P=200 Pa
ga kamaygan. Gaz kamayish jarayonini izotermik deb,
ishlatilgan azot massasi m - topilsin.
80.
Hajmi V=40 l bo„lgan ballonda kislorod bor. Kislorodning
temperaturasi T=300 K. kislorodning bir qismi ishlatilgandan so„ng
ballondagi gazning bosim P=100 kPa ga kamaygan. Ballonda gaz
tempearturasi o„zgarmagan deb hisoblab, ishlatilgan kislorod massasi
t
topilsin.
81.
Temperaturasi t
1
=20
0
C va bosim P=0,5 MPa bo„lgan gaz bor. Agar
gazning temperaturasini t
2
=80
0
C ga oshirilsa, uning zichligini ikki baravar
oshirish uchun qanday R
2
bosim berish kerak?
82.
P=3 mPa bosim ostida turgan argonning temperaturasi T-topilsin?
Argonning zichligi 15 kg/m
3
.
83.
Hajmi V=3 sm
3
va modda miqdori
=0,11mol ga teng bo„lgan suvning
zichligi
topilsin. Shu hajmdagi molekulalar soni N – ni aniqlang.
84.
Hajmlari bir xil bo„lgan ikkita idishda kislorod bor. Birinchi idishdagi
bosim P
1
=2 MPa va temperatura T
1
=300 K, ikkinchi idishdagi bosim
P
2
=2,5 MPa, temperatura T
2
=200 K. Idishlarni naycha yordamida
birlashtirildi va ulardagi kislorod T=200 K temperaturagacha sovitildi.
Idishlardagi R bosimni toping.
85.
Temperaturasi T=1400 K va P=2 MPa bosim ostida bo„lgan balondagi
azot zichligini
- ni hisoblab toping.
86.
Hajmi 10 l bulgan balonda bosimi P
1
=0,6 MPa va temperaturasi T
1
=360
Kli neon bor. Balondan 36 g neon gazi olingach, temperatura T
2
=300 K
gacha kamaydi. Balonda hosil bo„lgan P – bosim topilsin.
87.
V=1 dm
3
hajmli idishda t=17
0
C temperaturada biror gaz bor. Agar
idishdagi gaz chiqishi natijasida 10
25
ta molekula chiqib ketsa, idishdagi
gaz bosimi qanchaga kamayadi.
88.
Idishda azot bor. Idishdagi azotni 60 g ishlatilgach, bosim
P=178 kPa
ga kamaygan. Gazning temperaturasini T=300 K deb, idish hajmi topilsin.
89.
V=2∙10
-3
m
3
hajmdagi idish m
1
=6 g karbonat angidrid /CO
2
/ va m
2
=5 g
azot /I/-oksidi (N
2
O) bilan to„ldirilgan. T=127
0
C temperaturasida
idishdagi umumiy P bosim qanday?
90.
V
1
=10 l hajmli bir ballonda P
1
=1- MPa bosim ostida kislorod bor.
V
2
=22 l sig„imli boshqa ballondan P
2
=0,6 MPa bosim ostida azot bor.
111
Ikkala ballon o„zaro naycha bilan tutashtirildi, bunda ikkala gaz aralashib,
bir xil aralashma hosil qildi. Bunda temperatura o„zgarmadi. Ikkala gaz
aralashmasining P
1
va P
2
portsial bosimlari va to„liq P bosim topilsin.
91.
Normal sharoitda hajmi V=22,4 l bo„lgan ballonda vodorod bor.
Ballonga qo„shimcha geliy gazi kiritilganda; ballonda bosim P=0,25 Mpa
gacha o„zgardi. Bunda temperatura o„zgarmadi. Ballonga kiritilgan geliyni
massasi topilsin.
92.
1
=1/9 hissa massasili vodorod va
2
=8/9 hissa massali kisloroddan
aralashma tashkil topgan. Bunday aralashmaning t=300
0
C temperaturada
va P=0,2 MPa bosimdagi zichligi
- ni toping.
93.
Normal sharoitda m
1
=1 kg massali azot va m
2
=1 kg massali geliy
qanday hajmni egallaydi?
94.
V=15 l hajmli idishda m
1
=8 g massali kislorod va m
2
=2 g massali geliy
aralashmasi P=1,5∙10
3
Pa bosim ostida turibdi. Aralashmani temperaturasi
aniqlansin.
95.
72 V=20 l hajmli idishda T=560 K temperaturada
1
=87,5 % ulushli
azot massasi va
2
=12,5 % ulushli vodorod massasidan iborat aralashma
bor. Agar aralashmaning massasi m=8 g bo„lsa, aralashmaning bosim P
qancha?
96.
V=2∙10
-3
m
3
hajmli idish 6 g karbonat angidrid /CO
2
/ va 5 g azot /I/-
oksidi (N
2
O) bilan to„ldirilgan. T=300 K temperaturada idishdagi umumiy
bosim qanday?
97.
