Vaxobov h, mirzamahmudov o. T

Andozalarlar (proektsiyalar)
- bu Yer yuzasining kartada tasvirlash 
usulidir. Yer dumaloq bo’lganligi tufayli uni tekislikda tasvirlanayotganda 
ma’lum bir xatoliklarga yo’l qo’yiladi. Bunday xotaliklarga asosan 
maydonni, uzunlikni va burchaklarni tasvirlayotganda yo’l qo’yiladi. 
Shuning uchun turli hil (teng burchakli, teng maydonli, teng masofali va 
aralash andozalar) qo’llaniladi. 
Shartli belgilar
– voqea va hodisalarning ma’lum bir belgilar 
yordamida kartada tasvirlanishidir. Miqyosli shartli belgilar yordamida 
voqea va hodisalar haqiqiy o’lchamlari bilan tasvirlanadi. Miqyosziz
shartli belgilar bilan, kartalarning miqyosida ko’rsatib bo’lmaydigan voqea 
va hodisalar tasvirlanadi (TETS, kon, aholi yashaydigan joylar). Chiziqli 
shartli belgilar bilan daryo oqimining yo’nalishi, o’rmondagi daraxtlarning 
turlari ko’rsatiladi. Bundan tashqari yozuvli, harfli, sonli shartli belgilar 
ham bo’ladi.
Kartada voqea va hodisalar quydagi usullar bilan tasvirlanadi:
- belgilar usuli – miqyosda tasvirlab bo’lmaydigan narsalar, voqea va 
hodisalar tasvirlanadi; 
- chiziqli usuli – asosan uzunlik bo’yicha joylashgan daryo, yo’l va 
chegaralar tasvirlanadi: 
- rang berish usuli – voqea va hodisalarni maydon bo’yicha 
tarqalishini tasvirlashda qo’llanadi (o’simlik, tuproq, iqlim kartalari); 
- teng qiymatli chiziqlar usuli – bir xil qiymatga ega bo’lgan voqea va 
hodisalar tasvirlanadi (harorat, balandlik, aholi zichligi); 
- bog’langan diagrammalar usuli – ma’lum bir joydagi meteorologik 
stantsiyada haroratni mavsumiy o’zgarishini, yog’in va shamollarni 
taqsimlanishini tasvirlashda qo’llaniladi; 
- chegara usuli – bir xil voqea va hodisalarni tasvirlashda qo’llanadi, 
foydali qazilmalar, hayvonlar va qishloq xo’jaligi kartalari. 
- nuqta usuli – narsalarni, voqea va hodisalarni tarqoq holda miqdorini 
beradi. Masalan bitta nuqta 200 bosh sigir; 
- harakat belgilari usuli – voqea va hodisalarni harakat yo’nalishini 
ko’rsatadi ( daryo oqimi, shamol va oqim yo’nalishi, yuk tashish yo’llari).