Vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Maqsad
Bemorni tibbiy kartasidan qon guruhini bilish
Harakat	Ruxsat
Shart	Subyekt.lavozimi=Vrach & muhit.vaqt >= 8:00 & muhit.vaqt <=18:00
Majburiyat	Tibbiy yozuvini ko‘rish sanasini (muhit.vaqt) ro‘yxatga olish jurnalida ko‘rsatish.

Foydalanishni boshqarishning mazkur usulidan Cisco Enterprise Policy Manager mahsulotlarida, Amazon Web Service, OpenStack kabilarda foydalanib kelinmoqda.

Foydalanishni boshqarish matritsasi. Avtorizatsiyaning klassik ko‘rinishi Lampsonning foydalanishni boshqarish matritsasidan boshlanadi. Ushbu matrisa operatsion tizimni barcha foydalanuvchilar uchun turli ma’lumotlarni boshqarishi xususidagi qarorni qabul qilishida zarur bo‘lgan barcha axborotni o‘z ichiga oladi. Bunda, operatsion tizimdagi foydalanuvchilar subyekt sifatida va tizim resurslari obyekt sifatida qaraladi. Avtorizatsiya sohasidagi ikkita asosiy tushuncha: foydalanishni boshqarish ro‘yxati (Access control list, ACL) va imtiyozlar ro‘yxati (Capability list, C-list) hisoblanib, har ikkalasi ham Lampsonning foydalanishni boshqarish matrisasidan olingan. Ya’ni, matrisaning satrlari subyektlarni, ustunlari esa obyektlarni ifodalaydi. Biror subyekt 𝑆 va obyekt 𝑂 uchun berilgan imtiyozlar ularning matrisadagi indekslari kesishgan nuqtada saqlanadi. 4.1-jadvalda foydalanishni boshqarish matrisasi keltirilgan, unda imtiyozlar UNIX operatsion tizimidagi imtiyozlar shaklida, ya’ni, 𝑥, 𝑟 𝑣𝑎 𝑤 lar mos ravishda bajarish, o‘qish va yozish amalini anglatadi.
Keltirilgan jadvalda buxgalteriyaga oid dastur ham subyekt ham obyekt sifatida olingan. Bu foydali tanlov bo‘lib, buxgalteriyaga oid ma’lumotlarni faqat buxgalteriyaga oid dastur tomonidan foydalanish imkonini beradi. Ya’ni, turli buxgalteriya tekshiruvlari va balans haqidagi
ma’lumotlar faqat buxgalteriyaga oid dasturiy ta’minot tomonidan foydalanilishi shart va yuqoridagi matrisada keltirilgan shakl buni ta’minlaydi. Biroq, bu matrisa tizim ma’muri Sem buxgalteriga oid dasturni noto‘g‘ri versiya bilan almashtirish yoki soxta versiya bilan almashtirish orqali ushbu himoyani buzishi mumkinligi sababli bo‘lishi mumkin bo‘lgan barcha hujumlarni oldini olmaydi. Ammo, bu usul Alisa va Bobga buxgalteriya ma’lumotlaridan atayin yoki bexosdan buzilishiga yo‘l qo‘ymasdan foydalanish huquqini beradi.


4.1-jadval
Foydalanishni boshqarish matrisasi