Temperaturasi t=17
0
C va bosimi P=0,4 MPa bo„lgan 2,8 kg azot va 3,2
kg kislorod aralashmasini egallagan hajmi V topilsin.
98.
Gazning hamma molekulalarining ilgarilanma harakat kinetik
energiyalarini yig„indisi W
K
=2,5∙10
5
j ga teng. Idish hajmi V=5 l. gaz
bosimi R topilsin.
99.
V=3 l hajmli idishda P=540 kPa bosim ostidagi gazning barcha
molekulalarning yig„indi kinetik energiyasi E
K
toping.
100.
Kislorodning modda miqdori
=0,8 mol. Molekulani o„rtacha kinetik
energiyasi <
>=1,3*10
-8
J. Kislorodni ichki energiyasi va temperaturasini
toping.
101.
Vodorod T=300 K temperaturada turibdi. Vodorodning modda miqdori
=0.5 molga teng. SHu gazning bitta molekulasi uchun aylanma harakat
o„rtacha kinetik energiya k
> si, hamda barcha molekulalarning yig„indi
kinetik energiyasi E
k
topilsin.
112
102.
t=127
0
C temperaturadagi m=1 kg suv bug„i molekulalarining aylanma
harakatining yig„indi kinetik energiyasi topilsin.
103.
Biror gaz molekulalarining o„rtacha kvadratik tezligi <
kv
>=450 m/s ga
teng. Gazning bosimi R=5∙10
4
Pa ga teng. Bu sharoitda gazning zichligi
topilsin
104.
V=0,02 m
3
hajmli balondagi azot molekulalari ilgarilanma harakatining
kinetik energiyasi <
k
>=5∙10
3
J ga, o„rtacha kvadratik tezligi <
kv
>=2,10
3
m/.s ga teng. 1) Balondagi azotning miqdori. 2) Azot qanday bosimda
bo„lganligi topilsin.
105.
Agar gaz molekulalarining o„rtacha kvadratik tezligi <
kv
>=1 km/s ga
tengligi ma‟lum bo„lsa, gaz molekulalarining o„rtacha arifmetik tezligi
<
a
> ni aniqlang.
106.
Havodagi muallaq chang o„rtacha kvadratik tezligi havo molekulasining
o„rtacha kvadratik tezligidan necha marta kam? Changning massasi
m=10
-8
g. Havoni bir kilomolining massasi 0,029 kg/mol ga teng bo„lgan
bir jinsli gaz deb hisoblansin.
107.
Gazning solishtirma issiqlik sig„imlari ayirmasi C
-C
=2,08 kJ/kgK ga
teng. Gazning nisbiy molekulyar massasi M
r
ni va molyar massa
- ni
aniqlang.
108.
Agar gaz molekulasining ilgarilanma harakat kinetik energiyasi
K
>=4,14∙10
-21
j teng bo„lsa, temperaturasi qancha bo„ladi.
109.
Vodorodning bitta molekulasining aylanma harakt o„rtacha kinetik
energiyasi ayl
>=5,4∙10
-20
j ga teng. aylanma haraktdagi gazni xmma
molekulalarining yig„indi kinetik energiyasini toping. Vodorodning
modda miqdori
=2 mol.
110.
Havoni bir mol massasi
=0,029 kg/mol ga teng bo„lgan bir jinsli gaz
deb hisoblab, t=17
0
C temperaturada havo molekulalarining o„rtacha
kvadratik tezligi topilsin.
111.
Bir va ikki atomli gazlar aralashmasi uchun molyar issiqlik sig„imlari
C
P
va C
V
topilsin. Bir atomli gaz uchun modda miqdori λ
1
=0,4 mol va
ikki atomli gaz uchun λ
2
=0,2 mol ga teng.
112.
Massasi m
1
=2,5 g kislorod va massasi m
2
=5 g geliy azot aralashmasi
uchun molyar issiqlik sig„imlari S
r
va S
v
ni hisoblang.
113.
4 g vodorod va 22 g karbonat angidriddan iborat gaz aralashmasi uchun
ni toping.
113
114.
Hajmi V=5 l bo„lgan idishdagi azotning massasi m=0,5 g. Azot
molekulasining o„rtacha erkin yugurish yo„li uzunligi <
l
> topilsin.
115.
R=8∙10
4
n/m
2
bosimda zichligi
=4 kg/m
3
bo„lgan 1 kg ikki atomli gaz
bor. Bu sharoitda gaz molekulalarini issiqlik harakatining energiyasi
topilsin.
116.
Agar R=26,6∙10
3
Pa bosimda vodorod molekulasining o„rtacha
kvadratik tezligi <
>=2400 m/s ga teng bo„lsa, bu sharoitda V=I m
3
hajmdagi vodorod molekulalarining soni topilsin.
117.
Vodorodni izotermik /T=300 K/ ravishda kengaytirilganda uning hajmi
V=3 marta ortadi. Gazning kengayishida bajargan ishi A ni va bunda
gazga berilgan issiqlik Q ni aniqlang. Vodorod massasi m=200 g.
