Vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Aktiv yong‘inga qarshi himoya vositalari tashkilotda yong‘in yuzaga kelgani haqida ogohlantirib, odatda tijorat, ishlab chiqarish joylarida va savdo uylarida o‘rnatiladi. Ushbu himoya usulining asosiy maqsadi yong‘inni binoning boshqa qismlariga tarqalmasligini oldini olish
hisoblanib, yong‘inga qarshi chora ko‘rishda ma’lum ishlarning avtomatik yoki noavtomatik tarzda amalga oshirilishi talab etiladi.
Aktiv yong‘inga qarshi himoya tizimi suv sepish, tutun/yong‘indan ogohlantirish tizimlari, o‘t o‘chirish va turli suyuqlik (sprey) sepish tizimlarini o‘zi ichiga oladi.
Aktiv yong‘inga qarshi tizimlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• 
  yong‘inni aniqlash tizimi yong‘in tarqalishidan oldin uni aniqlashga yordam berib, tutun aniqlovchilarini, alanga aniqlovchilarini va issiqlik aniqlovchilarini o‘z ichiga oladi.
  
• 
  yong‘inni bartaraf etish tizimlari inson aralashuvisiz yong‘inni dastlabki bosqichlarida uni bartaraf etib, zararni kamaytirishga va qurilmalarni yo‘q qilinishidan himoyalaydi. Yong‘inni bartaraf etish tizimlari avtomatik va avtomatik bo‘lmagan turlarga ajratiladi. Ushbu tizimlarga o‘to‘chirgichni (ognetushitel), suv purkash tizimlarini misol sifatida keltirsa bo‘ladi.
  

Yong‘inga qarshi passiv himoya tizimlari bino bo‘ylab yong‘inni tarqalishini oldini olib, yong‘inga qarshi eshiklar, oynalar va devorlar himoya chorasi sifatida qaraladi, boshqa biror tizim tomonidan ishga tushirilishni talab etmaydi.
Amaliyotda ushbu tizimlar quyidagi usullar asosida amalga oshiriladi:

• 
  yonuvchan materiallardan minimal foydalanish;
  
• 
  binoga yong‘inni tarqalishini oldini olish uchun qo‘shimcha qavat yoki xonalarni qurish;
  
• 
  binodan foydalanuvchilarni yong‘in sodir bo‘lganda qilinishi zarur bo‘lgan ishlar bilan tanishtirish;
  
• 
  yong‘inga qarshi tizimlarni to‘g‘ri madadlash;
  
• 
  yetarli sondagi qo‘shimcha chiqish yo‘llarining yetarlicha sonining mavjudligini ta’minlash.
  

Fizik xavfsizlikni nazoratlash: fizik to‘siqlar. Fizik xavfsizlikni ta’minlash, odatda turli fizik to‘siqlardan foydalanib, fizik chegarani umumiy hududdan taqiqlangan hududga ajratish yo‘li bilan, tashkilotda ruxsatsiz foydalanishni oldini oladi. To‘siqlarni, joylashuv o‘rniga ko‘ra: tashqi, o‘rta va ichki to‘siqlarga ajratish mumkin. Tashqi to‘siqlar odatda g‘ov, devor va boshqalarni o‘z ichiga oladi. O‘rta to‘siqlardan odatda olamon va insonlarni ruxsatsiz kirishlarini taqiqlashda foydalaniladi. Ichki to‘siqlarni esa eshiklar, derazalar, panjaralar, oynalar, pardalar va boshqalar tashkil etadi (4.18-rasm).

a) Elektr to‘siqlar	b) Metall to‘siqlar	s) Tumbalar	d) Turniket
4.18-rasm. To‘siqlarga misollar

Bino ichida foydalaniluvchi fizik to‘siqlarning quyidagi turlari mavjud:

• 
  devorlar/ elektr devorlar/ metall to‘siqlardan odatda taqiqlangan hududlarni, nazoratlanadigan hududlarni va ruxsatsiz kirishdan himoyani belgilashda foydalaniladi. Fizik to‘siqlarni amalga oshirishdan asosiy maqsad:
  

• 
  hujumchini blokirovkalash va ushlab qolish;
  
• 
  tashkilot chegarasini belgilash;
  
• 
  xavfsiz hududni tashqi hujumlardan himoyalash;
  
• 
  transportlarni kirishidan himoyalash;
  
• 
  qo‘poruvchilik hujumlaridan himoyalash.
  

•