Va ularning qonunlari

3.4-jadval
Qalam narxi va taklifi o`rtasidagi bog`liqlik

Bir birlik qalam narxi (P), so`m	500	1000	1500
Taklif miqdori (Qd), dona	450	600	750

Manba: shartli raqamlar
Yuqoridagi 3.4-jadvalda keltirilgan ma′lumotlardan ma′lumki bir birlik qalam narxi (P) 500 so`m bo`lganda qalam taklifi 450, 1000 so`m bo`lganda 600 va 1500 so`m bo`lganda 750 donani tashkil etgan. Bu jadvalda taklif (Q_s) bilan narx (P) o`rtasida to`g`ri bog`liqlik mavjud. Chunki, narx oshishi bilan taklif miqdori ham oshib bormoqda. Jadvalda keltirilgan ma′lumotlardan foydalanib taklif va narx o`rtasidagi bog`liqlikni funksiya orqali ifodalaganda u quyidagicha yoziladi:
Q_d =300+0,3P
Hosil qilingan chiziqli funksiyadagi P va Q_s lardan birining tegishli qiymatini o`rniga qo`yish orqali ikkinchisining qiymatini aniqlash mumkin bo`ladi.
Bu taklif funksiyasi tovar narxiga bog`liq bo`lib, u musbat va o`suvchidir, ya′ni narxning (argument) oshishi taklifning (funksiyaning) oshishiga olib keladi.
E ndi 3.4-jadvaldagi ma′lumotlarni grafikning tegishli o`qlariga joylashtirib, taklif funksiyasi grafigini hosil qilamiz (2.9-rasm)

2.9-rаsm. Qalam nаrхi vа tаklifi o`rtаsidаgi bog`liklik

Taklifga tovarning o`z narxdan tashqari boshqa omillar ta′sirini tahlil qilish uchun ko`p omilli (o`zgaruvchili) taklif funksiyasidan foydalaniladi va u quyidagi ko`rinishda bo`ladi:
Q<sup>s</sup> = ƒ(P, Tech, P<sub>R</sub>, Tax, D, S, N, W )
Bu yerda: Qs - taklif miqdori; P - tovar narxi; Tech - texnologiyalar; PR - resurslar narxi; Tax - soliq stavkalari; D - dotatsiya miqdori; S - subsidiya miqdori; N – sotuvchilar (ishlab chiqaruvchilar) soni; W- kelgusidagi o`zgarishlarni kutishlar.