118.
Izobarik jarayonda ideal gazga berilgan issiqlik Q ni qancha qismi
gazning ichki energiyasi
u ni oshirishga sarf bo„ladi va qancha qismi
kengayishdagi ish A ga sarf bo„ladi? bir atomli, ikki atomli va ko„p atomli
gazlar uchun qo„yib chiqarilsin.
119.
Temperaturasi T=300 K va bosimi P=133 nPa ga teng bo„lgan kislorod
molekulasining birlik vaqtidagi o„rtacha to„qnashishlar soni topilsin.
120.
Agar siyraklashtirilgan gazning zichligi
=1,8∙10
-6
kg/m
3
ga teng
bo„lsa. kislorod molekulalarining erkin yugurish yo„li uzunligi topilsin.
121.
Agar ikki atomli gazning hajmi adiabatik ravishda ikki baravar
ortirilsa, gaz molekulalarining bir sekundda to„qnashishlar soni Z necha
marta kamayadi ?
122.
Massasi m=200 g bo„lgan kislorod P
1
=200 kPa bosimda, V
1
=100 l
hajmni egallaydi. Gazning avvalo o„zgarmas bosimida qizdirilishi tufayli
gaz V
2
=300 l hajmgacha kengaydi va so‟ngra o„zgarmas hajmda uning
bosimi P
2
=500 kPa gacha o„zgartiriladi. Gazning ichki energiyasi
u ni
o„zgarishini. Bajarilgan ish A ni. Gazga berilgan Q issiqlikni toping va
jarayon grafigini chizing.
123.
Temperaturasi T=300 K bo„lgan modda miqdori
=0,4 mol vodorod
gazi izotermik kengayishi uchun Q=800 J issiqlik sarflangan. Gazning
hajmi qancha kengayganligi topilsin.
124.
P=2∙10
6
Pa bosim ostida bo„lgan t=17
0
C temperaturali V=5 l hajmni
egallagan gaz isitilganda izobarik ravishda kengaygan , bunda gazning
kengayishi ishi A=200 J ga teng bo„lsa, Gaz necha gradusga isitilgan?
125.
Gaz Karno siklini bajarib, isitgichdagi olgan har 4,2 kj issiqlik hisobiga
A=598 J ish bajardi. Bu siklning F.I.K.
qanaqa? Isitgichning absolyut
114
temperaturasi T
1
sovutgichning absolyut temperaturasi T
2
dan necha marta
katta?
126.
Gaz Karno sikli bajarib, issiqlik beruvchidan olgan issiqlikning 67 % ni
issiqlik qabul qiluvchiga bersa, issiqlik beruvchining temperaturasi
T
1
=430 K bo„lsa, issiqlik qabul qiluvchining T
2
-temperaturasini aniqlang.
127.
Suv sirtidan N=20 sm chuqurlikda bo„lgan d=0,01 mm diametrli havo
pufagidagi havoning bosim R aniqlansin. Tashqi bosim P
o
=1,01∙10
3
Pa ga
teng.
128.
Normal sharoitda V
1
=1 l geliy tashqaridan olgan issiqlik hisobiga
izotermik ravishda V
2
=2 l hajmgacha kengaygan. 1) Kengayishda gazning
bajargan ishi A
n
. 2) Gazga berilgan issiqlik miqdori Q topilsin.
129.
Kislorod o„zgarmas bosmda P=80 kPa gacha qizdiriladi. Bunda hajmi
V
1
=1 m
3
dan V
2
=3 m
3
gacha ortadi. Kislorodni ichki energiyasi
u ni
o„zgarishini, kengayishda bajargan ishi A ni, hamda gazga berilgan
issiqlik Q ni toping.
130.
Gaz Karno sikli bo„yicha o„zgaradi. Izotermik kengayishdagi bajarilgan
ish A
1
=8 J. Izotermik siqilishdagi ishni A
2
- ni toping. Siklning F.I.K.
=0,4
131.
Karno siklida issiqlik beruvchi temperaturasi T
1
1
=380 K dan T
1 1
=560
K gacha oshirilsa siklning F.I.K. qancha o„zgaradi. Issiqlik qabul
qiluvchining temperaturasi T
2
=280 K.
132.
Gaz Karno siklini bajaradi. Issitgichning absolyut temperaturasi T
1
-
sovutgichning absolyut temperaturasi T
2
dan 4 marta katta. Isitgichdan bir
sikl davomida olgan issiqlikni gaz qancha ulushini sovutgichga beradi ?
133.
Gaz Karno sikli bajaradi. Sovutgichning temperaturasi T
2
=280 K,
isitgichniki esa T
1
=380 K. Agar isitgichning temperaturasini
T=200 K ga
ko„tarsak, siklning F.I.K. necha marta ko„payadi?
134.
