|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
grupa
|
1
|
2
|
3
|
2, 4
|
3, 5
|
2 , 4, 6
|
1, 3, 5, 7
|
yuq
|
Valentligi elementlarning
|
H
Na
K
Cs
|
Be
Mg
Ca
Ra
|
B
Al
Ga
In
Tl
|
C
Si
Ge
Sn
Pb
|
P
As
Sb
Bi
|
S
Se
Te
Po
|
Cl
Br
I
|
He
Ne
Ar
Xe
|
Elementlar
|
O`zgarmas valentligi
|
O`zgaruvchan valentli
|
Valentligi
Yo`q
|
|
1 ,2 ,3 grupa elementlari valentligi uzgarmas valentligi grupa raqmiga teng 4, 5,6,7 grupa elementlari valentligi o`zgaruvchan, dastlabki valentligi grupa raqamiga teng keyingilari ikkiga farq qiladi demak toq gruhda joylashgan elementlarning valentligi toq ,juft grupada joylashgan larniki esa juft bo`ladi .davriy jadvalda qizil sariq ko`k yashil rangda joylashgan elementlar qizil sariq rangdagi elemetlar asosiy grupacha elementlari deyiladi yuqoridagi jadval asosiy grupa elementlarning valentligi xisoblanadi , yashil va ko`kdagi esa qo`shimcha grupa elementlari xisoblanadi yuqoridagi jadvalga bo`ysinmaydi ularning valentligini aloxida yod olish kerak
-grupa raqamiga mos kelmaydiganlari N2 F2 O2
N2 1, 2, 3, 4 F2 1 O2 2
Valentlik – bir element atomini boshqa bir element atomlarini biriktirib olish qobilyati.Valentlik ikki xil bo’ladi.
O’zgarmas valentli elementlar;
I – valentli - H,F,Li,Na,K,Rb,Cs,Fr
II – valentli - O,Be,Mg,Ca,Sr,Ba,Zn Cd
III – valentli - B,Al,Ga,In,Tl
O’zgaruvchan valentli elementlar;
II va III valentli - Fe,Co,Ni
I va II valentli - Cu,Ag,Hg
II va IV valentli – C,Si,Sn,Pb
III va V valentli – P,As,Sb
II,III va VI valentli – Cr
II,IV va VI valentli – S,Se,Te
I,II,III,IV va V valentli – N
I,III,V va VII valentli – Cl,Br
II,III,IV,VI va VII valentli – Mn
Oksidlar ikki elementdan tashkil topgan murakab moddalar oksidlar deyiladi oksid asos tuz kislata yozish uchun elementlarning valentligini bilishimiz kerak . ummumiy fo`rmulasi E2Ox bu yerda x elementning valentligi 2 esa kislorodning valentligi xisoblanadi oksid yozish uchun elementning tepasiga valentligini qo`yamiz ExO2 masalan Na1 Ca2 Al3 S2 S4 S6 Cl1 Cl3 Cl5 Cl7 kislorodning valentligi o`zgarmas 2 ga teng O2 elementlarning tepasiga yozilgan (raqam ) valentligi pastga qarama qarshi tushadi Na1 O2 Na2 O1 Ca2 O2 Ca2 O2 Al3 O2 Al2 O3 C2 O2 C2 O2 Cl1 O2 Cl2 O1 Cl3 O2 Cl 2O3
Yozish qulay bo`lishi uchun oksini ikkiga ajratib olamiz nomlashda raqam ishlatilish ishlatmasligiga qarab
-o`zgarmas valentli elementlardan xosil b`lgan oksidlarii nomlashda raqam ishlatilmaydi (1, 2,3 grupa elementlari ) (element oksid) tarzda nomlanadi Na2 O natriy oksidi Al2O3 aliminiy oksidi CaO kalsiy oksidi
-valentligi o`zgaruvchan elementlardan tashkil topgan oksidlar ni nomlashda ikki tipga ajratib olamiz birinchi tip E2 Ox (element (x) oksidi ) x bu yerda toq son Cl2 O3 (xlor 3 oksidi ) Cl2 O5 (xlor 5 oksidi) x ning joyida raqam bo`lmasa 1bir bor deb olamiz Cl2 O ( xlor 1 oksidi ) chunki bir raqami yozilmaydi yo`q bo`lsa ham bir bor deb tasavur qilamiz birinchi va ikkinchi grupa bilan chalkashtirib qo`ymaslik kerak Na2 O natriy oksidi Al2 O3 aliminiy oksidi
Ikkinchi tip EOy (element (y2) oksidi) y bu yerda juft son (2,) yoki toq son bo`lishi mumkin agar raqam (y) bo`lmasa y o`rniga bir 1 deb olamiz NO1 azot (1.2)oksid CO1 uglerod (1.2) oksidi ikkkinchi grupa oksidlari bilan chalkashtirib qo`ymaslik kerak CaO kalsiy oksidi Mg O magniy oksidi raqam ishlatilmaydi (SO S(1.2) oksidi ) ( SiO Si(2.2) oksidi SO2 S(2.2) oksidi SO3 S (3.2) oksidi oltingugurt olti oksidi
ikkila tipda ham nomlashda raqam ishlatiladi
oksidlar shu tarzda nomlanadi
Oksid nomi aytilganda formulasini tuzish.
Valentligi juft bo’lgan elimentlardan xosil bo’lgan oksidlar raqamni ega bo’lib (O) kislorod indiksiga yozamiz.
Azot 4 oksid NO2 4:2 =2 N42 O24 N2 O4 NO2 SO S (2) oksid SO 2:2=1 S22 O22 S2 O2 SO
1) O’zgarmas valentlikka ega bo’lgan element oksidlarini nomi – element nomiga oksid so’zi qo’shib nomlanadi; M; K2O – kaliy oksid
MgO – magniy oksid
Al2O3 – alyuminiy oksid
ZnO – rux oksid
2) O’zgaruvchan valentlikka ega bo’lgan element oksidlarini nomlashda – element nomidan so’ng element valentligi qavs ichida rim raqami bilan ko’rsatiladi va oksid so’zi qo’shiladi.
M; Cu2O – mis(I)-oksid
CuO – mis(II)-oksid
SO2 – oltingugurt(IV)-oksid
CO2 – uglerod)IV)-oksid
Gidroksid deb – metal atomi va bir yoki bir nechta gidrokso guruhdan tashkil topgan murakkab moddalar.
Umumiy formulasi Me(OH)n
Bu yerda; Me – metal n – metal valentligi
Do'stlaringiz bilan baham: |
