№
|
Мавзулар номи
|
Мавзунинг қисқача мазмуни
|
Жами
|
Ўқитишни
ташкилий
шакли
|
Мустақил
таълим
|
1.
|
Кириш. Фаннинг мақсади ва вазифлари
|
Асосий қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқаришини ошириш тўғрисида давлат ва хукумат тадбирлари.
Механизациялашган қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришни ривожланиш йўллари.
Механизациялашган кишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришни ривожланишини тезлаштириш ва техникадан самарадорли фойдаланиш бўйича асосий тадбирлар.
Машиналардан тўғри фойдаланишда ва механизациялашган ишларнинг илғор технологиясини тадбиқ этишда фаннинг тутган ўрни.
Фаннинг вазифалари ва бошқа фанлар билан боғлиқлиги.
|
2
|
Н
|
|
2.
|
Қишлоқ хўжалик агрегатларининг энергетика воситалари ва таснифи. Машина-трактор агрегатларининг фойдаланиш хоссалари ва кўрсаткичлари.
|
Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришнинг энергетика воситалари.
Қишлоқ хўжалик агрегатларига тушунча ва уларнинг умумий таснифи. Қўзғалувчан агрегатлари ва уларнинг таснифи. Машина-трактор агрегатларига қўйиладиган асосий талаблар. Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришидаги энергетика воситаларининг турлари ва уларнинг тавсифномаси. Асосий турдаги энергетика воситаларининг афзаллиги ва камчиликлари. Асосий турдаги агрегатларнинг умумий тавсифномаси.
Трактор ва қишлоқ хўжалик машиналарининг технологик, иқтисодий фойдаланиш сифат кўрсаткичлари.
Тракторларни фойдаланиш хоссалари.
Тракторнинг тортиш хоссаларини яхшилаш усуллари.
Тракторнинг тортиш тавсифномаси ва ундан фойдаланиш.
Қишлоқ хўжалик машина ва тиркамларининг фойдалалниш хоссалари. Машиналарнинг иш вақтидаги ва салт юришларидаги қаршилиги ва уларни ўзгарувчанлик характери. Машиналарнинг солиштирма қаршилиги. Ҳар хил шароит ва ҳаракатланиш тезликларида машиналарнинг қаршиликларини ўзгарувчанлик характери ва даражаси. Тортиш қаршилигини камайтириш йўллари.
Тиркамалар. Тиркамалар қўйилган талаблар. тиркамалар турлари. Машиналарни қўшиш ва ўрнатиш усуллари.
|
4
|
НА
|
2
|
3.
|
Машина-трактор агрегатларини оқилона тузиш асослари. Машина-трактор агрегатларини ҳаракатланиши.
|
Агрегатларга қўйилган асосий талаблар. МТА тузишда ҳисобга олинадиган далиллар. Агрегатларнинг иш тартиби (ҳараратланиш тезлиги ва двигателни юкланиши бўйича). Ҳаракатланиш тезликлари: назарий, ишчи, ўрта техникавий фойдаланиш. Асосий технологик ишларида ишчи тезликлар диапазони.
Тиркама, ярим ўрнатма ва ўрнатма машиналарни агрегатлаш.
Машиналарни қўшиш ва ўрнатиш қоидалари. Агрегатларни тузишда техника хавфсизлиги.
Агрегатдаги машиналар сонини аниқлаш усуллари (тажриба ва ҳисоблаш). Оддий агрегатни ҳисоблаш тартиби. Ер ҳайдаш агрегатни ҳисоблаш. Комплекс агрегатни ҳисоблаш тартиби. Тортиш-юритма агрегатни ҳисоблаш хусусиятлари. Транспорт агрегатни тортиш ҳисоблашининг хусусиятлари.
Ростлаш майдонча ва далада агрегатларни технологик созлаш. МТАнинг ҳаракатланиш барқарорлигига қўйилган талаблар. Маркер ва из кўрсаткичларнинг чиқишини аниқлаш. Универсал ва комплекс (комбинацияланган) агрегатлари, уларнинг афзалликлари ва камчиликлари.