Temperaturasi t=2
0
S li xonadan temperaturasi T=320 K bo„lgan atrof
muhitda uzatadigan teskari Karno sikli bo„yicha ishlovchi qurilmaning
sovitish koeffitsiyentini miqdori aniqlansin. Agar har soatda xonadan
Q=20 m/J issiqlik chiqarilsa, qurilmaning bajargan ishi A nimaga teng.
135.
Havo pufagi suv sirtidan qanday chuqurlikda bo„lganda, undagi
havoning zichligi
=2 kg/m
3
ga teng bo„ladi? Pufakning diametri d=0,015
mm, temperaturasi t=20
0
C va atmosfera bosimi P=1,01∙10
5
Pa ga teng.
136.
Ikkita bir-biriga parallel va bir-biridan
=0,2 mm masofadagi shisha
plastinkalari orasidagi suv qancha h balandlikka ko„tariladi?
115
137.
Simobning katta tomchisi
t=1,65∙10
-4
gradusga isishi uchun radius
Z=1 mm li simob tomchilarining nechtasi qo„shilishi kerak?
138.
Diametri d=1 mm bo„lgan kapillyar naychadan glitserini h=20 mm
balandlikka ko„tarilgan. Glitserinni to„la ho„llovchi deb hisoblansin.
Glitserinni sirt taranglik koeffitsiyenti topilsin.
139.
Sovun pufagi hajmini V
1
=8 sm
3
dan V
2
=16 sm
3
gacha puflab ortirish
uchun kerak bo„lgan ishni aniqlang. T=const;
140.
Kapillyardan tomayotgan 100 tomchi spirtning massasi m=0,71 g
tomchining uzilish paytidagi naychaning ingichka bo‟ynini diametri d=1
mm bo„lsa, spirtning sirt taranglik koeffitsiyentini aniqlang.
141.
D=4 sm diametrli sovun pufagining hosil qilish uchun, uning sirt
taranglik kuchiga qarshi qancha ish bajarish kerak? Sovun eritmasining
sirt taranglik koeffitsiyenti L=0,043 n/m.
142.
Ikita kichik zaryadlangan sharlar bir–biridan 20 sm masofada turibdi.
Ular orasidagi tortishish kuchi 4∙10
3
N. Sharlar bir-biriga tegizilib, keyin
yana o„z holatiga keltirildi va sharlar 2,23∙10
-3
N kuch bilan itarishadi.
Sharlarning boshlang„ich zaryadlarini toping.
143.
Radiusi 5 sm bo„lgan yarim halqa markazida joylashgan zaryadi 6∙10
8
Kl bo„lgan nuqtaviy zaryadga ta‟sir etuvchi kuchni topish. Shu yarim shar
tomonlaridan unga 8,85∙10
-6
Kl zaryad tekis tarqalgan.
144.
Har birining zaryadi 10
-7
Kl zaryad miqdori bo„lgan ikkita nuqtaviy
zaryad bir-biridan 10 sm masofada joylashgan. Har bir zaryaddan 10 sm
uzoqlikda joylashgan nuqtadagi elektr maydon kuchlanganligini toping.
145.
Vertikal cheksiz cho„zilgan tekislikning sirt zaryad zichligi, 9,8∙10
-5
Kl/m
2
. Sirtdagi ipga massasi 10 g bo„lgan shar osilgan. Agar ip va sirt
orasidagi burchak 45
0
bo„lsa sharning zaryadini toping?
146.
Elektrod momenti 10
-10
Kl∙m bo„lgan nuqtaviy dipol atrofida elektr
maydoni hosil qilingan. Dipol o„qi bo„ylab dipoldan 10 sm uzoqlikda
joylashgan ikki simmetrik nuqtalardagi maydonning potensiallar farqi
topilsin.
147.
Diametri 10 sm bo„lgan cheksiz uzun yupqa devorli silindrga zaryad
joylashgan, uning sirt zichligi 5,31∙10
-4
Kl/m
2
. Silindr sirtidan 5 sm
uzoqlikdagi elektr maydon kuchlanganligini toping.
148.
Ikkita cheksiz parallel sirtlar bir-biridan 0,5 sm masofada joylashgan.
Sirtlardagi zaryadning sirt zichliklari 0,2 mk.Kl/m
2
va -0,3 mk.Kl/m
2
.
Sirtlar orasidagi potensiallar farqini toping.
116
149.
Cheksiz sirt tekis zaryadlangan, undagi zaryadning sirt zichligi 4
nKl/m
2
. Bu sirt hosil qilgan elektr maydon potensialining gradiyenti
yo„nalishi va qiymatini toping.
150.
Cheksiz uzun to„g„ri ingichka ip zaryadlangan, undagi zaryadning
chiziqli zichligi 2 nKl/m Ipdan 10 sm uzoqlikdagi nuqtada potensial
gradiyenti yo„nalishi va qiymati topilsin.
151.
Zaryadi 10
-8
Kl bo„lgan 10
-3
kg massali chang zarrasi kuchlanganlik
chiziqlari yo„nalishda elektr maydoniga uchib kiradi. 150 V potensiallar
farqini o„tgandan keyin chang zarrasining tezligi 20 m/s bo„lsa, chang
zarrasining maydonga kirishdan oldingi tezligini toping.
