Varshava menejment universiteti andijon filiali

6. Ilmiy menejment maktabining yorkin namoyondalari:
A) F.Teylor, F.Gilbert, G.Gant, X.Emerson.
B) Elton Meyo, A.Maslou, U.Bernard
S) Anri Fayol, L.Urvik, M.Veber
D) D. Mak Gregor,F.Gersberg,F.Abrams


7. «Insoniy munosabatlar» maktabi:
A) Kompaniyaning siyosati va istiqbolini xodimlarning xulq-atvoriga asoslangan xolda tashkil etishni ilgari surgan;
B) «Teylorizm»ni qo‘llab quvvatlovchi maktabdir
S) Ishchi — bu fikrsiz robot emas degan g‘oyani ilgari surgan maktabdir
D) Mehnatni texnokratik boshqarilishiga asos solgan maktabdir


8.Boshqarish ta’limotidagi asosiy maktablar.
A) Ilmiy, mumtoz yoki ma’muriy, "Insoniy munosabatlar maktabi", mikdoriy tizimli menejment
B) Mumtoz, ilmiy, chiziqli, funksional
S) Aralash, chiziqli, funksional
D) Demokratik, liberal, avtokratik


Nazorat savollari
1. Boshqarish ta’limotidagi yo‘nalishlar.
2. "Ilmiy menejment" maktabining mazmuni va mohiyati nimalardan iborat?
3. A. Fayol olg‘a surgan tamoyillar.
4. Insoniy munosabatlar maktabi haqida.
5. X va Y nazariyasi nima?
6. "Tizimli" yoki zamonaviy menejment mohiyati nimalardan iborat?
7. O‘rta Osiyoda menejmentning nazariy asoslari va tamoyillari.


Asosiy adabiyotlar
1. Ronald D. Kay, William M. Edwards, Patricia A. Duffy. Farm management. Eighth edition. –USA: Texas and M university, 2016/ - 466 p.
2. Lyalina A. M. “Teoriya menedjmenta”: Uchebnik dlya vuzov. Standart 3-go pokoleniya. Piter, 2009.-464 str.
3. Mixnenko P.A. "Teoriya menedjmenta". Uchebnik (2-e izdanie, pererabotannoe i dopolnennoe). "Moskovskiy finansovo-promыshlennыy universitet "Sinergiya", 2014.-640 str.
4. Qosimova D.S. “Menejment nazariyasi”: O‘quv qo‘llanma. – T.: TDIU, 2011. – 336 b.
5-AMALIY MASHG`ULOT: TASHKILOT VA UNING MISSIYASI

Firmaning missiyasi – kompaniyaning biznesida faoliyat yo‘nalishini va asosiy qoidalarini aniq va lo‘nda aniqlab beradi. YAxshi o‘ylab tanlangan missiya ancha samarali bo‘ladi, xodimlarni ishga bo‘lgan qiziqishini va ishtiyoqini oshiradi, ularning tashabbuskorligini rivojlantiradi.

Missiya firmaning mavqeini, yakuniy maqsadini va nimaga xizmat qilishini bildiradi.
Missiyani shakllantirishda quyidagi beshta savolga javob berish talab etiladi:
Kimmiz? (yuridik maqom, tashkilot nomi).
Qanaqa maqsad sari? (tashkilot mavqeini va oliy maqsadini hamda faoliyat yo‘nalishidagi sifat o‘zgarishi).
Kim uchun? (maqsadli guruh va uning talabi).
Qaerda? (tashkilot faoliyati doirasidagi jo‘g‘rofiy xudud).
Nima qilmokdamiz? (maqsadli guruhlar faoliyatini shakllantirishning umumiy turi, talabning qondirilishi).

Strategik rejalashning piramida ko‘rinishi

1-topshiriq:
Tashkilot missiyasining ikkita funksiyasijadvalga to‘ldiring:

№	Tashqi funksiyalari	Ichki funksiyalari
1
2
3
...

2-topshiriq:

O‘zingiz bilgan ayrim korxonalarning missiyalarini jadvalga tushiring va izohlang

№	Tashkilotning nomi	Tashkilotning missiyasi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

3-topshiriq:

Korxona missiyasi va maqsadlari orasidagi farqlanishni mezonlar bo‘yicha keltirib o‘ting.