МТА-ни оқилона ҳаракатланиш усулларининг аҳамияти. МТА-нинг кинематикасига тушунча. Трактор ва агрегатларнинг кинематик тавсифномалари. Агрегатнинг оғирлик маркази, кинематик узунлиги ва эни, бурилиш маркази ва радиуси. Агрегатнинг минимал бурилиш радиусини асослаш. Агрегатни 90 ва 180 градусга бурилиши. Бурилиш узунлиги ва бурилиш йўлининг талаб қилинган энини асослаш. МТА-нинг ҳаракатланиш усуллари ва уларнинг тавсифномаси.
Агрегатнинг иш ва салт юришлари масофасини аниқлаш. Салт юришларни камайтириш йўллари. Ҳар хил ҳаракатланиш усулларини солиштириш ва таҳлил қилиш, энг қулайини танлаш. МТА-ни ишлаши учун дала ва пайкаларни тайёрлаш бўйича илғор механизаторларнинг тажрибаси.
|
6
|
НА
|
1
|
4.
|
Машина-трактор агрегатларининг унумдорлиги ва уни ошириш йўллари.
|
Меҳнат унумдорлиги ҳақида тушунча. Меҳнат унумдорлигининг бажарган иш сифати билан боғлиқлиги. МТА-нинг назарий унумдорлиги ва унга таъсир этувчи даллиллар. Унумдорлик бирликлари. МТА-нинг техникавий ва ҳақиқий унумдорликлари.
|
4
|
НА
|
1
|
|
|
Агрегатнинг иш қамраш кенглиги, қамраш кенглигидан фойдаланиш коэффициенти. Агрегатнинг иш тезлиги. Тезликдан фойдаланиш коэффициенти. Агрегатларнинг унумдорлигини тракторнинг қуввати бўйича аниқлаш. Териш агрегатларнинг унумдорлигининг аниқлаш хусусиятлари. МТА-нинг унумдорлигини ошириш йўллари.
Шартли эталон гектар-механизациялашган ишларнинг ўлчаш бирлиги. Механизациялашган ишлар ҳажминини шартли эталон гектарига айлантириш қоидалари. Шартли эталон трактор. Физикавий тракторлар сонини шартли эталон тракторлар сонига айлантириш коэффициентлари. МТА-нинг унумдорлигини оширишда илғор механизаторларнинг тажрибаси.
|
|
|
|
5.
|
Фойдаланиш сарф-ҳаражатлари ва уларни камайтириш йўллари.
Қишлоқ хўжалигидаги транспорт ишлари
|
Фойдаланиш сарф-ҳаражатларининг таснифи. Меҳнат сарфи ва уни камайтириш йўллари. Энергия сарфи ва уни таснифи. Энергия сарфини камайтириш йўллари. Ёнилғи-мойлаш материаллари сарфи. Сменалик ёнилғи сарфини аниқлаш. Бажарган иш бирлигига ёнилғи сарфи. Нефт маҳсулотларини тежаш йўллари.
Ёнилғи ва мойлаш материалларидан оқилона ва тежамли фойдаланишда илғор механизаторларининг тажрибаси.
Қишлоқ хўжалигида транспортнинг аҳамияти. Транспорт воситаларининг турлари. Қатнаш ва бориб-келиш (рейс) ҳақида тушунча. Юк ташиш режаси. Транспорт ишларнинг графиги. Транспорт воситаларидан фойдаланиш кўрсаткичлари ва уларнинг таҳлили. Транспорт агрегатларининг унумдорлиги. Тонна ва тонна-километр ҳисобида унумдорлиги. Транспорт ишларини ташкил қилиш ва режалаштириш.
Транспорт воситаларига бўлган эҳтиёжни аниқлаш. Юк ортиш ва тушириш ишларини механизациялаш. Транспорт ишларида тракторлардан фойдаланиш хусусиятари. Трактор тиркамаларининг тавсифномаси.
Транспорт ишини ҳисобга олиш ва назорат қилиш. Қишлоқ ҳўжалигида транспортдан фойдаланиш иқтисодий кўрсаткичларини аниқлаш.
|
4
|
НА
|
2
|
6.
|
Технология, ишлаб чиқариш жараёни ва операциялар ҳақида тушунча. Агромеъёрлаш ва қуйимларни асослаш.
|
Қишлоқ хўжалик экинларини етиштириш технологияси ва уни асослаш. Ишлаб чиқариш жараёни ва операциялар, уларнинг таснифи. Технологик, йиғиш, транспорт, тайёрлаш ва ёрдамчи операциялари.