152.
Elektronlar dastasi 8∙10
6
m/s tezlik bilan zaryadlanmagan va
izolyatsiyalangan radiusi 8 sm bo„lgan matall sharga tushadi. Sharda
to„planadigan elektronlarning maksimal soni topilsin? Elektronning
zaryadi 1,6∙10
-19
Kl, massasi 9∙10
-31
kg.
153.
Bir-biridan cheksiz katta masofada turgan elektronlar moduli bo„yicha
bir xil 10
6
m/s tezlik bilan bir-biriga qarab harakatlana boshladi.
Elektronlar qanday eng kichik masofagacha yaqinlasha oladi? Bunda
elektron zaryadi 1,6∙10
-19
Kl, massasi 9,1∙10
-31
kg.
154.
Yassi gorizontal kondensator plastinkalar orasidagi masofa 1 sm, unda
zaryadlangan mayda yog„ tomchisi joylashgan. Elektr maydon
bo„lmaganda yog„ tomchisi 16∙10
-4
m/s o„zgarmas tezlik bilan tushadi.
Agar kondensator plastinkalariga 157 V potensiallar farqi berilsa, yog„
tomchisi 39,4∙10
-4
m/s tezlik bilan tushadi. Yog„ tomchisining radiusi va
zaryadini toping? Havoning yopishqoqligi 1,96∙10
5
Pa/s, Moyning zichligi
havoning zichligidan 900 kg/m
3
ga ko„p.
155.
Cheksiz uzun zaryadlangan toladan 4 sm uzoqlikda miqdori 2∙10
-9
Kl
bo„lgan nuqtaviy zaryad joylashgan. Maydon ta‟sirida nuqtaviy zaryad
2sm gacha siljiganda 5,4∙10
-6
J ish bajariladi. Ipning chiziqli zaryad
zichligini toping.
156.
Simli yarim halqa 133 nKl/m chiziqli zaryad zichligi bilan
zaryadlangan. Halqaning markazidan 6,7 nKl nuqtaviy zaryadni
cheksizlikka ko„chirilish uchun qanday ish bajariladi ?
157.
Radiusi 10 sm bo„lgan simli halqa 300 nKl/m chiziqli zaryad zichligi
bilan zaryadlangan. Halqaning markazidagi 5 nKl bo„lgan nuqtaviy
zaryadni halqa o„qi bo„yicha 20 sm masofaga ko„chirish uchun qanday ish
bajariladi ?
117
158.
Elektr moment vektori 2 n∙Kl. m li dipol bilan maydon kuchlanganligi
50 kV/m bo„lgan bir jinsli elektr maydon kuchlanganlik vektorining
yo„nalishi orasidagi burchakni 60
0
dan 90
0
ga o„zgartirish uchun qanday
ish bajariladi ?
159.
Tomonlari 10 sm dan bo„lgan yassi kvadrat plastinka tekis
zaryadlangan (
=mkKl/m
2
) cheksiz tekislikdan biror masofada
joylashgan. Plastinkaning yuzasi maydon kuchlanganlik chiziqlari bilan
30
0
burchakni tashkil etadi. Shu plastinka orqali o„tgan elektr induksiya
vektori oqimini toping.
160.
Ichki va tashki radiusi 5 sm va 6sm bo„lgan metall sfera ichida, uning
markazidan 2 sm uzoqlikda 10 nKl bo„lgan nuqtaviy zaryad joylashgan.
Sfera markazidagi potensialni toping.
161.
Elektr momenti 100 nKl∙m bo„lgan nuqtaviy dipol cheksiz elektr
o„tkazuvchan tekislikdan 5 sm masofada joylashgan. Agar dipolning elektr
momenti tekislikka perpendikulyar yo„nalgan bo„lsa, dipol ta‟sir etuvchi
kuch vektorining moduli aniqlansin.
162.
Yassi
kondensator
plastinkalari
orasidagi
fazo
dielektrik
singdiruvchanligi
=2 bo„lgan dielektrik bilan to„ldirilgan Kondensator
plastinkalariga 400 V kuchlanish berilgan. Plastinkalar orasidagi masofa 5
mm. Kondensator plastinkalaridagi va dielektrikdagi sirt zaryad zichligi
topilsin.
163.
Ikkita uncha katta bo„lmagan metall plastinkalar bir-biriga parallel
holda katta bo„lmagan masofada joylashgan. Agar birinchi plastinkaga 2
nKl musbat zaryad berilsa, ikkinchi plastinka sirtida qancha zaryadlar
induksiyalanadi?
164.
Radiusi 5 sm bo„lgan sharning zaryadi 5 nKl bo„lib, metall shar
qalinligi 5 sm bo„lgan sferik ebonit qoplamasi bilan o„ralgan (
=3) Shar
markazidan 6 va 12 sm masofada bo„lgan nuqtalardagi maydon
kuchlanganligi topilsin.
