Вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
1-
Мавзу
: «МЕҲНАТ ИҚТИСОДИЁТИ» ФАНИНИНГ ПРЕДМЕТИ ВА 
МАЗМУНИ 
Режа
: 
1.1. «Меҳнат иқтисодиѐти» фанининг предмети, мақсади ва вазифалари 
1.2. «Меҳнат» ҳақидаги асосий тушунчалар 
1.3. Меҳнатнинг инсон ва жамиятнинг ривожланишидаги ўрни 
1.1. «Меҳнат иқтисодиѐти» фанининг предмети, мақсади ва вазифалари 
 
Амалий ҳаѐтда хилма-хил ижтимоий-меҳнат муносабатлари мавжуд ва 
ундаги турли ижтимоий-иқтисодий ҳодисалар ва жараѐнларни «Меҳнат 
иқтисодиѐти» фани ўрганади. Шунинг учун ҳам 
«Меҳнат иқтисодиѐти»
- бу, 
меҳнат бозори фаолият кўрсатаѐтган даврида ижтимоий-иқтисодий 
жараѐнларни тадқиқ қилишдир. Мазкур тушунчани кенгроқ таърифи 
қуйидагича: 
«Меҳнат иқтисодиѐти» - бу, иш берувчи ва ѐлланма 
ходимларнинг меҳнат жараѐнида юзага келадиган иқтисодий ва 
ижтимоий муносабатларини ифода этадиган фандир. 
«Меҳнат иқтисодиѐти» фани нисбатан янги фанлар гуруҳига киради. Бу 
фан «Иқтисодиѐт назарияси»нинг бир бўлимини ташкил этган бўлиб, у ўтган 
асрнинг 70-йилларида алоҳида фан сифатида шаклланди
1
. «Меҳнат 
иқтисодиѐти» фани ўз тадқиқотларида статистик ва математик усуллардан кенг 
фойдаланади. 
«Меҳнат иқтисодиѐти» фан сифатида
меҳнат муносабатлари 
соҳасидаги қонуниятларни, шу жумладан, моҳияти намоѐн бўлишининг ўзига 
хос шакллари, чунончи, иш билан бандлик, меҳнатни ташкил этиш, унга ҳақ 
тўлаш, унинг самарадорлиги каби шаклларини ўрганади. «Меҳнат 
иқтисодиѐти» иқтисодий фан сифатида жамиятдаги ўзаро мувофиқлик ва 
мослашув жараѐнларини тушунтиради. «Меҳнат иқтисодиѐти» асосларини 
билиш 
мутахассисга 
рўй 
бераѐтган 
воқеа-ҳодисаларни 
ўрганишга 
мавҳумлашган 
ҳолда 
ва 
асосли 
равишда 
ѐндашиш, 
уларнинг 
ҳарактерлантирувчи кучларини тушунтириш ва аҳамиятини баҳолаш имконини 
беради. 
«Меҳнат иқтисодиѐти» фанининг предмети – меҳнат жараѐнида турли 
омиллар – техникавий, ташкилий, кадрлар ѐки бошқа характердаги омиллар 
таъсири остида қарор топадиган ижтимоий-иқтисодий муносабатлардир. Бу 
фан меҳнат жараѐнини, яъни ривожланишдаги, ҳаракатдаги фаолиятни 
ўрганади. Бундай ѐндашув тасодифий нарсаларни чиқариб ташлаб, асосий 
эътиборни объектив ва типик нарсаларга қаратиш, фанни янада чуқур ўрганиш 
учун меҳнат муносабатлари соҳасидаги тўғри дунѐқарашни ифодалаш 
имконини беради.