Технологик жараёнларини тузишда ва механизациялашган ишларни ташкил қилишда умумий принциплари. Операцион технологияси. Агромеъёрлаш ва қўйимларни асослаш. Операция ва технологик хариталарини ишлаб чиқиш. Технологик операцияларнинг сифат кўрсаткичлари ва уларнинг таснифи. МТА-нинг иш сифатини баҳолаш услублари. Оқилона технологиясини яратишда фан, техника ютуқлари ва илғор тажрибаси аҳамияти.
|
4
|
НА
|
1
|
7.
|
Ўғитларни тайёрлаш ва тупроққа солиш.
|
Ўғитлар ва уларни тупроққа солиш усуллари тўғрисида умумий маълумотлар.
Органик ўғитларни тупроққа солиш. Агротехникавий талаблар. Ўғитлар солиш учун машиналар тўплами. Суюқ ўғитларни тупроққа солиш. Далани тайёрлаш. Агрегатларни ишга тайёрлаш.
Юклагич ва гўнг сочгичларнинг ишини ташкил этиш.
Тупроққа минерал ўғитлар солиш. Агротехникавий талаблар.
Ўғит солиш машиналари. Агрегатланиши. Ўғит солиш машиналари. Ўғит солиш нормасига ўрнатиш. Агрегатларнинг ҳаракатланиш усуллари. Ишни ташкил этиш. Иш сифатини назорат қилиш. Техника хавфсизлиги. Илғорлар тажрибасидан
|
6
|
НА
|
1
|
8.
|
Тупроққа асосий ва экиш олдидан ишлов бериш.
|
Тупроққа асосий ишлов бериш ҳақидаги тушунча. Тупроққа асосий ишлов бериш усуллари. Тупроқ қатламини ағдариб ва ағдармасдан ер ҳайдаш.
Ер ҳайдаш технологияси. Агротехникавий талаблари. Ер ҳайдаш агрегатларни тузиш, ишга тайёрлаш. Далани ишга тайёрлаш.
Агрегатнинг ҳаракатланиш усулларини танлаш. Ер ҳайдаш агрегатларини ишини ташкил этиш. Ер ҳайдаш сифатини назорат қилиш. Тупроққа асосий ишлов бериш бўйича илғор механизаторарнинг тажрибаси. Техника хавфсизлиги.
Тупроққа экиш олдидан ишлов бериш ва унга қўйилган агротехникавий талаблар. Культивация. Боронолаш. Молалаш. Агрегатлар тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг ишини ташкил этиш. Иш сифатини назорат қилиш. Техника ҳавфсизлиги.
|
6
|
НА
|
3
|
|
|
Тупроққа ишлов бериш илғор услублари. Тупроққа ишлов бериш бўйича агрегатларнинг унумдорлигини ва тежамлигини ошириш йўллари.
|
|
|
|
9.
|
Дон ва дуккакли экинлари етиштириш ва ҳосилини ўриб-йиғиб олиш.
|
Дон ва дуккакли экинларни экиш усуллари. Агроталаблар. Машиналар танлаш. Экиш агрегатларини тузиш ва ишга тайёрлаш. Сеялкани экиш нормасига ва берилган экиш чуқурликка ростлаш. Маркер ва из кўрсаткичларни ўрнатиш. Агрегатнинг ҳаракатланиш усуллари.
Уруғ билан агрегатларни тўлдиришни ташкил этиш. Иш сифатини назорати. Техника хавфсизлиги.
Дон ва дуккакли экинларини парвариш ишлари. Агроталаблар. Парвариш агрегатларини тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг ҳаракатланиш усуллари. Иш сифатини текшириш. Техника хавфсизлиги.
Дон ва дуккакли экинлари ҳосилини ўриб йиғишнинг умумий хусусиятлари. Агроталаблар. Ўриб-йиғиш усулини танлаш. Дон экинларини оқим усулида ўриб-йиғиш учун машиналар тизими.
Агрегатлар тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Жатка ва комбайнларнинг ишчи органларини текшириш ва созлаш. Комбайннинг қулай ҳаракат тезлигини танлаш. Комбайнларни тайёрлаш (герметизация, ростлаш, созлаш). Далани ишга тайёрлаш. Агрегатнинг ҳаракатланиш усуллари. Агрегатларни далада ишини ташкил этиш. Иш сифатини назорат қилиш.
Сомон йиғишни механизациялаш.
Илғорлар тажрибасидан. Техника хавфсизилиги ва ёнғинги қарши чора тадбирлар.
|
6
|
НА
|
1
|
10
|
Пахта етиштириш ва уни йиғиб-териб олиш.
|
Чиғит экиш. Уруғлик чигитига қўйилган талаблар. Экиш усуллари. Экишга қўйилган агротехника талаблари. Машиналар танлаш. Агрегатларни тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Далани ишга тайёрлаш. Агрегатни ҳаракатланиш усуллари. Агрегатни ишини ташкил этиш. Чигит экиш сифатини назорат қилиш.
Илғорлар тажрибаси. Техника хавфсизлиги. Ғўза парвариши. Ғўза опреациялари рўйҳати.
Парвариш операцияларига қўйилган умумий агротехника талаблари. Агрегатларга қўйилган талаблар. Агрегатлар тузиш ва ишга тайёрлаш. Тупроқни юмшатиш, чопиш, озиқлантириш, эгат очиш ва бошқа ишлар учун ишчи органларни танлаш. Ўрнатиш ва
|
8
|
НА
|
3
|
|
|
ростлаш. Парвариш ишларини ташкил қилиш. Агрегатларга технологик хизмат кўрсатиш. Агрегатларнинг ҳаракатланиш усуллари. Ғўза заракунандалари ва қасалликларига қарши курашиш операцияларини бажариш бўйича машина ва ишчи органларини танлаш. Дала ва агрегатни ишга тайёрлаш. Дала ва агрегатни ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг унумдотлигини ва тежамлигини ошириш йўллари. Илғорлар тажрибаси. Техника хавфсизлиги.
Пахта ҳосилини йиғиб-териб олиш. Пахтани йиғиб-териб олиш ишларининг хусусиятлари. Агротехника талаблари. Машиналар тизими. Агрегатлар тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Далани ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг ҳаракатланиш усуллари. Агрегатларнинг ишини ташкил қилиш. Йиғиш-транспорт комплексларини ташкил этиш. Иш сифатини назорат қилиш. Илғорлар тажрибасидан.
Меҳнат унумдорлигини ошириш йўллари. Техника хавфсизлиги ва ёнғинга қарши чора-тадбирлар
|
|
|
|
11.
|
Маккажўхори етиштириш ва ўриб-йиғиб олиш.
|
Маккажўхори экиш. Экиш усуллари. Агротехника талаблари.
Машиналар танлаш. Агрегатларни тузиш ва уларни ишга тайёрлаш.
Далани ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг далада ҳаракатланиш усуллари. Агрегатнинг ишини ташкил этиш. Иш сифатини назорат қилиш.
Маккажўхори экинларини парвариш. Парвариш операциялари, уларга қўйилган агротехника талаблари. Агрегатлар тузиш ва ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг далада ҳаракатланиш усуллари.
Агрегатларнинг ишини ташкил этиш. Иш сифатини назорат қилиш.
Техника ҳавфсизлиги. Илғорлар тажрибасидан
Маккажўхори экинларини дон ва силос учун ўриб-йиғиб олишига қўйилган агротехника талаблари. Ўриб-йиғиш машиналари.
Агрегатлар тузиш ва ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг ҳаракатланиш усуллари ва далани ишига тайёрлаш. Агрегатларни далада ишлаши. Иш сифатини назорат қилиш. Илғорлар тажрибасидан. Техника хавфсизлиги.
|
6
|
НА
|
1
|
12.
|
Бир ва кўп йиллик ўтлар етиштириш ва йиғиб олиш
|
Ўт етиштириш хусусиятлари. Ўт экиш ва экилган ўтларни парвариш қилиш. Агротехника талаблари. Машиналар тизими. Агрегатлар тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Далада агрегатларни ишини ташкил этиш.