165.
Elektr o„tkazuvchi cheksiz tekislikdan 3 sm masofada 50 nKl nuqtaviy
zaryad joylashgan. Shu zaryadni tekislikdan 5 sm uzoqlikdagi nuqtaga
sekin ko„chirish uchun qanday ish bajarish kerak ?
166.
Elektr sig„imi 200 pF bo„lgan metall sharni potensiali 400 V
bo„lguncha zaryadlab, sig„imi 400 pF bo„lgan sferik qobiq bilan o„ralgan.
Agar tashqi qobiqni yerga ulansa, sharning potensiali va sig„imi qanday
bo„ladi ?
118
167.
Ikkita bir xil shar bir-biridan uzoq masofada joylashtirilgan. Birinchi
sharni energiyasi 1,6 J. bo„lguncha, ikkinchisini esa energiyasi 3,6 J
bo„lguncha zaryadlangan. Bu sharlar sim bilan bir-biriga ulanganda
qanday issiqlik miqdori ajralib chiqadi?
168.
Yassi kondensator plastinkalari orasidagi fazoni to„ldiruvchi parafin
qatlamiga (
=2) 8,85∙10
-6
Pa. bosim ta‟sir etadi. Kondensatordagi maydon
kuchlanganligi nimaga teng?
169.
Ikkita bir xil kondensatorlar ketma–ket ulangan. Har bir
kondensatorning sig„imi 100 pF. Agar kondensatorlardan birining
plastinkalari orasidagi fazo parafin bilan (
=2) to„ldirilsa kondensatorlar
batareyasining sig„imi necha marta o„zgaradi?
170.
Yassi havoli kondensator plastinkalarning yuzasi 100 sm
2
, ular
orasidagi masofa 1 mm bo„lib, plastinkalardagi potensiallar farqi 100 V
bo„lguncha zaryadlangan. Keyin plastinkalar orasidagi masofa 25 mm ga
yetguncha siljitilgan. Agar kondensator kuchlanish manbaidan uzilgan
bo„lsa, kondensatorning plastinkalarini siljitishdan oldin va keyingi
energiyalari topilsin.
171.
Vakuumli silindrik kondensatorning ichki silindrik radiusi 1,5 sm,
tashqi radiusi esa 3 sm. Silindrlar orasidagi potensiallar farqi 2700 V.
Silindrlar o„qidan 2,7 sm masofadagi elektron 1,8 sm masofadagi nuqtaga
yaqinlashguncha harakatlanib kondensator maydon ta‟siridan qanday
tezlik oladi?
172.
Sferik havo kondensatorning ichki sharining radiusi 1 sm, tashqi radiusi
esa 4 sm. Sharlar orasidagi potensiallar farqi 4050 V. Shar markazidan
3sm masofadagi elektr maydon kuchlanganligi topilsin?
173.
Elektr lampochkasining volfram simining temperaturasi 20
o
S dagi
qarshiligi 35,8 Om. Agar lampochka 120 V kuchlanishli tarmoqqa ulansa,
undan 0,33 A tok o„tadi, shunda lampochka simining temperaturasi
qanchaga teng bo„ladi? Volfram qarshiligining temperatura koeffitsiyenti
4,6∙10
-3
K
-1
ga teng.
174.
Uzunligi L=20 m va uchlaridagi kuchlanish U=16 V bo„lganda temir
simning birlik ko„ndalang kesim yuzasidan 1 sekundda o„tayotgan
elektronlar sonini toping.
175.
Zanjirning tashqi qarshilik R
1
=8 Om bo„lganda, tok I
1
=0,8A ga teng,
qarshiligi R
2
=15 Om bo„lganda esa, tok kuchi I
2
=0,5A bo„ladi. E.YU.K
manbaning qisqa tutashuvidagi tok kuchi topilsin.
119
176.
Element, reostat, ampermetr ketma–ket ulangan. Elementning E.YU.K
2 V va ichki qarshiligi 0,4 Om, Ampermetr 1 A ni ko„rsatyapti, element
qanday F.I.K. bilan ishlaydi?
177.
Ikki voltmetr tok manbaiga ketma-ket ulanganda, voltmetrlar 6 va 3 V
kuchlanishlarni ko„rsatadi. Tok manbaiga bir voltmetr ulanganda 8 V
kuchlanishni ko„rsatadi. Manba E.YU.K ni toping.
178.
R=10 Om qarshilik va akumulyatordan tashkil topgan zanjirga avval
voltmetrga ketma – ket, so„ngra esa parallel ulandi. Akkumulyator ichki
qarshiligi 0,1 Om. Agar voltmetrning ko„rsatishi har ikki holda ham bir xil
bo„lsa, uning ichki qarshiligi topilsin.
179.
Zanjirning tashki qarshiliklari R
1
=5 Om va R
2
=0,2 Om bo„lgan
qiymatlarida ajralib chiqqan quvvat bir xil ekanligi ma‟lum bo„lgandagi,
generatorning ichki qarshiligini toping? Har bir hol uchun generator
F.I.K.i topilsin.
