Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Download 3,04 Mb. bet 147/375 Sana 04.02.2023 Hajmi 3,04 Mb. #907765

Bog'liq
Informatika va axborot texnologiyalari

Bu sahifa navigatsiya:

• «Мастер диаграмм»
• AapOM^o, n>a*ai u ttxwfla rpa4>nrn
• Masala yechimining tahlili [30; 20] oraliqda AP= -1
• AB C D B F
• C (xapaxar nap)
• Microsoft Office

6	28,0	1 1.2	зД	36,7
-2,2
7	27,0	1 Тд]	37.И	38,7	-1.6
8	26.0	1 cd	39-Я	40,8	-0,9
9	25,0	I ~ t,7|	43Д	43,1	0,1
10	24,0	1 ~IÖ|		45,5	1,3
1!	23,0	¡L , . Я	Я,о!	48,1	2,9
12	22,0	i	J	50,9	4,8
13	21,0	1 2,o|	61 4	54,2	7,0
14	20,0	[ 3.4	6731	58,6	8,9
15	19.5	I	71 п|	61,4	9,6
16	19,0	1 3.9	71J	65,1	9,7
17	18,5	I ~4J|	70,91	70,0	8,9
18	18,0	I 4,6	Зз4	76,7	6,7
19	17,5	1 То]	-	86,0	2,2
20	17,0	I Ts|	[ 4	99,2	-5,8
21	16,5			118,4	-19,3
22	16,0	l 'V’I	I 105J	146,6	-41,1

7.18-rasm. Grafik yasash uchun ma'lumotlar diapazonini bclgilash.

12. 
    Belgilangan diapazon ma'lumotlari asosida chiziqli grafikni yasaymiz.
    

löt 1 7. Piktografik menyu qatoridagi «Мастер диаграмм»
knopkasini bosamiz, natijada ekranda turli xil diagrammalarni yasashda
foydalaniladigan quyidagi ekran paydo bo'ladi (7.19-rasm).





7.19-rasm. «Мастер диаграмм» menyusi diagrammalar turlarini tanlash.

18. 
    7.7-rasmda keltirilgan diagrammalar turlari orasidan, ya'ni «Тип»
    bo'limidan «Точечная» turini va «Вид» bo'limidan esa
    

ko'rinishidagi chiziqli diagrammani tanlaymiz hamda «Далее» knopkasini
bosamiz. Natijada qo'yidagi ko'rinishdagi oyna paydo bo'ladi (7.20-rasm)




§ 7.2. Firmaning xarajat, daromad va foydasini elektron jadvalda tahlil qilish


II 239





7.20-rasm. Diagramma ma'lumotlarini belgilash va o'zgartirish.





7.21-rasm. Diagramma parametrlarini o'rnatish.

19. 
    7.8-rasmda keltirilgan diagrammadagi ma’lumotlarni zarur hollarda o‘zgartirish mumkin. Buning uchun «Диапазон» bo‘limiga kirib, ma’lumotlaming diapazonlarini berish mumkin. Agar ma’lumotlar joylashgan diapazonlar o‘zgartirilmasa, «Далее» knopkasi bosiladi. Shundan so‘ng quyidagi ko'rinishdagi ekran paydo bo’ladi (7.21-rasm).
    

Ushbu ekranda yasalayotgan diagrammaning nomini, «X» va «Y» o‘qlarining nomlarini va diagramma bilan bog‘liq ko‘plab amallami bajarish mumkin. Masalan, yasalayotgan grafikning har bir qiymatini bevosita grafikning o‘zida ko‘rsatish mumkin, diagrammada joylashadigan setkalami olib tashlash, shkalalami o’zgartish va boshqalar.

19. 
    Diagramma parametrlari o‘matilgandan so‘ng, «Далее» knopkasi bosiladi va ekranda diagramma joylashishini ko‘rsatish uchun quyidagi ekran paydo bo‘ladi (7.22-rasm). Diagrammani bevosita ma’lumotlar joylashgan varaqqa, yangi varaqqa yoki yangi ishchi kitobiga joylashtirish mumkin
    

7.22-rasm. Diagrammaning joylashuvini belgilash.

