Vazirligi toshkent farmatsevtika

^{Cl3 23)2322}

Ushbu qator faqat informativ xususiyatiga ega, chunki uning tartibi sorbent va erituvchilar sistemasi xossalariga shuningdek elektron zichligi, funksional gruppalarga ta’sir

qiluvchi molekulaning qismlariga bog‘liqdir. SHu sababli moddalarni xromatografik ajratish imkoniyatlarini ularni kimeviy tuzilishidan kelib chiqib aniqlanadi. Quyidagi qoidalarga rioya qilish kerak bo‘ladi.

1. 
   Zanjirda uglerod atomlari soni yoki ularni joylashishi bilan farq qilinadigan moddalar dispersion o‘zaro ta’sirga ega bo‘lgan sorbentlar yordamida ajratiladi (uglevodorodlar yoki silikon moyi bilan shimdirilgan va ba’zan kam aktiv sorbentlarda).
   
2. 
   Ikki bog‘ va uch bog‘lari bo‘lgan moddalarni qattiq koordinatsion bog‘lar hosil qiladigan sorbentlarda ^{ajratiladi (aktivlangan alyuminiy oksidi, silikagel, gips (SaSO}4^{). Ular ayniqsa kumush nitrati shimdirilgan} silikagelda yaxshi ajratiladi, chunki kumush ionlari olefin va atsetilenlar bilan juda bar qaror kompleks hosil qiladi.
   

Kumush nitrat saqlagan silikagelda ikkilamchi va uchlamchi uglerod-uglerod bog‘li molekulada kuchli qutbli guruxlar bo‘lganda ham ajratilishiga ta’sir qiladi.

3. 
   Funksional guruxlarni joylashishi va bo‘shliqdagi tah-
   

miniy joylashuvi bilan farq qiluvchi moddalar aktiv sorbentlarda kam aktiv sorbentlarga qaraganda yaxshiroq ajratiladi.

4. 
   Bitta funksional guruxlarni, ammo tabiati har xil moddalar hamma turdagi sorbentlarda yaxshi ajratiladi.
   
5. 
   Ko‘p sonli qutbli guruxlarga ega moddalarni ajratish uchun oldin ularni alohida guruxlarini bir biriga ta’sirini tadbiq etib, so‘ng taqqoslash kerak. Qutbli gruppalarni soni ko‘paygan sari aktiv sorbentning sezgirligi keyingi keladigan guruxga nisbatan kamayadi. SHu boisdan silikagel va alyuminiy oksidida xromatografiya qilishda funksional guruxlarni qutbliligini pasaytirish zarur. Qutbli guruxlarni modifikatsiya qilish kutgan natijalarni bermasa, u xolda funksional guruxlar va ularni xususiyatlariga juda sezgir bo‘lgan, taqsimlovchi xromatografiyani qo‘llash tavsiya etiladi. Bir necha qutbli guruxlarga ega
   

molekulali moddalarni ajratish uchun kuchli aktivgan silikagel, kizelgur, silon va parafin formamid shimdirilgan kizelgur ishlatish mumkin.