Variatsiya ko‘rsatkichlari mavzuning asosiy mazmuni va namunaviy misollar

Variatsiya ko‘rsatkichlari

Ko‘rsatkichlar	Belgi	Hisoblash tartibi
		oddiy qatorlarda	vaznli qatorlarda
Variatsion kenglik
O‘rtacha mutlaq tafovut
Dispersiya
O‘rtacha kvadratik tafovut
Variatsiya koeffitsienti

1-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, tafovutni baholashda qator ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. SHulardan biri va eng oddiysi variatsion kenglikdir. Variatsion kenglik (R) deyilganda belgining eng katta va kichik darajalari o‘rtasidagi farq tushuniladi va u quyidagicha aniqlanadi:

bu erda:

– variatsion kenglik;

– belginnng eng katta darajasi;

– belgining eng kichik darajasi.

Mazkur ko‘rsatkich ayrim kamchiliklarga ega: birinchidan, variatsion kenglik ikki chetki hadga asoslangan, ular esa tasodifiy bo‘lishi mumkin; ikkinchidan, hadlar o‘rtacha bilan taqqoslanmaydi. SHu sababli bu ko‘rsatkichdan qatorning hadlari bir-biridan unchalik katta miqdorda farq qilmaydigan sharoitlarda foydalanish mumkin.

O‘rtacha mutlaq tafovut alohida miqdorlar bilan ularning o‘rtacha miqdori o‘rtasidagi farqlarning to‘plamdagi birliklar soni yig‘indisiga bo‘lgan nisbat natijasidir.

- variatsion qatorning alohida miqdorlari;

- ularning o‘rtacha miqdori;

- hadlar soni (vazn);

- hadlar yig‘indisi.

YUqorida ko‘rib chiqilgandek, o‘rtacha arifmetik miqdorning matematik xususiyatlaridan biri shundaki alohida miqdorlar bilan ularning o‘rtachalari o‘rtasidagi farq yig‘indisi nolga teng. SHuning uchun ham bu erda farqlar ishorasiga e’tibor berilmaydi, ular qavs ichiga olinmasdan to‘g‘ri chiziq ichiga yoki olinadi. Natijada umumiy olingan yig‘indi iqtisodiy, real ma’noga ega bo‘lmaydi, shu sababli ushbu ko‘rsatkich amaliyotda deyarli qo‘llanilmaydi va uning o‘rniga dispersiya ishlatiladi.