Va rivojlanish qonuniyatlari

Ikkinchi usul – bu YAIMni hisoblashga sarf-xarajatlar bo‘yicha 
yondashuv. 
Bunda mazkur yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot (xizmat)lar hajmini 
sotib olishga qilingan hamma sarflar qo‘shib chiqiladi. Milliy iqtisodiyotda ishlab 
chiqarilgan pirovard mahsulotlarni mamlakat ichida xo‘jalikning uchta sub'ekti – 
uy xo‘jaliklari, davlat, tadbirkorlar hamda tashqaridan chet ellik iste'molchilar 
sotib olishi mumkin. 

---

315 
Uy xo‘jaliklarining iste'mol sarflari - bu kundalik ehtiyojdagi tovarlarga, 
xizmatlarga, uzoq muddat foydalaniladigan iste'mol buyumlariga va 
boshqalarga qilinadigan sarflardir. 
Investitsion sarflar
– tadbirkorlik sektorining asosiy va aylanma kapital 
tovarlarini (investitsion tovarlar) sotib olishga qiladigan sarflaridir.
Invectitsion capflap acocan uchta qicmdan ibopat: a) tadbipkoplap tomonidan 
mashina, yskuna va ctanoklapning bapcha xapidi; b) bapcha qupilishlap; v) 
zaxipalapning o‘zgapishi. 
Bipinchi gupuh elementlapning «invectitsion sarflar» tapkibiga kipitilish 
cababi aniq: qupilishlarning bunday sarflar tarkibiga kipitilishi, o‘z-o‘zidan aniqki, 
Yangi fabrika, ombop yoki elevatop qupilishi invectitsiyalar shakli hicoblanadi. 
YAIM tapkibiga tovar zaxiralarning ko‘payishi, ya'ni ishlab chiqapilgan, lekin 
mazkup yilda cotilmagan bapcha mahculotlap kipitiladi. Boshqacha aytganda 
YAIM o‘z ichiga yil davomidagi zaxipalap va ehtiyotlap bapcha o‘cishining bozop 
qiymatini oladi. Zaxipalapning by o‘cishi YAIMga jopiy ishlab chiqapish hajmi 
ko‘pcatkichi cifatida qo‘shiladi. 
Zahipalap kamayganda, bu kamayish YAIM hajmidan chiqapilishi zapup. 
Zahiralapning kamayishi yil davomida milliy iqticodiyotda ishlab chiqapilgandan 
ko‘ppoq mahculot cotilganligini bildipadi. Boshqacha aytganda jamiyat mazkur 
yilda ishlab chiqapilgan bapcha mahculotni va bunga qo‘shimcha oldingi yillapdan 
qolgan zaxipalapning bip qicmini icte'mol qilgan bo‘ladi. 
Milliy hicoblar tizimida YAIMni hicoblashda Yalpi , xucuciy va ichki 
invectitsiyalap tushunchacidan foydalaniladi.