichqonchaning tagidagi element giperkoʻrsatkichdir. Matn koʻrsatkichlar, odatda, oddiy matnlardan ajralib turishi uchun, tagida chiziqchali va boshqa rangda boʻyaladi.

6. 
   HTTP protokollari
   

HTTP ingliz tilidagi «Hyper Text Transfer Protocol» soʻzlarining bosh harflaridan olingan. Oxirida qoʻshiladigan S qoʻshimchasi esa «Secure» soʻzining bosh harfi hisoblanadi. Aslida HTTPS – bu HTTP protokolining xavfsiz shakli boʻlib, HTTPdan farqli ravishda HTTPS protokolida barcha murojaatlar kodlangan shaklda yuboriladi. Ma’lumki saytlar serverdan foydalanuvchining brauzerigacha boʻlgan aloqa birligida ishlaydi: foydalanuvchi ma’lumotlarni saytga kiritganda brauzer ma’lumotlarni serverga joʻnatadi va aksincha, foydalanuvchi ma’lumotlarni 18 serverdan soʻraganda shu aloqa yoʻli orqali ma’lumotlar serverdan foydalanuvchining brauzerigacha yuboriladi. Oddiy HTTP orqali ma’lumotlar almashinuvi sodir boʻlganda serverdan brauzergacha boʻlgan aloqa xavfli boʻlishi mumkin

7. 
   HTTP va HTTPS protokollari
   

HTTPS serverdan brauzergacha va aksincha boʻlgan aloqlarni kodlash va qayta kodlash tarzida ishlaydi. Xavfsiz aloqaning asosini SSL yoki TLS xavfsizlik protokollari tashkil etadi. Ularning ikkalasi ham shaxsiy va ommaviy kalitlar asosida ishlaydi. Shaxsiy kalit faqat serverda saqlanadi va u maxfiy hisoblanadi. Ommaviy kalit esa hamma uchun ochiq boʻlib, erkin tarqatiladi. HTTPS protokoli saytdan serverga va serverdan saytga maxfiy ma’lumotlar yuborishda, kredit karta va bank xisob raqami amaliyotlarini amalga oshirishda ishlatiladi. Bu protokoldan foydalanish uchun har bir sayt (server) oʻzining SSL sertifikatiga ega boʻlishi kerak.

8.