Ko‘rsatkichlar	Missiya	Maqsadlar
Vaqt mezoni
Axborotni yo‘naltirilganligi
Ta’riflanish xususiyatlari
O‘lchovliligi

Test topshirqlari:

1. “Maqsadlar daraxti” deganda:
A) maqsadning muhumligi jihatidan zanjirlanishi, tartiblanishi tushuniladi
B) maqsadni qo‘yish va amalga oshirishning mavjud shart-sharoitlarga bog‘liqligi tushuniladi
S) bir maqsadning boshqa maqsadga bo‘ysunishi tushuniladi
D) maqsadlar bilan ularga erishish vositalari o‘rtasidagi aloqaning grafik tasviri tushuniladi.

2.Missiya nimani anglatadi?

A)Missiya firmaning mavqeini, yakuniy maqsadini va nimaga xizmat qilishini bildiradi;
B)Missiya firmaning maqsadlar daraxtini shakllantiradi;
S)Missiya firmaning tashqi bozorga siqishdagi mashalasi;
D)Missiya firmaga ijobiy ta’sir etadi.

3. Missiyani shakllantirishda qanday savolga javob berish talab etiladi?

A)Kimmiz?, qanaqa maqsad sari ?, kim uchun?, qaerda?, nima qilmoqdamiz?
B) Qaysi tarmoqqa mansubmiz?, qanaqa bozor sari ?, nimaga?, qaerda? S)Kimmiz?, nima uchun?, qaysi bozorda?, nima qildik?
D) Kimmiz?, qayoqqa ketyapmiz ?, tashqi bozorga chiqamizmi? , qaerda?, nima qilmoqdamiz?

4. Missiyani ifodalash quyidagicha bo‘shi kerak:

A) Qisqacha­­-uchta gapdan yoki qirqta so‘zdan ko‘p bo‘lmasligi kerak, aniq va tushunarli tilda yozilgan bo‘ladi, pozitiv shakllantirilgan bo‘ladi, hozirgi zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;
B) Qisqacha­­-uchta gapdan iborat bo‘lishi kerak, aniq tilda yozilgan bo‘ladi, kishilarni depressiyaga soladigan bo‘ladi, kelasi zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;
S) Qisqacha­­ va lo‘nda bo‘lishi kerak, o‘zbek tilida yozilgan bo‘ladi, pozitiv shakllantirilgan bo‘ladi, o‘tgan zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;
D) Qirqta so‘zdan ko‘p bo‘lmasligi kerak, aniq va tushunarli tilda yozilgan bo‘ladi, xodimlar ruxiyatiga ta’sir qiladigan bo‘ladi, hozirgi zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;

5. Tashkilot missiyasining qanday funksiyalari mavjud?

A) Tashqi va ichki;
B) Ijobiy va salbiy;
S) Keng va tor;
D) Korxona miqiyosida va davlat miqiyosida.

6. Umumjamiyat miqiyosidagi munosabatlarni aks ettirishiga qarab maqsadlar turlarini aniqlang.

A) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
B) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
S) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar;
D) fursatli, bir martali maqsadlar

7. Umumjamiyat miqiyosidagi munosabatlarni aks ettirishiga qarab maqsadlar turlarini aniqlang.

A) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
B) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
S) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar;
D) fursatli, bir martali maqsadlar

8. Boshqaruv pog‘analari(darajalari)ga qarab maqasadlar turlarini to‘g‘ri belgilang.

A) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
B) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
S) innovatsion maqsadlar;
D) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar.

9. Amalga oshirish muddatiga qarab maqsadlar turlarini toping.

A) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar;
B) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
S) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
D) fursatli, bir martali maqsadlar.

10. Boshqarishning sodir bo‘lishiga qarab maqsadlar turlari:

A) fursatli, bir martali maqsadlar;
B) innovatsion maqsadlar;
S) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
D) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar.

11. Kutiladigan natijalarga qarab maqsadlar turlari to‘g‘ri keltirilgan qatorni aniqlang.

A) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
B) fursatli, bir martali maqsadlar;
S) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
D) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar.

12. Murakkablik darajasiga qarab maqsadlar turlari:

A) innovatsion maqsadlar;
B) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
S) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
D) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar.
Savollar:
Korxona maqsadi deganda nimani tushunasiz?
Missiya nima?
Korxona missiyasi va maqsadining qanday farqi mavjud?
Maqsadlar daraxti deganda nimani tushunasiz?
Korxona oldida turgan tahdid va imkoniyatlar faktorlari odatda etti xil bo‘lishi mumkin, ular qaysilar?
YUqori rahbarning fikri bo‘yicha, korxona kelajakda qanday holatda bo‘lishi kerak?
Korxona hozirgi holatidan boshqa, ya’ni rahbar ko‘rmoqchi bo‘lgan holatga o‘tishi uchun rahbar nima qilishi kerak?

