Vazirligi I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Ma’lumotni aniqlash uchun tekshirish

Xabardor taraf o`z ma’lumotini oshkor etish uchun qilgan harakati signal berish deyiladi. Xabari yo`q bo`lgan taraf esa ma’lumotni bilish uchun qilgan harakati tekhirish deyiladi.

Ba’zida tekhirish bu oddiy holat. Ishlatilingan mashinani sotib olayotgan shaxs uni avtomexanik tomonidan tekshirib ko`rilishini so`rashi mumkin. Bu talabni rad etgan sotuvchi o`z shaxsiy ma’lumoti, ya’ni uning mashinasi limon ekanligini oshkor etib qo`yadi. Xaridor narxni tushirishni so`rashi yoki boshqa mashinani ko`rishni afzal deb bilishi mumkin.
Tekhirishning boshqa misollari nozikroq. Misol uchun, avtomobil sug’urtasi bilan shug’ullanuvchi tashkilotni ko`raylik. Tashkilot ehtiyotkor xaydovchilar uchun past narxdagi badal va tavakkal xaydovchilar uchun yuqori badal narxlarini o`rnatishni xoxlaydi. Lekin ularni qanday ajratish mumkin? Xaydovchilar ular ehtiyotkor yoki tavakkal xaydovchiliglarini bilishadi, lekin tavakkallari buni tan olishmaydi. Xaydovchining tarixi bu birqancha ma’lumot (sug’urta kompanialari undan foydalanishadi) lekin avariyalarning tasodifiy sodir bo`lishini hisobga olgan holda xaydovchining tarixi kelajakdagi xatarlardan habar beruvchi yaxshi indikator emas.
Sug’urta kompaniyasi ikki xil toifadagi xaydovchilarni ikki xil sug’urta shartlarini o`rnatib, xaydovchilarni o`zini ozi ajratishiga undashi mumkin. Birinchi
sug’urta shartlari yuqori badalli bo`ladi lekin u avariyadan ko`rilgan zararni to`liq qoplab beradi. Boshqa sug’urta shartlari esa past narxdagi badalga ega bo`ladi lekin misol uchun $1000 franshizaga ega bo`ladi.(bu degani haydovchi zararning birinchi $1000 ni to`lashi kerak bo`ladi, tashkilot esa qolgan zararni to`lab beradi) E’tibor bering, franshiza tavakkalchi haydovchilar uchun ortiqcha tashvish bo`ladi, chunki ular avariyaga uchrash ehtimoli kattaroq.
Shunday ekan yetarlicha yuqori franshiza bor biroq past narxdagi badali bo`lgan sug’urta ehtiyotkor haydovchilarni, franshiza bo`lmagan lekin yuqori narxdagi badali bo`lgan sug’urta tavakkal haydovchilarni qiziqtiradi. Bu ikki sug’urta shartlarini ko`rib chiqib ikki toifadagi haydovchilar o`zlarining shaxsiy ma’lumotlarini qaror qabul qilib oshkor etadilar.