Vazirligi toshkent farmatsevtika

τ

^{bunda H}o ^{-qarama –qarshi bo‘lgan elektron bulutlari bilan o‘ralgan yadroda lokallashgan magnit} maydoni. Bu maydon yo‘naltirilgan maydonga qarama – qarshi yo‘nalgan.

 - ekranlanish konstantasi. Quyuq elektron kobigi protonlarni elektron rezonansi konstantasi asosan yuqori bo‘lgan qo‘zg‘atuvchi generatorda namoyon bo‘ladi.

Vodorod atomi bilan bog‘langan elektroakseptorlari gruppalar ( Masalan, -Fe, -Sl, - NO, - CN, - SOOR)MPR signalini kuchsiz maydonga siljitadi, elektron, donorli gruppalar ( -R N, - S N ) signalni kuchli maydonga siljitadi.

Tekshiriluvchi moda protoning signal xolati etalon moddaning signaliga nisbatan aniqlanadi va bu ikkala signal orasidagi masofa kimyoviy siljish deb ataladi.

Tekshiriluvchi eritmaga qo‘shilgan etalon moda protonlarining signali tor, intensiv bo‘lishi kerak va tekshiriluvchi modda signali orasidagi masofa katta bo‘lishi kerak. Etalon moda signalining xolati 0 bilan belgilanadi va tekshiriluvchi modda signal xolati gersda o‘lchanadi va o‘lchash 0 dan boshlanadi.

^{Ekranlanish konstantasini aniqlaydigan lokal magnit maydoni kuchlanishi ko‘rsatkichi N}l ^{tashqi maydon N}o ^{kuchlanishiga to‘g‘ri proparsional. SHuning uchun ekranlanish konstanta ko‘rsatkichini aniqlaydigan elektromagnit maydoni chastotasining ortishi tashqi maydon (N}o^{) kuchlanishga to‘g‘ri proporsionaldir.} SHuning uchun spektrometrning elektromagnit maydon chastotasi ortishi bilan etalon va standart signallar orasidagi masofa ham ortadi.

Kimyoviy siljish signali ( delta) bilan ifodalanadi va quyidagi formula bilan aniqlanadi:

YAMR signali xolatini ifodalash uchun absissa o‘qiga etalon va moda signallari orasidagi masofa birligini spektrometrning ishchi chastotasiga bo‘lish kerak.

Kimyoviy siljish shkalasini ifodalashning 2 xil usuli mavjud :

1. 
    – shkala-delta- bunga asosan ( TMS tetrametilsilan ) etaloning signal xolatini 0 deb olinadi va kimyoviy siljish ko‘r satkichi etalon signalidan chapga tomon ortadi.
   
2. 
   τ– shkala –tau-etalon signali xolati – TMS ni 100 mil/ ulush deb qabul qilinadi va kimyoviy siljish ko‘rsatkichi etalon signalidan chapga tomon kamayadi.
   

Kimyoviy siljishning 2 – nchi usuli o‘rtasida o‘zaro bog‘liqlik Ushbu formula bilan ifodalanadi.

Etil spirtining quyi intervalda 500 dan 0 gersgacha oralig‘ida yozilgan YAMR spektri quyidagicha bo‘ladi:

Etil spirtining metil gruppasi protonlari magnit ekvivalentli, chunki ekranlanish konstantasi bir xildir. Bu protonlarning ekranlanish darajasi metil va gidroksil gruppalari protonlaridan kata, shuning uchun ularning signallari kuchli maydonlarda standart signalar yonida hosil bo‘ladi.
Metilen gruppasi protonlarning elektron bulutlari gidroksil gruppasiga dezekranlanish ta’sirini o‘tkazadi, shuning uchun ularning signallari kuchsiz maydonlarda xosil bo‘ladi (ya’ni metil gruppasi signalidan chaproqda). Kislorodning elektromanfiy atomi bilan bevosita bog‘langan gidroksil gruppa protoni ko‘proq dezekranlangan, shunga ko‘ra gidroksil protoni signali o‘ta kuchsizroq maydonda joylashgan. Protonlarning kimyoviy silqishi ularni atrofiga qarab xar xil bo‘ladi. Signal xolati yaqin joylashgan gruppaningtabiatiga bog‘liq bo‘lganligi uchun protonning kimyoviy siljish ko‘rsatkichi protonni o‘rab turgan atom va funksional gruppalar haqida ma’lumot beradi.

Ko‘pgina organik birikmalarning spektrlari atlasi bor, bu atlasi asosida funksional gruppalarining kimyoviy signal ko‘rsatkichlari jadvali tuzilgan va u yangi organik birikmalarning YAMR spektrini solishtirishda foydalaniladi.