Vaziyatga huquqiy baho bering

MChJ tomonidan tuzuladigan yirik bitimlar. Ayrim bitimlar MChJda alohida qonun bilan belgilangan tartibda tushish lozim. “yirik bitimlar” deb ataladigan bitimlar ham shular jumlasiga kiradi. Agar bunday bitim tuzish qonun bilan belgilangan rioya qilinmasa, u haqiqiy emas deb topilishi mumkin. O‘zbekiston Respublikasining “Mas’ulyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risida”gi qonunning 44-moddasi MChJ tomonidan tuzuladigan yirik bitimlar haqida bo‘lib, unga muvofiq jamiyat ustavida yirik bitimning ancha katta miqdori keltirilgan bo‘lmasa, jamiyat mol-mulki qiymatining yigirma besh foizidan ortiq qiymatga ega bo‘lgan mol-mulkni jamiyatning olishi, tasarrufidan chiqarishi yoki jamiyat bevosita yoxud bilvosita mol-mulkni tasarrufidan chiqarishi ehtimoli bilan bog‘liq bo‘lgan bitim yoki o‘zaro bog‘liq bir necha bitim yirik bitim deb hisoblanadi va bu bitimlarni tuzish to‘g‘risidagi qaror jamiyat ishtirokchilarining umumiy yig‘ilishi tomonidan qabul qilinishi kerak. Bundan tashqari jamiyatda jamiyatning kuzatuv kengashi tuzilgan taqdirda, qiymati jamiyat mol-mulki qiymatining yigirma beshdan to ellik foizigachasini tashkil etadigan mol-mulkni olish, tasarrufdan chiqarish yoki jamiyat bevosita yoxud bilvosita tasarrufidan chiqarishi ehtimoli bilan bog‘liq bo‘lgan yirik bitimlarni tuzish to‘g‘risidagi qarorlarni qabul qilish jamiyatning ustaviga binoan jamiyat kuzatuv kengashining vakolatiga kiritilishi mumkin. Bundan malumki, MChJ tomonidan tuziladigan yirik bitim ya’ni jamiyat mol-mulkining 25% idan ortiq bo‘lgan bitim jamiyat ishtirokchilarining umumiy yigilishida qabul qilinadi. Agar jamiyatda kuzatuv kengashi tuzilgan bo‘lsa, jamiayat mol-mulkining 25% dan 50% gacha bo‘lgan bitimlar tuzish jamiyat kuzatuv kengashining vakolatiga kiradi. Bularga rioya qilinmasdan tuzilgan yirik bitim jamiyatning yoki uning ishtirokchisining da’vosiga binoan sud tomonidan haqiqiy emas deb topiladi.
Yuqorida keltirilganlardan kelib chiqib xulosa qiladigan bo‘lsak. “Arian” MChJ ning ijro organi O‘zbekiston Respublikasining “Mas’ulyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risida”gi qonunning 39-moddasining uchinchi qismidagi vakolatlariga muvofiq MChJ nomidan bitim tuzishi mumkin. Faqatgina yirik bo‘lmagan bitimlarni tuzishi mumkin. Ushbu holatda MChJ ijro organing bitim tuzish sohasidagi vakolatlari qonuning 44-moddasining birinchi qismiga muvofiq cheklanadi. Bundan malumki MChJ ijro organining vakolatlari doirasida tashqariga chiqib, buyurtmachi bilan yirik bitim tuzgan. Chunki MChJ ta’sischilaridan biri bo‘lgan Sh. Salimov aytganidek MCHJ ijro o‘rganing buyurtmachi bilan tuzgan 100.000.000 so‘mlik qurilish pudrati shartnomasi MChJ ustav fondining 75% ni tashkil etadi. Bu esa O‘zbekiston Respublikasining “Mas’ulyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risida”gi qonunning 44-moddasining birinchi qismida keltirilgan 25% dan ortiq va yirik bitim hisoblanadi hamda jamiyat ishtirokchilarining umumiy yig‘ilishida ko‘rib chiqilishi kerak. Bu bilan ta’sischi Sh. Salimov qonuning 41-moddasi uchinchi qismiga muvofiq MChJ ijro organining harakatlari ustidan o‘z arizasi bilan sudga murojat qilishi mumkin va sud buni ko‘rib chiqib shartnomani O‘zbekiston Respublikasining “Mas’ulyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risida”gi qonunning 44-moddasi beshinchi qismiga muvofiq haqiqiy emas deb topishi mumkin va MChJ ijro organi a’zolari qonuning 42-moddasiga muvofiq o‘zlarining aybli harakatlari (harakatsizligi) tufayli yetkazilgan zarar uchun, agar qonun hujjatlarida boshqa asoslar va javobgarlik miqdorlari ko‘rsatilgan bo‘lmasa, jamiyat oldida javobgar bo‘ladi. Agar javobgar bir necha shaxs bo‘lsa, ularning jamiyat oldidagi javobgarligi solidar bo‘ladi.