Vakillari

Xordalilar tipi

Boshskeletsizlar kenja tipi(Lansetnik)	Og’iz- halqum- ichak- anal teshigi	Halqum atrofi arteriyalari yurak vazifasini bajaradi. Yurakdan qon qorin qon tomiri orqali jabraga- orqa qon tomiri orqali a’zolarga- qorin aortasi.	Jabralar	Xordasi ustida joylashgan nerv nayi	Halqasimon chuvachanglarnikiga o’xshash ayiruv naychalari halqum devori bo’ylab joylashgan.	Xordasi tayanch vazifasini o’taydi. Muskullari ikki yonida tasma shaklida joylashgan. Tanasini u yoki bu yonga burib suzadi.
Umurtqalilar kenja tipi.
Tog’ayli baliqlar sinfi	Og’iz- halqum- qizilo’ngach- oshqozon- ichak- kloaka	Ikki kamerali yurak qorinchasi - qorin aortasi- jabra yoylari- orqa aorta- a’zolardagi kapillyarlar- venalar- yurak bo’lmasi	Jabralar	Bosh va orqa miya. Bosh miya 5 qismdan iborat. Oldingi miya- shartli reflekslar. O’rta miya ko’rish do’mbog’i- ko’rish. Uzunchoq miya- nafas olish va qon aylanishni boshqaradi.	Ikkita tasmasimon buyrak, siydik yo’li, siydik pufagi.	Ko’krak va qorin suzgichlari yordamida rul, muvozanat, dum suzgichi yordamida oldinga harakat	Tirik tug’adi.
Suyakli baliqlar sinfi	Og’iz- halqum- qizilo’ngach- oshqozon- ichak- kloaka	Ikki kamerali yurak qorinchasi - qorin aortasi- jabra yoylari- orqa aorta- a’zolardagi kapillyarlar- venalar- yurak bo’lmasi	Jabralar	Bosh va orqa miya. Bosh miya 5 qismdan iborat. Oldingi miya- shartli reflekslar. O’rta miya ko’rish do’mbog’i- ko’rish. Uzunchoq miya- nafas olish va qon aylanishni boshqaradi. Mo’ylovlari- tuyg’u, yon chiziqlari- suv oqimini sezish, ko’zlari- ko’rish, ichki quloq- eshitish; ta’m bilish- tili, halqumi, butun tanasi yordamida	Ikkita tasmasimon buyrak, siydik yo’li, siydik pufagi- siydik chiqarish kanali.	Ko’krak va qorin suzgichlari yordamida rul, muvozanat, dum suzgichi yordamida oldinga harakat. Suzgich pufagi yordamida suvga botish va suvdan ko’tarilish	Tashqi urug’lanish. Urg’ochilari erkaklari topgan joygan tuxumini qo’yadi, ustidan erkaklari urug’ini sepadi. Urug’idan baliq chavoqlari chiqadi. Ular rivojlanib yetuk baliqqa aylanadi.
Panja qanotli baliqlar turkumi			O’pkasi va traxeyasi yordamida nafas oladi.			Suv kamayganda suzgichlaridagi muskullari yordamida harakatlanib o’rmalab suv bor joylarga harakatlanishadi
Suvda ham quruqlikda yashovchi baliqlar sinfi	O’g’iz(yopishqoq tili va yuqori jag’larida tishlari)- halqum- oshqozon- ichak- kloaka	Uch kamerali yurak(ikkita bo’lmacha va yagona qorincha) Aralash qon qorinchadan chiqib ikkiga ajraladi, biri o’pka borib arteriyal qonga aylanib chap bo’lmacha(arterial)ga qayatadi. Ikkichi qon tomir- a’zolardardagi kapillyalar- venalar- o’ng yurak bo’lmasi(venoz qon). O’ng va chap yurak bo’lmalaridagi qon qorinchaga tushib aralashadi.	O’pka va teri orqali nafas oladi	Bosh va orqa miya. Bosh miya 5 qismdan iborat. Oldingi miya- shartli reflekslar. O’rta miya ko’rish do’mbog’i- ko’rish. Uzunchoq miya- nafas olish va qon aylanishni boshqaradi. Burun bo’shlig’i- hid bilish, eshitish- o’rta va ichki quloq.	Ikkita tasmasimon buyrak- siydik yo’li- kloaka	Orqa oyoqlari yordamida sakrab(quruqlikda), va suzib(suvda). Tritonlar- dumi yordamida suzadi	Tashqi urug’lanish. Urg’ochilari erkaklari topgan joygan tuxumini qo’yadi, ustidan erkaklari urug’ini sepadi. Urug’idan itbaliq rivojlanadi. Itbaliq tashqi jabra va ikki kamerali yurakka ega. Keyinchalik tashqi jabra ichki jabraga ayalanadi. Ikki kamerlai yurak uch kameraliga aylanadi. Suzgichlari yoqo’lib, oyoqlar paydo bo’ladi va yosh baqaga aylanadi.
