Вазирлиги Тошкент Молия Институти

бозор 
иқтисодиёти шароитида пул-кредит 
орқали 
мувофиқлаштиришнинг объекти бўлиб пул бозоридаги талаб ва таклиф ҳамда унинг 
натижасида вужудга келадиган фоиз нормаси ҳисобланади. Пул-кредит орқали 
мувофиқлаштириш субъекти бўлиб эса мамлакат Марказий банки ҳисобланади.
1.2. Собиқ Иттифоқ даврида пул муомаласини 
бошқаришнинг айрим жиҳатлари

Собиқ Иттифоқининг режали иқтисодиёт даврида пул муомаласини бошқариш 

ҳам махсус режаларга асосланган ҳолда амалга оширилган. У даврда, маълумки, 
иқтисодиёт мулкчилик шаклиниг ягоналигига яъни давлат мулкининг (шахсий мулкдан 
ташқари) ҳукмронлигига асосланган. 
Пул муомаласи тушунчаси тор маънода фақат нақд пул оборотини англатган. 
Шунинг учун ҳам пул муомаласини мувофиқлаштириш фақат нақд пул оборотини 
бошқариш, уни режалаштириш ва ушбу режанинг барча бўғинларда бажарилишини 
назорат қилиш билан чегараланган. 
Корхона ташкилот муассасаларининг банклардаги ҳисобрақамлардаги пул 
маблағларини тасарруф қилиш қонун ва қоидалари давлат томонидан яратилган. Барча 
мулк эгаси давлат ҳисобланган. Ушбу шароитда бутун мамлакат пул обороти икки қисмга 
: нақд пул обороти ва нақд пул иштирокисиз амалга оширилган пул оборотларига 
ажратилган ва юқорида таъкидлангани каби фақат нақд пул оборотини режалаштириб 
бошқариш орқали пул муомаласини мувофиқлаштиришга эришилган. 
Режали иқтисодиёт даврида пул муомаласини мувофиқлаштириш учун 
қуйидаги воситалардан кенг равишда фойдаланилган: 
1.Давлат банки бўлимларининг касса плани ; 
2.Аҳолининг даромад ва ҳаражатлар баланси ;
3.Давлат банки томонидан корхона,ташкилот ва муассалар иш ҳақи 
фондининг ишлатилиши устидан ўрнатилган назорат; 

---

8 
4.Давлат банки томонидан корхона,ташкилот ва муассалар нинг касса