Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Iqtisodiy tahlil — bu bo‘lib o‘tgan va davom etayotgan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar, ulaming bo‘lib o‘tish sharoitlari, olingan natijalari, namoyon bo‘lgan tendensiyalari, vujudga kelgan muammolarini o‘rganish, tadqiq qilishdir. Bunday tahlil boshqaruv qarorlari, boshqaruv ta’sirlarini ishlab chiqarishdan oldin bo‘lishi va ulaming asoslanishiga ko'maklashishi kerak.
Bashorat qilish (prognozlash) — bo‘lgusi vaziyatlami oldindan ilmiy asosda ko‘ra bilish, ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar va ularga ta’sir qiluvchi sharoitlaming gipotezalari, modellarini oldindan ishlab chiqishdan iborat bo'ladi. Bashoratlar qabul qilingan boshqaruv qarorlarining ehtimol bo‘lgan, ko‘zda tutilgan natijalari va oqibatlarini baholash vositasi bo‘lib xizmat qiladi.
Rejalashtirish boshqariluvchi iqtisodiy obyekt (tizim)ning kelgusi holatini, bu holatga etishish yo‘llari va usullarini hamda buning uchun zarur resurslami belgilashdir. Rejalashtirish boshqaruvning har bir boshqariladigan iqtisodiyotning u yoki bu ko'rinishiga xos ajralmas qismi va vazifasini namoyon qiladi. Rejalashtirishning eng keng tarqalgan shakllaridan biri iqtisodiy dasturlash, ya’ni kompleks dasturlar va loyihalami ishlab chiqishdir, ular vositasida ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnik echimlar, investitsiya va innovatsiyalar boshqarilishi amalga oshiriladi.
Tashkil qilish — boshqaruvning markaziy vazifasi. Uni ba’zida umuman boshqaruv bilan tenglashtiriladi, bunday deb hisoblash noto‘g‘ri. Tashkil qilishning mohiyati hamkorlikdagi faoliyatni amalga oshiruvchi kishilar, xodimlar guruhining harakatlarini tartibga soluvchi muvofiqlashtiruvchi boshqaruvdan iborat. Tashkil qilishni yana muvofiqlashtirish deb ham ataydilar, bunday nom ko‘proq tashkil qilishning boshqaruv vazifasi kabi ma’nosiga mos keladi. Tashkil qilish bilan unga yaqin bo‘lgan, turdosh vazifa — korxonalar, muassasalar, tashkilotlaming yaratilishi, faoliyat yuritish, boshqarilishining qurilishi, tuzilishi, tamoyillarini ta’riflovchi boshqaruvning tashkiliy tuzilishini shakllantirish ham mavjud. Iqtisodiy jarayonlami tashkil




56


2 - bob. AKTning boshqaruv tizimida tutgan o‘mi


qilish, muvofiqlashtirish o‘z faoliyatini yanada tezkor tartibga solishga ham oiddir.