Vazifasi bugungi kunda bosh vazifalardan biri hisoblanadi

15-rasm. Kotler bo’yicha tovarning uch darajasi

F. Kotler bo’yicha tovarning uch darajasini o’rganib quyidagi xulosalarni qilish mumkin:

1. Tovarni yaratish g’oyadan boshlanadi. Bu g’oyada yaratiladigan tovar iste’molchining qanday muammosini hal qilishi va undan qanday asosiy foyda olinishi o’z aksini topadi.

2. Tovarning texnik tasnifi, dizayni, narxi, o’rab-joylanishi, sifati, markasi qanday bo’lishi, ya’ni real bajarilishini o’ylab ko’rish zarur hisoblanadi.

3. Tovarni sotish, yetkazib berish va o’rnatish, sotishdan keyingi xizmat ko’rsatish, kafolatlar, kreditlash, rag’batlantirish, ya’ni tovarni qo’llab-quvvatlovchi omillar haqida ham o’ylash kerak bo’ladi.

Marketingda tovar qator belgilari bo’yicha guruhlanadi. Tovarlar ishlatilish muddatiga qarab quyidagi uch guruhga bo’linadi:

1. 
   Uzoq muddat ishlatiladigan tovarlar. Bu guruhga kiyim-kechaklar, sovutgichlar, mashinalar va boshqa tovarlar kiradi.
   
2. 
   Qisqa muddatda foydalaniladigan tovarlar. Bu tovarlar bir yoki bir necha marta ishlatiladi. Bularga pivo, sovun, tuz, oziq-ovqatlarning boshqa turlarini kiritish mumkin.
   
3. 
   Xizmatlar – insonga foydali natija va qoniqish beradigan xatti-harakatlar. Bularga sartaroshxonada soch oldirish, kiyim tikish, soatlarni tuzatish kabilarni misol qilib keltirish mumkin.
   

Bundan tashqari tovarlarga so’nggi qo’llanilishi nuqtai nazaridan qaraganda ular ikki guruhga bo’linadi: iste’mol tovarlari va ishlab chiqarish – texnik maqsadlarga mo’ljallangan tovarlar.

Iste’mol tovarlari – bu bevosita insonlarning shaxsiy ehtiyojlarini qondirishga mo’ljallangan eng zarur tovarlardir.

Ishlab chiqarish – texnik maqsadlarga mo’ljallangan tovarlar – bu yakka shaxslar va tashkilotlar tomonidan boshqa tovarlarni ishlab chiqarishni davom ettirish yoki biznes sohasida foydalanish uchun sotib olinadigan tovarlardir.

Tоvаrgа bаhо bеrishdа uning sifаti аsоsiy o`rindа turаdi. Bu tushunchа quyidаgilаrni o`z ichigа оlаdi:

• 
  tехnikа-iqtisоdiy tаvsiflаr;
  
• 
  tаyyorlаsh tехnоlоgiyalаr,
  
• 
  ishоnchlilik vа uzоq vаqt dаvоmidа ishlаtilishi,
  
• 
  mo`ljаllаnаdigаn mаqsаdgа mоs kеlishi,
  
• 
  ekоlоgik хususiyatlаri (аtrоf-muhit himоya qilish tаlаblаrigа mоs kеlishi,)
  
• 
  estеtik хususiyatlаri (insоn оrgаnizmining tuzilish vа хususiyatlаrini hisоbgа оlishi).
  

Tоvаrning ko`zdа tutilаyotgаn хususiyatlаrning tаhlilini tizimli rаvishdа аmаlgа оshirish zаrur (16-rasmgа qаrаng.)