19. 
    
    240
    
    
    7 - bob. Iqtisodiy masalalami yechishda elektron jadvallardan foydalanish
    
    
    
    
    
    7.23-rasm. Daromad grafigi.
    
    Diagrammaning qayerda joylashishi aniqlangandan so‘ng, «Fotobo» knopkasi bosiladi.
    

Natijada avvaldan belgilab olingan diapazon ma’lumotlari asosida daromadning chiziqli grafigi hosil bo'ladi (7.23-rasm).
Yuqorida keltirilgan boshqa turdagi ko‘rsatkichlaming ham grafiklarini keltirib o‘tilgan (15) - (21) banddagi harakatlar yordamida yasash mumkin (7.24-rasm).
AapOM^o, n>a*ai u ttxwfla rpa4>nrn




7.24-rasm. Daromad, xarajat va foyda grafigi.





7.25-rasm. Daromad, xarajat, foyda va o'rtacha o'zgaruvchan xarajatlar grafigi.
O‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar grafigini 7.12-rasmdagi grafiklarga
qo'shamiz. Undan biz masala shartlarida keltirilgan savollarga javob
berishda foydalanamiz (7.25-rasm).

§ 7.2. Firmaning xarajat, daromad va foydasini elektron jadvalda tahlil qilish 241 Masala yechimining tahlili [30; 20] oraliqda AP= -1 qadam bilan va [20; 16] oraliqda AP= -0,5 qadam bilan talab funksiyasining qiymatlari 7.3-jadval va 7.13-rasmda keltirilgan. Keltirilgan fbrmulalar yordamida umumiy xarajat, daromad va foyda miqdorlari 7.3-jadval, 7.16 va 7.17-rasmlarda keltirilgan. Excel dasturi yordamida berilgan funksiyalar qiymatlari asosida umumiy xarajat, daromad va foydaning grafiklari 7.23, 7.24 va 7.25-rasmlarda keltirilgan. Firma 1,7 birlik mahsulotni ishlab chiqarib sotishdan boshlab, foyda olishni boshlaydi. Firma 3,9 birlik mahsulotni ishlab chiqarib sotishda eng maksimal foydaga erishadi. 4,3 birlik mahsulot ishlab chiqarishdan boshlab firmaning foydasi kamaya boshlaydi (0,6 so'mga). Chunki bunda xarajatlar (65,1-61,4=3,7 so‘m) (70,0-65,1=4,9 so‘m) 3,7 so‘mdan 4,9 so‘mga oshgan. Firma 5,5 birlik mahsulotni ishlab chiqargandan boshlab zarar ko‘ra boshlaydi, chunki 5,5 birlik mahsulot ishlab chiqarib 17 so‘mdan sotganda (17*5,5=93,5 so‘m) foyda oladi, ushbu holda xarajatlar 99,2 so'mni tashkil etadi. Natijada esa firma 5,8 so‘m zarar ko‘radi (93,5-99,2—5,8 so‘m). Mahsulot ishlab chiqarish uchun o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar hisoblansin va grafigi chizilsin. AB C D B F 1	Q (MûxcynoT MHXAOpM)	P (6axo)	R OtapoMa^)	C (xapaxar nap)	n (4>0MAa)	AVC-C/Q rypTawa jnrapyBMaH xapaMcamap)
2	1.0	30.0	30.0	33.0	•3.0	33
3	1.1	29.0	32.1	34.8	-2.7	31.4
4	1.2	28.0	34.4	36.7	-2.2	29.3
5	1.4	27.0	37.0	38.7	-1.6	28.2
6	1.5	26.0	39.9	40.8	-0.9	26.6
7	1.7	25.0	43.2	43.1	0.1	24,9
8	2.0	24.0	46.9	45.5	1.3	23.3
9	2.2	23.0	51,0	48.1	2.9	21.7
10	2 5	22.0	55.8	50.9	4.8	20.1
11	2.9	21.0	61.2	54.2	7.0	18.6
13	3.4	20.0	67.5	58.6	8.9	17.4
13	3.6	19.5	71.0	61.4	9.6	16.9
14	3.9	19.0	74.8	65.1	9.7	16.5
15	4.3	18.5	78,9	70.0	8.9	16.4
16	4.6	18,0	83,3	76.7	6.7	16.6
17	5.0	17.5	88.2	86.0	2.2	17.1
18	5.5	17.0	93.4	99.2	-5.8	18.1
19	6.0	16.5	99.2	118.4	-19.3	19.7
20	6.6	16.0	105.5	146.6	-41.1	22.2

