Вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Меҳнат ресурсларини бошқариш усуллари, механизми ва тизими
3
 
Меҳнат ресурсларининг бошқариш усуллари
I. Иқтисодий бошкарув усули 
(корхоналарнинг иқтисодий мақсади асосида) 
II. Маъмурий бошқарув усули 
(ҳукумат қонун, қарорлари асосида) 
3
Манба
: 
Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофазалаш вазирлиги маълумотларидан

---

42 
III. Баланс бошкарув усули 
(мехнат ресурсларнинг сони ва сифатини аниқлаб: 
1) жинси
2) ѐши
3) ижтимоий бўлиниши
4) бандлик куриниши
5) халқ хўжалигидаги урни ва мутахасислиги бўйича: 
а) ишчи ва хизматчиларга булган талаб ва уни таъминлаш манъбалари:
-ўрта мактабларни битирувчилар 
-хунар-техника мактабларини битирувчилар 
- ўрта махсус ва олий таълим ўқув юртини битирувчилар 
-харбий хизматни тугатганлар 
б) малакалик ишчиларнинг касбга тайѐрлашга талаб баланси 
Меҳнат ресурсларининг бошкарув механизми 
1.
Меҳнат ресурсларининг тайѐрлаш ва шакллантиришни бошқариш 
2.
Меҳнат ресурсларининг ҳаракати ва жойлаштиришни бошқариш 
3.
Меҳнат ресурсларидан фойдаланишни бошқариш. 
Меҳнат ресурсларининг бошкариш системаси 
1.
Иш кучларини ташкил этиш (яратиш) 
2.
Меҳнат ресурсларининг таксимотини бошқариш жараѐни 
3.
Иш кучларидан фойдаланиш жараѐнини бошқариш. 
Қисқача хулосалар 
 
Меҳнат ресурслар – ўзининг ақлий ва жисмоний меҳнати билан 
ижтимоий ишлаб чиқаришда иштирок этадиган аҳолининг меҳнатга лаѐқатли 
қисмидир. 
Меҳнат ресурслари турли шарт-шароитлар ва омиллар таъсирида 
миқдор ва сифат шаклланиши хусусиятларига эга. 
Меҳнат ресурсларидан фойдаланиш, уларни иқтисодиѐт тармоқларидаги 
тақсимланиши ва самарадорлигини тавсифлайди. 
Меҳнат ресурсларидан фойдаланиш даражасини меҳнат унумдорлиги, 
аҳолини иш билан бандлиги, аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулот ишлаб 
чиқариш каби кўрсаткичларни ифодалайди. 
Таянч иборалар 
Меҳнат ресурслари, меҳнат ресурсларининг шаклланиши, меҳнатга 
лаѐқатли ѐшдаги меҳнатга қобилиятли аҳоли, пенсия, меҳнат ресурсларини 
тақсимлаш, ходимлар малакаси, меҳнат унумдорлиги, аҳоли иш билан 
бандлиги.ишчи кучи, инсон ресурслари, меҳнатга лаѐқатли ѐшдаги меҳнат 
меҳнат қилишга қобилиятли аҳоли. 

---

43