Vaxobov h, mirzamahmudov o. T

Dalillar
- maktab geografiyasi mazmunida ko’proq ob’ektning 
o’lchamlari, yog’inlar, havo, suv sarfi, iqtisodiy dalillar uchraydi. 
Ko’nikmalar
- bu faoliyat usullari. Bu usullar orqali o’quvchilar olgan 
bilimlarini amalda qo’llashadi.Ko’nikmalarni qo’llash har safar o’ylashni 
talab qiladi, shuning uchun ko’nikmaga avtomatizim xos emas. 
Malaka- 
avtomatik ravishda tez bajariladigan faoliyat. Ko’nikmalar 
o’quv vazifasiga va maqsadlariga qarab turli guruhlarda bo’linishi 
mumkin. Bu esa quyidagi ko’nikmalarni bir –biridan ajratishga imkon 
beradi: ob’ektlar bayoni: TTK va TICHK ta’rifiva x.k. 
Ko’nikmalar yordamida o’quvchilar turli xil tafakkur usullarni 
qo’llashi mumkin: analiz, sintez, umumlashtirish, abstrakt qiyoslash. 
Dunyoqarash g’oyalari -
bu aniq geografik bilimlarni g’oyaviy 
umumlashmasidir. Tabiiy geografiyada tabiatga dialektik nuqtai nazardan 
qarash g’oyasi mavjud, ya’ni hamma tabiat tarkiblari bir –biri bilan 
chambarchas bog’langan. 
3.6 Ichki predmetlararo aloqalar. 
Ichki predmetlararo aloqalar- bu har bir kursning ma’lum bir dastur 
asosida o’rganishdir. Bunda bilimlarni, ko’nikmalarni va dunyoqarash 
g’oyalarni hosil bo’lishini ketma ketligi alohida o’rin tutadi.
Tabiiy geografiya kursida bir qancha bilimlar tizimi bor: geologik – 
geomorfologik, iqlimiy, gidrologik va TTKlar va x.k. Ushbu har bir tizimga 
ham nazariy xam emprik bilimlar, aniq ko’nikmalar kiradi. Masalan, ob-
havoni kuzatish, iqlim kartalarini o’qish ko’nikmalari. Bilimlar har bir 
kursda rivojlanib boradi. (3-jadval) 

---

 
3-jadval 
Geologik- geomorfologik bilimlarni rivojlanishi. 
IV sinf 
V sinf 
VI sinf 
VII sinf 
Tog’ jinslari, nurash va 
yemirilish 
jarayoni 
(t
0
, 
shamol va suv ta’sirida), 
Yer 
osti 
boyliklarini 
qo’riqlash
Erning 
ichki 
tuzilishi.‛Atmosfera‛,,tog’ jinslari‛ 
,,Tekisliklari‛ tushunchalari. Tog’ 
va tekisliklarni ichki va tashki 
kuchlar ta’sirida o’zgarishi. Inson 
faoliyati ni rel’efga ta’siri. Tog’ va 
tekislik relefini bayoni. 
Er 
qobig’i 
va 
relefi, 
materik va okean yer 
qobig’ining nisbatan hara 
katchan 
qismlari. 
Yer 
qobig’i tuzulish kartasi 
Okean 
tubi 
relefi. 
Quruqlik relefi. Materik 
relefi va x.k.
bayoni. 
Geoxronologik 
janval. ‚Platforma‛ 
‚Geosinklinal‛ 
tushunchalari. 
Tektonik 
karta 
qadimgi muzlanish
relefi va x.k. bayoni 
Iqtisodiy geografiya kursining mazmuni quyidagi asosiy tushunchalar bo’yicha ichki aloqalarni hisobga olgan 
holda aniqlanadi ishlab chiqarish: iqtisodiy geografik joylanish; tabiiy resurslar, mehnat resurslari xo’jalikning 
muhim tarmoqlari va x.k. 
Tabiiy va iqtisodiy geografiya predmetlari o’rtasidagi aloqalar ham chambarchasdir. Chunki ishlab chiqarish 
tabiiy geografiyada insonni tabiatga ta’siri, omili sifatida o’rgatiladi. Bunda ishlab chiqarishni mohiyati muhim 
o’rin tutadi. Iqtisodiy geografiyada tabiiy geografik bilimlar tabiiy boyliklarga xo’jalik jihatdan baholashda 
ishlatiladi. 

---