7.26-rasm. 0‘rtacha o'zgaruvchan xarajatlaming qiymatlari.

9. 
   Firma mahsulotining narxi 17 so'mdan past bo‘lsa, mahsulot ishlab chiqarish shartsiz ravishda yopiladi.
   
10. 
    Firma iqtisodiy samaraga erishishi uchun mahsulotini 17 so‘mdan past bahoda sotmasligi zarur hamda o'rtacha o'zgaruvchan xarajatlarni (AVC), ya’ni mahsulotning bir birligiga sarflanadigan xarajatlarni 17 so'mdan kamaytirishi lozim.
    

242

7 - bob. Iqtisodiy masalalami yechishda elektron jadvallardan foydalanish


Eaxo sa ypiana prapysHan xapasxaTJiap rpa$HrH





| P (6axo) AVC (yprasa yarapyBHax xapaxarnap) | laxeyioi mhksoph


7.27-rasm. Mahsulot bahosi (P) va o'rtacha o'zgaruvchan xarajatlar (AVC) grafigi.
O'Z-O'ZINI NAZORAT VA MUHOKAMA
QILISH UCHUN SAVOLLAR

1. 
   Firmalar ishlab chiqarishida qaysi turdagi xarajatlar mavjud?
   
2. 
   Doimiy xarajatlaming o‘zgaruvchi xarajatlardan farqli tomonlari nimalardan iborat?
   
3. 
   Qaysi turdagi xarajat «chekli qaytimning kamayish qonuni» ga bo'ysununadi?
   
4. 
   Firmalaming shartsiz yopilishi uchun qaysi xarajatlar ortib borishi kerak?
   
5. 
   Firmalarda o'rtacha xarajatlar nimani ko‘rsatadi?
   
6. 
   Bozor sharoitida firmalar qaysi xarajatlami kamaytirishlari lozim?
   
7. 
   Agar o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar bilan mahsulotning bahosi bir-biriga teng bo‘lib qolsa, firma qanday strategiyani olib borishi kerak?
   
