Va rivojlanish qonuniyatlari

Mamlakat iqtisodiyotining qanchalik rivojlanganligi va samarali 
ekanligini aniq bilish uchun aynan shu yilda jonli mehnatning unumli 
harakati natijasida vujudga keltirilgan sof milliy mahsulot (SMM) 
ko‘rsatkichidan foydalaniladi.
YAIMdan joriy yilda ishlab chiqarish jarayonida iste'mol qilingan asosiy 
kapital qiymati yoki yillik amortizatsiya summasi ayirib tashlansa sof milliy 
mahsulot (SMM) ko‘rsatkichi hosil bo‘ladi: 
СММ
суммаси
йиллик
я
амортизаци
ЯИМ


. 
SMM qiymatiga davlat tomonidan o‘rnatiladigan egri soliqlar summasi kiradi. 
Egri soliqlar korxona tomonidan o‘rnatiladigan narxga qo‘shimcha hisoblanadi. 
Bunday soliqlar og‘irligi iste'molchi zimmasiga tushib, natijada ular daromadining bir 
qismini yo‘qotadi. Hozirgi davrda qo‘llanilayotgan milliy hisoblar tizimida 
SMMdan 
egri soliqlar chiqarib tashlanib, milliy daromad (MD) ko‘rsatkichi aniqlanadi: 
даромад
миллий
солик
эгри
бизнесга
СММ


. 
Shunday qilib, hozirgi hisoblar tizimida SMM miqdori bilan MD miqdori bir-
biridan farq qilib qolgan. Aslida mamlakat miqyosida ularning miqdori farq 
qilmasligi lozim. CHunki milliy daromad sof milliy mahsulotning sotilgandan 
keyingi puldagi ko‘rinishidir. SHuning uchun ba'zi adabiyotlarda milliy daromadni 
sof mahsulotning o‘zgargan shakli deb ham yuritiladi. Bu holat milliy hisoblar 
tizimini yanada takomillashtirishni taqozo etadi.
Amaliyotda ishlab chiqarilgan va foydalanilgan milliy daromad farqlanadi. 
Ishlab chiqarilgan milliy daromad
– bu Yangidan yaratilgan mahsulotning 
butun hajmi. Foydalanilgan milliy daromad
– bu ishlab chiqarilgan milliy