180.
Manba birinchi R
1
=2 Om li tashqi qarshilikka so„ngra R
2
=0,5 Om li
qarshilikka ulanadi. Bu hollarning har birida tashki zanjirdan ajralgan
quvvat bir xil va u 2,54 Vt ga teng bo„lsa, manbaning E.YU. K va ichki
qarshiligi topilsin.
181.
120 voltli, quvvati 40 Vt bo„lgan lampochka berilgan. Lampochka 220
V kuchlanishli tarmoqda normal yonishi uchun unga ketma-ket qanday
qo„shimcha qarshilik ulanish kerak? Shunday qarshilikni yasash uchun
diametri 0,3 mm bo„lgan nixrom simdan necha metr olish kerak?
182.
Elekrt yurituvchi kuchi
ℇ
va ichki qarshilik r bo„lgan element tashqi
qarshilik R ga ulangan. Tashqi zanjirdagi eng ko„p quvvat 9 Vt ga teng. bu
sharoitda zanjirdan o„tayotgan tok kuchi 2 A ga teng.
va r ning qiymati
topilsin.
183.
10
-2
A gacha tokni o„lchash uchun mo„ljallangan qarshiligi R=9,9 Om
bo„lgan milliampermetr berilgan. Bu asbob bilan 1 A gacha tokni, 1 V
gacha kuchlanishni o„lchash uchun nima qilish kerak?
184.
E.YU.K. lari
ℇ
1
=12 V va
ℇ
2
=6 V hamda ichki qarshiliklari r
1
=1 Om va
r
2
=1,5 Om bo„lgan parallel ulangan ikki tok manbaiga R=20 Om li reostat
10-rasmda ko„rsatilgandek ulangan. Har bir elementning tok kuchi va
reostat klemmalaridagi kuchlanish aniqlansin.
120
185.
Tok manbalarining E.YU.K.
ℇ
1
=12 V,
ℇ
2
=8 V, ichki qarshiliklar mos
ravishda r
1
=4 Om, r
2
=2 Om bo„lsa, ularga qarshiligi R=20 Om bo„lgan
o„tkazgich 11-rasmda ko„rsatilgandek ulangan. O„tkazgichdan va
manbalardan o„tayotgan tok kuchlari aniqlansin.
186.
E.YU.K. lari
ℇ
1
=6 V va
ℇ
2
=8 V tok manbalari va R
1
=4 Om R
2
=8, R
3
=6
Om qarshiliklar 12-rasmda ko„rsatilgandek ulangan. Qarshiligi R
3
bo„lgan
o„tkazgichdan o„tayotgan tok kuchi I
3
, uning uchlaridagi kuchlanish u
3
aniqlansin. Tok manbalarining ichki qarshiliklari e‟tiborga olinmasin.
187.
ℇ
1
=1,6 V va
ℇ
2
=1,2 V ichki qarshiliklari r
1
=0,6 Om va r
2
=0,4 Om
bo„lgan, bir xil qutblari o„zaro ulangan ikki manba elementlaridan tuzilgan
zanjirdagi tok kuchi aniqlansin.
188.
Elektr yurituvchi kuchlari
ℇ
1
=1,4 V va
ℇ
2
=1,2 V ichki qarshiliklar mos
ravishda r
1
=0,6 Om va r
2
=0,4 Om bo„lgan, parallel ulangan, ikki element
uchlarida qanday potensiallar farqi hosil bo„ladi?
189.
E.YU.K. lari
ℇ
1
=30 V,
ℇ
2
=10 V bo„lgan batareyalar va R
2
=20 Om,
R
3
=10 Om qarshiliklar 13-rasmda ko„rsatilgan sxema bo„yicha ulangan.
Ampermetrdan 1 A tok kuchi o„tadi. R
1
qarshilik topilsin. Ampermetr va
batareyalar qarshiliklari hisobga olinmasin.
190.
14-rasmdagi sxemada
ℇ
1
=25 V, R
1
qarshilikdagi potensialning tushish
10 V ga teng bo„lib, bu R
3
qarshilikdagi potensialning tushishiga teng va
121
R
2
qarshiliklardagi potensial tushishdan ikki marta ko„pdir
ℇ
2
va
ℇ
3
larni
qiymati topilsin. Batareyaning qarshiligi hisobga olinsin.
191.
15-rasmdagi zanjirda
ℇ
1
=
ℇ
2
=110 V, R
1
=R
2
=200 Om, voltmetr qarshiligi
1000 Om. Voltmetrning ko„rsatishi topilsin. Manbalarning ichki qarshiligi
hisobga olinmasin.
192.
ℇ
1
=1,6 V va
ℇ
2
=1,2 V, ichki qarshiliklari r
1
=0,6 Om va r
2
=0,4 Om
bo„lgan, bir xil qutblari o„zaro ulangan ikki manba elementlaridan
tuzilgan zanjirdagi tok kuchi aniqlansin.
