Vazifasi bugungi kunda bosh vazifalardan biri hisoblanadi

4. Bozor segmentatsiyasi turlari.

Odatda segmentatsiya jarayoni ikki bosqichda amalga oshiriladi. Makrosegmentatsiya deb nomlanadigan birinchi bosqichda «tovar bozori» aniqlanadi. Mikrosegmentatsiya deb nomlanadigan ikkinchi bosqichda esa ilgari aniqlangan bozor ichida iste’molchilar segmentlari aniqlanadi.

6-jadval

Bozorni segmentlashning turlari

Segmentlash turi	Tasnifi
Makrosegmentlash	bozorni mamlakatlar, hududlar, mintaqalar bo’yicha yirik segmentlarga ajratish
Mikrosegmentlash	makrosegmentlarni yanada detallashgan mayda segmentlarga ajratish
Vertikal segmentlash	segmentlash dastlab keng iste’mmolchilar guruhini qamrab oladi, so’ngra esa yanada detallashgan mayda segmentlar shakllantiriladi
Gorizontal segmentlash	segmentlash dastlab tor iste’mmolchilar guruhini qamrab oladi, so’ngra esa yiriklashgan makrosegmentlar shakllantiriladi
Dastlabki segmentlash	marketing tadqiqotlari asosida bozor korxona tomonidan imkon qadar kengroq qamrab olinadi va taxminiy segmentlar shakllantiriladi
Yakuniy segmentlash	korxona tomonidan bozorning imkon qadar kengroq qamrab olingan yirik segmentlar qayta ko’rib chiqiladi va mukammal segmentlar shakllantiriladi

Eng mukammal segment sifatida 20% xaridorlar qamrab olingan yoki korxona mahsulotlarining 80% realizasiya qilinadigan segmentlar olib qaraladi.

Segmentlashning muvaffaqiyatli amalga oshirilganlig bozor darchasi yoki bozor nishasining aniq belgilanishiga ham bog’liq.

Bozor darchasi – bu mavjud talab va ehtiyojlarni korxona tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot va xizmatlar orqali maksimal qondirish imkoniyati mavjud bo’lmagan, buning uchun qo’shimcha to’ldiruvchi yoki o’xshash tovarlar talab etadigan iste’molchilar guruhidir.

Bozor nishasi – yuqori darajada ixtisoslashgan va korxona mahsuloti orqali iste’molchilar ehtiyojlarini maksimal qondirish imkoniyati bo’lgan bozorning tor segmentidir. Bozor nishasi eng daromadli segment hisoblanib, iste’molchilarning murakkab, noyob va o’ziga xos cheklangan ehtiyojlarini qondirishga muljallangan.

Bozor nishasini shakllantirishning ikkita yondashuvi mavjud:

– vertikal nisha – korxona tovari yoki unga funksional xossalari bo’yicha yaqin bo’lgan tovarlarni realizasiya qilish orqali turli iste’molchilar guruhining talab va ehtiyojlarini qondirish.

– gorizontal nisha – iste’molchilarning funksional jihatdan bir-biridan farqlanuvchi tovarlar va xizmatlarga bo’lgan talab va ehtiyojlarini qondirish.

Bozor nishasi kelgusida yirik bozor segmentiga aylanishi va xo’jalik yuritishning strategik sohasiga ham aylanishi mumkin.