8. 
   Firma maksimal foyda olishi uchun qaysi turdagi xarajatlami kamaytirishi lozim?
   
9. 
   Chekli xarajatlaming iqtisodiy mohiyati nimadan iborat?
   
10. 
    Excel ADPda xarajatlami hisoblashda foydalaniladigan formulalarni qo‘llash shartlarini tushuntirib bering.
    
11. 
    Talab funksiyasi nimani ifodalaydi va u qaysi omillarga bog'liq bo'ladi?
    
12. 
    Taklif funtsiyasining iqtisodiy mohiyatini tushuntirib bering.
    
13. 
    Firmaning umumiy xarajatlari qanday turdagi xarajatlardan tashkil topadi?
    
14. 
    Firmalarda o'zgaruvchan xarajatlar nimalarga bog'liq bo'ladi?
    
15. 
    Firmalarda foyda ko‘rsatkichi qanday aniqlanadi va u qaysi omillarga bog‘liq bo‘ladi?
    
16. 
    Firmaning foydasi va daromadi o‘rtasida qanday farq bor?
    
17. 
    Qisqa muddatli davrda firmaga ta’sir etuvchi qaysi omillar o'zgaruvchan bo'ladi?
    
18. 
    Qanday shart bajarilsa firma foyda olmaydi?
    
19. 
    Firma mahsulotining bahosini qaysi turdagi xarajat aks ettiradi?
    
20. 
    Excel ADPda firma foydasini qanday hisoblash mumkin?
    

21. 
    - BOB. PREZENTATSIYALARNI TAYYORLASH TEXNOLOGIYALARI
    

§ 8.1. POWER POINT DASTURI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA
§ 8.2. POWER POINT DASTURINIISHGA TUSHIRISH
§ 8.3. POWER POINT DASTURINING MENYULARI VA ULAR BILAN ISHLASH
§ 8.4. POWER POINT DASTURIDA QO'SHIMCHA ELEMENTLAR BILAN ISHLASH
§ 8.5. POWER POINT DASTURIDA ELEKTRON DARSLIKLAR YARATISH




Har qanday millatning ravnaqi, umumbashariyat, tarixida tutgan o'rni, mavqei va shuhrati bevosita o'z farzandlarining aqliy va jismoniy yetukligiga bog'liqdir.
Islom Karimov


§ 8.1. POWER POINT DASTURI HAQIDA
UMUMIY TUSHUNCHA
Har qanday mutaxassis o‘zining ish faoliyati davomida ish rejalari va taklif etayotgan mahsulotlari haqida so‘zlab berish uchun ma’ruza qilishga to‘g‘ri keladi. Bunday vaqtlarda u ma’ruzani tez, yaxshi, sifatli, tushunarli va chiroyli qilib tayyorlashi zarur bo'ladi. Ushbu muammoni hal qilish uchun u qanday dasturiy ta’minot turlaridan fbydalanish mumkin degan savol tug‘iladi. Matn muharriri uning barcha muammolarini hal qilib bera oladimi? Bir necha xil dasturlardan foydalanish va ularning natijalarini umumlashtirish tezda kerakli echimga olib kelishi mumkinmi? Bu muammoni yechishda, ya’ni chiroyli taqdimot tayyorlashda eng samarali va universal vositalardan biri - bu Microsoft Office ilovasidagi Power Point ADPdan foydalanish maqsadga muvofiqdir. U grafik axborotlar, slaydlar, ovoz, video kliplar, animatsiyalardan foydalanib, sifatli taqdimotlar yaratish imkonini beradi. Bugungi kunda reklamalarga juda keng e’tibor berilmoqda. Reklamalaming har xil ko'rinishlari: varaqalar, e’lonlar, tele va radio reklamalar sizga ma’lum. ShK. - reklamalami yaratish va tarqatish bo‘yicha eng kuchli vositaga aylandi.
Prezentatsiyalami tayyorlash natijasida:

• 
  qatnashuvchilarga tarqatish uchun chop qilingan hujjat;
  
• 
  kadoskopda foydalanish uchun kalkalar;
  
• 
  slaydoskoplarda foydalanish uchun 35-millimetrli slaydlar;
  
• 
  cho‘ntak daftarchasi;
  
• 
  elektron prezentatsiyalami olish mumkin.
  

Power Point ADP 1987-yildan boshlab paydo bo‘ Igan bo‘ Isa ham, ammo prezentatsiyalami yaratishda yetakchi o‘rinni tutadi. Bu dastuming keyingi versiyalarida esa shu dasturga qo'shimcha prezentatsiyalami qo‘llashning yangi usullari kiritildi. Power Point ADPdan foydalanayotgan har bir

§ 8.2. Power Point dasturini ishga tushirish

245

foydalanuvchi xoh u yangi ish boshlovchi bo‘lsa, xoh tajribali bo‘lishidan qat’iy nazar, ushbu dasturga kiritilgan yangi usullarni yuqori darajada baholaydi.

Download 3,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: