Va ularning qonunlari

Talab va taklif funksiyalari
Talab va taklifni funksiya orqali ham ifodalash mumkin. Agar talabga bitta o`zgaruvchi omil (masalan tovarning narxi) ta′sir ko`rsatsa ular o`rtasidagi bog`liqlikni bir omilli talab funksiyasi orqali ifodalash mumkin. Bir omilli (o`zgaruvchili) funksiyaga misol sifatida narxga bog`liq talab funksiyasini keltirish mumkin: Q_d = ƒ(P)
Bu yerda: Q_d - talab miqdori; P- bir birlik mahsulot narxi.
Bir o`zgaruvchili chiziqli talab funksiyasi quyidagicha yoziladi:
Q<sub>d</sub>= a-b*P, bu yerda: Q<sub>d</sub> ≥ 0 va P ≥ 0, a va b parametrlar statistik ma`lumotlar asosida hisoblanadi.
Chiziqli talab funksiyasi narx P bo`lganda, iste′molchi qancha miqdorda mahsulot sotib olishi mumkinligini ko`rsatadi. Masalan, daftar narxi va daftarga bo`lgan oylik talab quyidagicha bolsin (3.3-jadval).
3.3-jadval

Bir birlik daftar narxi (P), so`m	1000	2000	3000
Talab miqdori (Qd), dona	1800	1600	1400

O`quvchining daftarga bo`lgan yakka talabi
Manba: shartli raqamlar
Bu jadvaldagi talab (Q_d) bilan narx (P) o`rtasida teskari bog`liqlik mavjud. Negaki, narx (argument) oshishi bilan talab miqdori (funksiya qiymati) kamayib bormoqda. Jadvaldagi talab bilan narx o`rtasidagi bog`liqlik analitik, ya′ni funksiya shaklida berilganda quyidagicha yoziladi: Q_d = 2000- 0,2* P
Ushbu funksiyadagi talab (Qd) va narxdan (P) biriga, uning jadval qiymatlarini qo`ysak, mos holda ikkinchisining qiymatini aniqlaymiz.
Chiziqli talab funksiyasining grafigi quyidagicha aniqlanadi. Narx P= 0 bo`lganda talab Q_d = a , P =a/b bo`lganda talab Q<sub>d</sub> = 0 ga teng.
O lingan qiymatlar asosida talab chizig`ini chizamiz (3.8-rasm).