193.
10-rasmdagi sxemada
ℇ
1
=5V, r
1
=1 Om,
ℇ
2
=3 V r
2
=0,5 Om, R=3 Om
berilgan. Qarshiligi R bo„lgan reostat qisqichlariga tushadigan kuchlanish
aniqlansin.
194.
16-rasmdagi sxemada
ℇ
1
=10V,
ℇ
2
=4V R
1
=2 Om, R
2
=R
3
=4 Om va
R
4
=20m berilgan. Tok manbalarining ichki qarshiliklari hisobga
olinmasin. Qarshiliklardagi kuchlanishlar topilsin.
195.
Har birining E.YU.K. 2V dan bo„lgan ikkita element 17-rasmdagi
sxemada ko„rsatilgandek ulangan, ularning ichki qarshilklari mos ravishda
r
1
=1 Om va r
2
=2 Om. Agar
ℇ
1
manbadan o„tayotgan tok kuchi 1 A ga teng
bo„lsa, tashqi R qarshilik qanchaga teng bo„ladi? Xuddi shuningdek
ℇ
2
dan, R qarshilikdan o„tayotgan tok kuchlari topilsin.
122
196.
Ionizatsion kameraning elektrodlari orasida joylashgan gazning hajmi
8 l. Gaz rentgen nurlari bilan ionlashtirilganda, to„yinish tok kuchi I
tuy
=6
nA bo„lsa, V
1
=1 sm
3
gaz hajmida t=1 s vaqtda necha juft ion hosil
qilinadi? Har bir ion zaryadi elementar zaryadga teng.
197.
Ionlashtiruvchi kamera elektrodlari o„rtasida
- zarracha elektrodlarga
parallel harakatlanib o„z yo„lida ionlar zanjirini hosil qiladi. Agar
elektrodlar orasidagi masofa 2 sm, potensiallar farqi U=6 kV va ikkala
ishoradagi ionlarning o„rtacha harakatchanligi 1,5 sm
2
/V.s bo„lsa,
-
zarra uchib o„tgandan qancha vaqt keyin ionlar elektrodlarga yetib
boradilar?
198.
Razryadlovchi naychaning elektrodlariga 10 V potensiallari farqi
berilgan. Elektrodlar orasidagi masofa 25 sm bo„lib, ionizator 1 sm
3
hajmdagi vodorodda n=10
7
ionlar juftini hosil qilganida, naychadagi tok
zichligini toping? Umumiy tok kuchining qancha qismi musbat ionlarning
harakat tufayli vujudga kelishi aniqlansin?
199.
Ionlashtiruvchi kamera ichidagi gaz yassi plastinkalar orasida rentgen
nurlari bilan nurlantiriladi. Kamera plastinkalari orasidagi masofa 2 sm.
Agar ionlashtirgich V=1 sm
3
gaz hajmida bir sekundda n=5∙10
6
ionlar
juftini hosil qilsa, to„yingan tok zichligi topilsin. Ionlarning har biri
elementar zaryadga teng deb hisoblansin.
200.
Alyuminiy simdagi tok zichligi 1 A/mm
2
bo„lganda 1sm
3
hajmdagi
elektronlar
soni
alyuminiy
atomlarining
soniga
teng
bo„lsa,
elektronlarning tartibli harakatdagi o„rtacha tezligi topilsin.
201.
Vodorod atomlarining ilgarilanma harakatdagi o„rtacha kinetik
energiyasi to„qnashish sodir bo„lganda ionlanishga yetarli bo„lishi uchun
atomlar holatdagi vodorodning temperaturasi qanday bo„lishi kerak?
Vodorod atomining ionizatsiya potensiali 13,6 V.
202.
Vodorod atomini ionlashtirish uchun elektronning eng kam tezligi
qanday bo„lishi kerak? Vodorod atomi ionlashish potensiali V=13,5V.
203.
Erkin elektronlarning metallar (seziy, platina) dan chiqa olishlari
uchun, ularning eng kichik tezliklari qanday bo„lishi kerak?
204.
Har birining yuzi S=100 sm
2
dan bo„yalgan yassi elektrodli ionizatsion
kamera ichidagi gaz hajmi 1,2 l. Agar ionlashtirgich yordamida har
sekundda 1sm
3
da n=8∙10
6
ionlar jufti hosil qilinsa, ionizatsion kameradagi
to„yinish tok kuchi I va tok zichligi topilsin. Har bir ionning zaryadi
elementar zaryadga teng deb hisoblansin.
123
205.
Ionizatsion kamerani elektrodlarining har birini yuzasi 100 sm
2
va ular
orasidagi masofa 6,2 sm. Agar ionlashtirgich har sekundiga 1 sm
3
hajmda
10
9
dan har bir ishorali ionlarni hosil qilsa, kameradagi to„yinish toki
aniqlansin. Ionlar bir valentli hisoblansin.
124
Do'stlaringiz bilan baham: |