Вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника

Синов саволлари
1. Ўтказгичларни иқтисодий интерваллар усулида танлашнинг маъносини тушунтиринг.
2. Иқтисодий интерваллар усулининг қўлланиш соҳаси қандай?
3. Иқтисодий интерваллар усулининг афзаллик ва камчиликлари нималардан иборат?
22 – маъруза .
Маъруза режаси

1. 
   Ўтказгичларни рухсат этилган кучланиш бўйича танлашю
   
2. 
   Ўтказгичларни фойдаланилувчи материал сарфи бўйича танлаш.
   
3. 
   Усулнларинг афзаллик ва камчиликлари.
   

Таянч иборалар: кесим юзаси; иқтисодий кесим юзаси; истисодий интервал; рухсат этилган кучланиш исрофи.
(Адабиётлар: 1-4, 6-9, 12-14).


22.1. Тақсимловчи тармоқларда ЭУЛнинг ўтказгичлари кесим юзаларини танлашнинг характерли хусусиятлари


Ўтказгичларнинг кесим юзаларини токнинг иқтисодий зичлиги бўйича танлаш. Тақсимловчи электр тармоқларида рухсат этилган кучланиш исрофини деб унинг шундай қийматига айтиладики, кучланишни ростлаш натижасида электр қабул қилгичдаги кучланиш оғиши ДавСт да белгиланган техник рухсат этилган қийматлардан ошиб кетмайди. Тақсимловчи электр тармоқда рухсат этилган кучланиш исрофи доимо энг катта кучланиш исрофидан кичик бўлмаслиги, яъни қуйидаги шарт бажарилиши лозим:
U_э.катU_рух (17.14)
Таъминлаш манъбаси кучланиши тахминан ўзгармасдир. Агар U_{э кат}U_рух бўлса, у ҳолда чекка тугундаги кучланиш қиймати рухсат этилмайдиган даражада бўлади. 0,38-20 кВ тақсимловчи электр тармоқларда ЭУЛ кесим юзаси (17.14) нинг бажариш шартидан келиб чиқиб танланади. Агар лойиҳалаштиришда ЭУЛ ўтказгичининг кесим юзаси F ни оширсак, актив ва реактив қаршиликлар ҳамда бунга мос равишда , энг катта кучланиш исрофи камаяди, чунки
U= (Pr+Qx)/ U_н (17.15)
Ўтказгичларнинг солиштирма актив қаршилиги кесим юзасига тескари пропорционал равишда ўзгаради, реактив қаршилиги эса, кесим юзасига заиф боғланган. Таъминловчи электр тармоқларда F нинг ўзгариши билан х_о кам ўзгаради ва х₀r₀. Бундай тармоқларда U ни ростлаш имкониятлари кўп ва U ни камайтириш учун F ни ўзгартириш иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқ эмас. Шу сабабли F ни танлашда (17.14) ҳисобга олинмайди. Тақсимловчи электр тармоқларда r₀х₀. Кесим юзаси ортганда r₀ ва бунга мос равишда кучланиш исрофи жадал камаяди. Бундай тармоқларда кучланишни ростлаш имкониятлари кўп эмас ва шу сабабли F ни танлашда (17.14) шарти ҳисобга олинади.