Вазирлиги Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти

Даромадлар – харажатлар = фойда (зарар). 
Молиявий натижаларни аниқлаш тартибини талабага тушунтириш учун, 
бизнинг назаримизда, «Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот»да акс 
эттирилувчи кўрсаткичларнинг шаклланиш тартибини кўриб чиқиш керак. 
«Молиявий натижалар тўғрисидаги» ҳисоботда даромадлар, харажатлар, 
фойда ва зарарлар хўжалик юритувчи субъектларнинг қўйидаги фаолият 
соҳалари бўйича акс эттирилади. 
- 
асосий фаолият; 
- инвестицион фаолият; 
- молиявий фаолият. 

---

56 
Фойда
- корхонанинг охирги молиявий натижаси ҳисобланади. У меҳнатга 
ҳак тўлаш фонди билан бирга (фойданинг корхона ихтиѐрида қолган қисми) 
корхона даромадини ташкил килади. Бозор иқтисодиѐтига ўтиш шароитида 
фойда кўрсаткичини туғри аниқлаш жуда муҳим аҳамиятга эга. Мазкур 
даромад ҳисобидан махсус мақсадларга мулжалланган фондлар, резерв фонди 
ташкил бўлади, капитал қуйилмалар молиялаштирилади ва ижтимоий 
тадбирлар амалга оширилади. 
Молия натижалари миқдорига жуда куп омиллар таъсир этади. Масалан, 
инфляция, валютанинг ўзгариб туриши, кредит сиѐсати ва бошк. Ишлаб ва 
муомала жараѐнидаги юқорида санаб утилган омиллар таъсири ҳисобга олинган 
ҳолда молия натижалари аникланиши лозим. Аникланган молия натижаси 
ҳакикатни аник ва туғри акс эттириши лозим. Шунинг учун ҳам корхоналарда 
бухгалтерия ҳисобини туғри юритиш ва олинган фойда миқдорини туғри 
аниқлаш лозим. Фойда миқдорининг камайиши давлат бюджетига тўланиши 
лозим бўлган маблағ миқдорининг камайишига ва бу ўз навбатида бюджет 
ҳисобидан амалга ошириладиган харажатлар миқдорининг камайишига олиб 
келади. Зарарга ишлайдиган корхоналар эса охир окибатда «синади», яъни 
инкирозга юз тўтади. Чунки бозор иқтисодиѐти шароитида амалдаги 
қонунларга кўра яхши ишлайдиган корхоналар фойдасини қайта тақсимлаш 
кўзда тутилмаган. Шунинг учун ҳам зарарга ишлайдиган корхоналар ўз 
харажатларини ўзлари қоплашлари, бунинг учун уни қоплаш йўлларини излаб 
топишлари керак. 
Бозор иқтисодиѐти шароитида молия натижаларини ҳисобга олиш корхона 
фаолиятида марказий уринни эгаллайди ва уни ҳисобга олишнинг асосий 
вазифалари қуйидагилар ҳисобланади: 
1) олинган фойда миқдорини, хар ойда ҳамда йил бошидан ўз вақт ида ва 
туғри ҳисоб-китоб қилиш; 
2) молия натижалари билан боғлик операцияларни ва уларнинг 
тақсимланишини бухгалтерия ҳисоби счѐтларида ва тегашли регистрларда 
туғри акс эттириш.