Va vazifalari Reja: Yosh fiziologiyasi va gigienasi” fanining predmeti va ahamiyati

Turli yoshdagi odam ontogenezi:

• A. Ona qornida (Embrional):
• Embrion davri(0 dan 2 oyligacha)
• 2. Fetal davir (2 oylidan 9 oyligacha)
• B. Tug’ilgandan keyin(post embrional):
• 1.Chilla davri(neotal davr 1oygacha);
• 2. Emizikli davr(1 oydan- 12 oygacha);
• 3.Bog’chagacha davr(1-3 yoshgacha);
• 4.Maktabgacha davr(3-7 yoshgacha);
• 5. Boshlang’ich ta’lim davr(7-11 yoshgacha);
• 6. Yuqori sinf davr(11- 20 yoshgacha);

• Yosh fiziologiya va gigiena:

• Turli yoshdagi organizmlarni
• rivojlanishini o’rganadi.
• Sog’lom avlod jamg’armasi.
• (1993 y 3 dek)
• 2. Sog’lom avlod dasturi
• (1993y 589-qaror)
• 3. Sog’lom avlod ordeni
• (1999y 4 mart)
• 4. Sog’lom avlod yili ishlab chiqilgan (2000y)

• .

• ‘’Sog'lom avlod’’ dasturi:

• 1.Har bir xalq ta’limi xodimi tibbiy va gigiyenik bilimlarga ega bo'lishi;
• 2. Har bir xalq maorifi xodimi ta’lim-tarbiyaning gigiyenik me’yorlarini bilishi;
• 3. Sog'lom turmush tarzini shakllantirish;
• 4. Yosh avlodga gigiyenik tarbiya berish;
• 5. ‘’Sogiom avlod uchun’’ dasturini keng targ'ib qilish;

• ‘’Sogiom avlod uchun’’ dasturi:
• - Yigit va qizlarni bo'lajak oilaviy hayotga tayyorlash, sog'lom turmush tarzini shakllantirish;
• - Qizlarda o'zbek milliy urf-odatlariga xos va mos bo'lgan qadriyatlardan iffat, hayo, nazokat, latofat, ibo tushunchalarini tarkib toptirish;
• - Bolani sog'lom qilib tarbiyalash va ularda kerakli bo'lgan odat va malakalarni tarkib toptirishga o'rgatish;
• - Yigitlarni mard, g'ururli, oilani boshqara oladigan, ota-onasiga, bolalariga mehribon bo'lish hissida tarbiyalash;
• - Yoshlarni zararli o datlar b o 'lg an tamaki, nos chekish, spirtli ichimliklar va giyohvand moddalarni iste’mol qilishga qarshi tarbiyalash;
• - Homiladorlik va tug'ruq paytida ona va bola salomatligini nazorat qilish, mustahkamlash va saqlash;
• - Bir yoshgacha bo'lg an go'daklar salomatligini nazorat qilish, mustahkamlash va saqlash;
• - Bir yoshdan olti yoshgacha bo'lgan davrda bolalar salomatligini mustahkamlash va tarbiyalashni to'g'ri ta ’minlash;

• Gippokrat

• Leonardo Davinchi

• U.Gervey

• Anatomiyani rivojiga hissa qo’shgan antik olimlar.

• M. V.Lomonosov

• J.B.Lamark

• Ch.Darvin

• I.I.Mechnikov

• K.Linney

• Odam organizmini o’rganish usullari

• Odam tana tuzilishini o’rganish usullari:

• O’likni organizmni tuzilishini o’rganish:
• o’likni yorish (kesish,bo’laklarga ajratish)
• вo’ktirish
• маkroskopiya
• мikroskopiya
• ineksion usul
• korroziya usuli (разъедания)
• Gistalogiya
• sitologiya

• Tirik organizmni tuzilishini o’rganish :
• tana qisimlarini ko’zdan kechirish
• palpasiya
• perkussiya
• аuskultasiya
• rengenografiya
• rengenoskopiya.
• endoskopiya, exolokasiya (УЗИ)
• кompyuterli tomografiya
• маgnitli –rezonans tomografiya
• аntropometriya.

• Odam organizmini o’rganish usullari

• Ekskremental usul:
• kuzatuv
• ekstripasiya
• fistula qo’yish
• кatetr qo’yish
• denirvatsiya va boshqalar.
• jarayonlarni modellashtirish

• Instrumental usul:
• EKG
• EEG
• мiografiya

• Bioximik teshirish usullari

• Odam tanasining fiziologik o’rganish usullari:

• Odam tana tuzilishi

• Bo’yin

• Tana

• Tanani yuqori
• organlari

• Tanani quyi
• organlari

• Bosh

• Odam tanasining o’qi bo’yicha
• joylashuvi

• Odam tanasini o’qi bo’yicha joylashuvi tanani fazoviy ko’rinishini aniqlashga, joylashganini tushuntirish uchun krrak

• Odam tanasini boshlang’ich ko’rinishi: tik turgan holatida oyoqlari birga, qo’l kaftlari oldinga joylashgan

• Tekislik bo’yicha joylashuvi:
• sagitall– o’rta (мediann) (vertikal bo’yicha va oldindan orqaga segital yo’nalishda (lotinchada. sagitta — o’q), tanani o’ng va chap qisimlarga bo’ladi
• Frontal –vertikal,sagital yo’nalishga perpendikular bo’lib, tanani old va orqa tomonga bo’ladi
• gorizontal, sagital va frontal yo’nalishlarga qarama-qarshi bo’lib tanani ko’dalangiga bo’ladi.

• Tanani ikki qismi — o’ng va chap

• To'qimalar.

• Tuzilishi, funksiyasi, hayotiy jarayonlari va rivojlanishiga ko'ra bir biriga o'xshash bo’lgan hujayralar to'plami to'qima deyiladi.
• Odam organizmida to'rt xil:
• epiteliy,
• biriktiruvchi,
• muskul
• nerv to'qimalari mavjud.