Ва ўрта махсус

Эвфемизм ва унинг турлари

Мақол ва маталларнинг услубий вазифаси

Ҳикматли сўзларнинг услубияти

Таянч сўз ва иборалар:барқарор бирикмалар, эвфемизм, мақол, матал ва ҳикматли сўзлар.
Дарснинг мақсади: талабаларга ибора, эвфемизм, мақол, матал ва ҳикматли сўзлар ҳақида маълумот бериш, уларнинг бир-биридан фарқли жиҳатлари ҳамда матн таркибидаги маъноларини тушунтириш.
Фразеологизмлар (иборалар) Иборалар ҳаётдаги воқеа-ҳодисаларни кузатиш, жамиятдаги мақбул ва номақбул ҳаракат-ҳолатларни баҳолаш, турмуш тажрибаларини умумлаштириш асосида халқ чиқарган хулосаларнинг ўзига хос образли ифодаларидир. Ёзувчилар одатда тасвир мақсадига мувофиқ ибораларни танлаб қўллаш билангина кифояланиб қолмайдилар. Балки, қаҳрамонлар табиати, руҳий ҳолати, ҳаёт тарзига мослаб ўзгартиради ва таъсирчанликка эга бўлади. Шу тарзда халқ иборалари сайқалланиб, янги маъно нозикликлари билан намоён бўлади.
Фразеологизм тил ҳодисаси сифатида тил ва нутққа дахлдор бирликдир. Бирдан ортиқ мустақил лексема кўринишининг бирикувидан ташкил топиб, образли маъновий хусусиятга эга бўлган лисоний бирлик фразеологизм дейилади: тепа сочи тикка бўлди, сиркаси сув кўтармайди, ўтакаси ёрилди, дўпписи яримта, бошга кўтармоқ ва шу кабилар. Фразеологизм ибора, фразеологик бирлик, турғун бирикма, барқарор бирикма, фразеологик бирикма терминлари билан ҳам қўлланади. Фразеология лексикология бўлимининг таркибий қисмидир. Фразеологизм ташкил этувчисига кўра қўшма сўз, сўз бирикмаси ва гапга ўхшайди. Бироқ улар кўпроқ қўшма сўз каби тил жамияти онгида тайёр ва барқарор ҳолда яшайди. Бошқача айтганда, фразеологизм тилда барча лисоний бирликларга хос бўлган умумийлик табиатига эга ва нутқда хусусийлик сифатида намоён бўлади. Фразеологизм ташқи кўриниши жиҳатидан сўз бирикмаси ёки гап кўринишида бўлади. Сўз бирикмаси кўринишидаги фразеологизм: кўнгли бўш, энка-тинкасини чиқармоқ, жиғига тегмоқ, бел боғламоқ, кир изламоқ, терисига сиғмай кетмоқ ва ҳ.к.
Фразеологизм, асосан, белги ва ҳаракат ифодалайди. Демак, улар грамматик жиҳатдан белги ёки ҳаракат билдирувчи сўз туркумига мансуб.
Феъл туркумига мансуб фразеологизмлар: боши осмонга етмоқ, омонатини топширмоқ, ҳолдан тоймоқ, сабр косаси тўлмоқ, тепа сочи тикка бўлмоқ, оғзига талқон солмоқ, тирноқ ичидан кир қидирмоқ.