Ўтларни пичан учун ўриб олиш. Ўтларни сенаж учун ўриб-йиғиб олиш. Ўтларни витаминли ўт уни учун ўриб олиш. Ўтларни силос учун ўриш. Агротехника талаблари. Агрегатлар тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Агрегатларнинг ишини ташкил этиш. Техника хавфсизлиги. Илғорлар тажибасидан
|
6
|
НА
|
1
|
13.
|
Картошка етиштириш ва йиғиб-териб олиш.
|
Экишга тайёрлаш. Катрошка экиш. Экинни парвариш қилиш. Картошкани йиғиб олиш. Агротехника талаблари. Машиналар тизими. Агрегатлар тузиш ва уларни ишга тайёрлаш. Далани ишга тайёрлаш. Агрегатларни ишини ташкил этиш. Техника хавфсизлиги.
|
6
|
|
1
|
14.
|
Сабзовотчиликда ва боғдорчиликдаги ишларни механизациялаш.
|
Сабзовотчиликнинг аҳволи ва уни ривожлантириш истиқболлари. Сабзовот экиладиган ерларни тайёрлаш хусусиятлари. Сабзовотлар уруғини сепиш ва кўчатини ўтказиш муддатлари ва усуллари. Сеялка ва кўчат ўтказиш машиналарини ишга тайёрлаш. Машиналарнинг ишлаши. Сабзовотларни йиғиб-териб олиш.
Илғорлар тажрибаси. Боғдорчиликдаги механизациялашган ишларни бажаришига қўйилган агротехника талаблари. Боғдорчиликда йиғиш-териш ишларини бажариш учун машиналар. Йиғиб-териш ишларни механизациялаш истиқболлари. Илғорлар тажрибаси. Техника хавфсизлиги.
|
6
|
Н
|
1
|
15
|
Мелиорация ишларини механизациялаш.
|
Ерларни мелиорациялаш бўйича асосий ишлари. Суғориш усуллари ва унда фойдаланиладиган машиналар. Суғоришдаги ишларни ташкил қилиш. Техника хавфсизлиги
|
4
|
НА
|
2
|
16
|
Машина-трактор саройи структураси ва таркибини аниқлаш, уни ишини режалаштириш.
|
Машина-трактор саройининг энг қулай структураси ва таркибининг аҳамияти. Механизациялашган ишларнинг ҳажмини аниқлаш.
Календар муддатлари ва айрим технологик операциялар давомийлиги бўйича ишларни тақсимлаш. Минтақавий ҳусусиятларни ҳисобга олган ҳолда қишлоқ хўжалик техникасини асослаш ва танлаш.
МТС-нинг структурасини ва энг қулай таркибини аниқлаш услуби. МТС-ни таркибини норматив услубида аниқлаш. Механизациялашган ишлар ҳажми бўйича тракторлардаги талабини аниқлаш.
Ўрнатилган агромуддатда берилган иш ҳажмини бажариш учун агрегатларни сонини аниқлаш.
Трактор ишларини (тракторлар маркалари бўйича) бажариш йиғма жадвалларини тузиш.
Трактор маркалари бўйича машиналардан фойдаланиш графикларини тузиш. Графикларнинг корректировкаси.
|
2
|
Н
|
1
|
|
|
Тракторнинг йиллик юклама режасини тузиш. Тракторлар хўжалик рақамлари бўйича машиналардан фойдаланиш тезкор графикларини тузиш. Илғорлар тажрибаси.
|
|
|
|
17
|
Машина-трактор саройидан фойдаланишнинг асосий кўрсаткичлари.
|
Таҳлилнинг аҳамияти ва услублари. Машина-трактор саройи (МТС)дан самарали фойдаланишнинг бош кўрсаткичлари: экинларнинг ҳосилдорлиги ва олинган маҳсулотнинг таннархи. Техника билан таъминланиш ва улардан фойдаланиш, ишлаб чиқаришнинг механизациялаш даражаси кўрсаткичлари. Машиналар тизимларини солиштириб баҳолаш.
Илғор механизаторларнинг, механизациялашган звеноларнинг ишлаб чиқариш кўрсаткичлари.
|
2
|
Н
|
1
|
|
|