Asosiy adabiyotlar

1. Ronald D. Kay, William M. Edwards, Patricia A. Duffy. Farm management. Eighth edition. –USA: Texas and M university, 2016/ - 466 p.

2. Lyalina A. M. “Teoriya menedjmenta”: Uchebnik dlya vuzov. Standart 3-go pokoleniya. Piter, 2009.-464 str.
3. Mixnenko P.A. "Teoriya menedjmenta". Uchebnik (2-e izdanie, pererabotannoe i dopolnennoe). "Moskovskiy finansovo-promыshlennыy universitet "Sinergiya", 2014.-640 str.
4. Qosimova D.S. “Menejment nazariyasi”: O‘quv qo‘llanma. – T.: TDIU, 2011. – 336 b.

6-AMALIY MASHG`ULOT: MAQSADLARNI SHAKLLANTIRISHDA ECHIMLAR KLASSIFIKATSIYASI

Firmaning missiyasi – kompaniyaning biznesida faoliyat yo‘nalishini va asosiy qoidalarini aniq va lo‘nda aniqlab beradi. YAxshi o‘ylab tanlangan missiya ancha samarali bo‘ladi, xodimlarni ishga bo‘lgan qiziqishini va ishtiyoqini oshiradi, ularning tashabbuskorligini rivojlantiradi.

Missiya firmaning mavqeini, yakuniy maqsadini va nimaga xizmat qilishini bildiradi.
Missiyani shakllantirishda quyidagi beshta savolga javob berish talab etiladi:
Kimmiz? (yuridik maqom, tashkilot nomi).
Qanaqa maqsad sari? (tashkilot mavqeini va oliy maqsadini hamda faoliyat yo‘nalishidagi sifat o‘zgarishi).
Kim uchun? (maqsadli guruh va uning talabi).
Qaerda? (tashkilot faoliyati doirasidagi jo‘g‘rofiy xudud).
Nima qilmokdamiz? (maqsadli guruhlar faoliyatini shakllantirishning umumiy turi, talabning qondirilishi).

Strategik rejalashning piramida ko‘rinishi

1-topshiriq:
Tashkilot missiyasining ikkita funksiyasijadvalga to‘ldiring:

№	Tashqi funksiyalari	Ichki funksiyalari
1
2
3
...

2-topshiriq:

O‘zingiz bilgan ayrim korxonalarning missiyalarini jadvalga tushiring va izohlang

№	Tashkilotning nomi	Tashkilotning missiyasi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

3-topshiriq:

Korxona missiyasi va maqsadlari orasidagi farqlanishni mezonlar bo‘yicha keltirib o‘ting.

Ko‘rsatkichlar	Missiya	Maqsadlar
Vaqt mezoni
Axborotni yo‘naltirilganligi
Ta’riflanish xususiyatlari
O‘lchovliligi

Test topshirqlari:

1. “Maqsadlar daraxti” deganda:
A) maqsadning muhumligi jihatidan zanjirlanishi, tartiblanishi tushuniladi
B) maqsadni qo‘yish va amalga oshirishning mavjud shart-sharoitlarga bog‘liqligi tushuniladi
S) bir maqsadning boshqa maqsadga bo‘ysunishi tushuniladi
D) maqsadlar bilan ularga erishish vositalari o‘rtasidagi aloqaning grafik tasviri tushuniladi.

2.Missiya nimani anglatadi?

A)Missiya firmaning mavqeini, yakuniy maqsadini va nimaga xizmat qilishini bildiradi;
B)Missiya firmaning maqsadlar daraxtini shakllantiradi;
S)Missiya firmaning tashqi bozorga siqishdagi mashalasi;
D)Missiya firmaga ijobiy ta’sir etadi.

3. Missiyani shakllantirishda qanday savolga javob berish talab etiladi?

A)Kimmiz?, qanaqa maqsad sari ?, kim uchun?, qaerda?, nima qilmoqdamiz?
B) Qaysi tarmoqqa mansubmiz?, qanaqa bozor sari ?, nimaga?, qaerda? S)Kimmiz?, nima uchun?, qaysi bozorda?, nima qildik?
D) Kimmiz?, qayoqqa ketyapmiz ?, tashqi bozorga chiqamizmi? , qaerda?, nima qilmoqdamiz?