Sudralib yuruvchilar	Og’iz- halqum- oshqozon- ichak- kloaka	Uch kamerali yurak(ikkita bo’lmacha va yagona qorincha. Qorinchaning yarmigacha to’sig’I bor) Aralash qon qorinchadan chiqib ikkiga ajraladi, biri o’pka borib arteriyal qonga aylanib chap bo’lmacha(arterial)ga qayatadi. Ikkichi qon tomir- a’zolardardagi kapillyalar- venalar- o’ng yurak bo’lmasi(venoz qon). O’ng va chap yurak bo’lmalaridagi qon qorinchaga tushib aralashadi.	Katakchalarga bo’lingan o’pka.	Bosh va orqa miya. Bosh miya 5 qismdan iborat. Oldingi miya- shartli reflekslar. O’rta miya ko’rish do’mbog’i- ko’rish. Uzunchoq miya- nafas olish va qon aylanishni boshqaradi. Miyacha- harakatni. Tili tuyg’u. eshitish a’zosi- tashqi, o’rta va ichki quloqlar majmuasi.	Ikkita buyrak- siydik yo’li- kloaka	Oyoqlari yordamida harakatlanadi.	Urug’lanishi ichki. Qalin po’choq bilan qoplangan tuxum qo’yadi. Tuxumini qumlar orasiga qo’yadi. Tuxumdan yetuk sudralib yuruvchilar chiqadi.
Qushlar sinfi	Og’iz- halqum- oshqozon- ichak- kloaka	To’rt kamerali yurak. 2ta yurak qorinchasi, 2ta yurak bo’lmachasi. Ikkita qon aylanish doirasi. Katta qon aylanish doirasi: chap qorincha- aorta- arteriyalar- a’zolardagi kapillyarlar- venalar- o’ng yurak bo’lmachasi. Kichik qon aylanish doirasi: o’ng yurak qorinchasi- o’pka arteiyasi- o’pka kapillyarlari- o’pka venalari- chap yurak bo’lmasi.	O’pka va havo kameralari. Tinch holatda o’pkadagi havo bilan nafas oladi. Uchayotganda a’zolar orasidagi havo kameralari siqilib ikkinchi marta nafas oladi.	Bosh va orqa miya. Bosh miya 5 qismdan iborat. Oldingi miya- shartli reflekslar. O’rta miya ko’rish do’mbog’i- ko’rish. Uzunchoq miya- nafas olish va qon aylanishni boshqaradi. Miyacha- harakatni.	Ikkita buyrak- siydik yo’li- kloaka	Katta ko’krak muskullari qisqarishi natijasida qanotlari tushiriladi, kichik ko’krak va o’mrov osti muskullari yordamida qanotlari ko’tariladi. To’shi cho’qmorni hosil qiladi. Unga ko’krak muskullari kelib birikadi. Tovon suyaklari qo’shilib ilik suyagini hosil qiladi. Ilik suyagi qush qo’nayotganda va dast ko’tarilishda katta ahamiyatga ega.	Urug’lanishi ichki. Qalin po’choq bilan qoplangan tuxum qo’yadi. Tuxumdan jish bola(yirtqich, kaptarlar, chumchuqsimonlar, laylaklar, yirtqichlar, umuman uya quradigan qushlarda) yoki jo’ja(tovuqsimonlar, o’rdaksimonlar) chiqadi.
Sutemizuvchilar	Og’iz- halqum- oshqozon- ichak- anal teshigi	To’rt kamerali yurak. 2ta yurak qorinchasi, 2ta yurak bo’lmachasi. Ikkita qon aylanish doirasi. Katta qon aylanish doirasi: chap qorincha- aorta- arteriyalar- a’zolardagi kapillyarlar- venalar- o’ng yurak bo’lmachasi. Kichik qon aylanish doirasi: o’ng yurak qorinchasi- o’pka arteiyasi- o’pka kapillyarlari- o’pka venalari- chap yurak bo’lmasi.	O’pkasi yordamida nafas oladi.	Bosh va orqa miya. Bosh miya 5 qismdan iborat. Oldingi miya- shartli reflekslar. O’rta miya ko’rish do’mbog’i- ko’rish. Uzunchoq miya- nafas olish va qon aylanishni boshqaradi. Miyacha- harakatni	Ikkita buyrak- siydik yo’li- siydik pufagi- siydik chiqarish kanali.