4. Missiyani ifodalash quyidagicha bo‘shi kerak:

A) Qisqacha­­-uchta gapdan yoki qirqta so‘zdan ko‘p bo‘lmasligi kerak, aniq va tushunarli tilda yozilgan bo‘ladi, pozitiv shakllantirilgan bo‘ladi, hozirgi zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;
B) Qisqacha­­-uchta gapdan iborat bo‘lishi kerak, aniq tilda yozilgan bo‘ladi, kishilarni depressiyaga soladigan bo‘ladi, kelasi zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;
S) Qisqacha­­ va lo‘nda bo‘lishi kerak, o‘zbek tilida yozilgan bo‘ladi, pozitiv shakllantirilgan bo‘ladi, o‘tgan zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;
D) Qirqta so‘zdan ko‘p bo‘lmasligi kerak, aniq va tushunarli tilda yozilgan bo‘ladi, xodimlar ruxiyatiga ta’sir qiladigan bo‘ladi, hozirgi zamon fe’li bilan ifodalangan bo‘lishi kerak;

5. Tashkilot missiyasining qanday funksiyalari mavjud?

A) Tashqi va ichki;
B) Ijobiy va salbiy;
S) Keng va tor;
D) Korxona miqiyosida va davlat miqiyosida.

6. Umumjamiyat miqiyosidagi munosabatlarni aks ettirishiga qarab maqsadlar turlarini aniqlang.

A) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
B) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
S) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar;
D) fursatli, bir martali maqsadlar

7. Umumjamiyat miqiyosidagi munosabatlarni aks ettirishiga qarab maqsadlar turlarini aniqlang.

A) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
B) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
S) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar;
D) fursatli, bir martali maqsadlar

8. Boshqaruv pog‘analari(darajalari)ga qarab maqasadlar turlarini to‘g‘ri belgilang.

A) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
B) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
S) innovatsion maqsadlar;
D) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar.

9. Amalga oshirish muddatiga qarab maqsadlar turlarini toping.

A) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar;
B) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
S) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
D) fursatli, bir martali maqsadlar.

10. Boshqarishning sodir bo‘lishiga qarab maqsadlar turlari:

A) fursatli, bir martali maqsadlar;
B) innovatsion maqsadlar;
S) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
D) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar.

11. Kutiladigan natijalarga qarab maqsadlar turlari to‘g‘ri keltirilgan qatorni aniqlang.

A) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
B) fursatli, bir martali maqsadlar;
S) hududiy, mamlakat, viloyat, tuman, qishloq, i/ch, xalq xo‘jaligi, tarmoq, yakka xodim maqsadi;
D) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar.

12. Murakkablik darajasiga qarab maqsadlar turlari:

A) innovatsion maqsadlar;
B) pirovard, oraliq, oddiy-an’anaviy, muammoli maqsadlar;
S) siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’rifiy-ma’naviy, xalqaro munosabatlar sohasidagi maqsadlar;
D) joriy, istiqboldagi, uzluksiz(kundalik) maqsadlar.
Savollar:
Korxona maqsadi deganda nimani tushunasiz?
Missiya nima?
Korxona missiyasi va maqsadining qanday farqi mavjud?
Maqsadlar daraxti deganda nimani tushunasiz?
Korxona oldida turgan tahdid va imkoniyatlar faktorlari odatda etti xil bo‘lishi mumkin, ular qaysilar?
YUqori rahbarning fikri bo‘yicha, korxona kelajakda qanday holatda bo‘lishi kerak?
Korxona hozirgi holatidan boshqa, ya’ni rahbar ko‘rmoqchi bo‘lgan holatga o‘tishi uchun rahbar nima qilishi kerak?

Asosiy adabiyotlar

1. Ronald D. Kay, William M. Edwards, Patricia A. Duffy. Farm management. Eighth edition. –USA: Texas and M university, 2016/ - 466 p.

2. Lyalina A. M. “Teoriya menedjmenta”: Uchebnik dlya vuzov. Standart 3-go pokoleniya. Piter, 2009.-464 str.
3. Mixnenko P.A. "Teoriya menedjmenta". Uchebnik (2-e izdanie, pererabotannoe i dopolnennoe). "Moskovskiy finansovo-promыshlennыy universitet "Sinergiya", 2014.-640 str.
4. Qosimova D.S. “Menejment nazariyasi”: O‘quv qo‘llanma. – T.: TDIU, 2011. – 336 b.