Va maxsus tarmoqlar ishlatiladi

---

 

 

HTML 

 

 

---

WWW va HTML!!! 

WWW  -  (World  Wide  Web) nomi Tim  Berners  LEE tomonidan CERN 

(yevropa  yadro  markazi  tadqiqotchilari)  laborotoriyasida  kiritilgan  bo’lib,  butun 

jahon o’rgimchak to’risi deb ataladi. 

WWW da turli yo’llar orqali tegishli ma’lumotga(matn, rasm, video,...) yetib borish 

va  uni  ko’rish  mumkin.  WWW  da  nuqtalar  rolini  kompyuter  o’ynaydi  ya’ni 

kompyuter ip adresslari. Yo’llar sifatida asosan telefon yo’llari, simsiz aloqa yo’llari 

va maxsus tarmoqlar ishlatiladi. Internetda biror bir sayt nomini kiritsangiz, siz shu 

sayt  saqlangan  serverga  murojaat  qilgan  bo’lasiz,  ya’ni  kompyuter  adresi  (IP 

adress)ni  kiritgan  bo’lasiz. Foydalanuvchilarga  qulaylik  tug’dirish  maqsadida  IP 

adresslar  matn  ko’rinishiga  keltirilgan(eslab  qolishda  qiyinchilik  bo’lmasligi 

uchun). 

Misol 

uchun, http://www.sayt_nomi.uz, shu 

nomga 

oid 

adres 190.25.150.2 shaklida  bo’lishi  mumkin.  Bundan  xulosa  chiqadiki,  sayt 

adresiga sayt nomi yoki serverning sonli adresini yozib kirish mumkin. 

WWW  yoki  Web  da  ma’lumotlar  gipermatnli  hujjatlar  shaklida  olinadi. 

Gipermatnning o’zi esa boshqa matnli hujjatlarga yo’l ko’rsatadi. Demak, matnlar 

qaysi  mamlakatning  serverida  turishidan  qat’i  nazar,  tezda  o’tish  imkoniyatini 

beradi. Matnlar bilan bir qatorda Web hujjatlarida rangli harakatdagi tasvirlarni, turli 

video kliplarni, umuman multimedia ma’lumotlarini ham ko’rish mumkin. Web da 

ma’lumotlar sahifa ko’rinishida beriladi. Bu sahifalar odatda, HTML  hujjat, ya’ni 

HTML (Hyper Text Markup Language – gippermatnni belgilash tili) tilida(umumiy 

holda  til  deyilmoqda,  aslida  dasturlash  tili  emas)  yozilgan  hujjat  deb  qaraladi.  Bu 

holda  yozilgan  hujjatlarni  ko’rish  uchun  maxsus  dasturlar  ishlatiladi.  Bunday 

dasturlar  Browser  lar  deyiladi.  Brouzerlar  gippermatnli(kodli)  sahifalarni 

foydalanuvchi  tushunadigan  tilga  o’zgartirib  beradi.  Bu  dasturlarning  bir  qancha 

turlari  mavjud.  Xususan  ulardan  ko’p  ishlatiladigani  Internet  Explorer,  Opera, 

Xrom, Mozilla va boshqalardir. O’z navbatida bu Browser lar ham o’z versiyalariga 

ega. Windows muhitida standart ishlatiladigan Browser bu Internet Explorer dir. 

Hujjatni 

barcha 

kompyuterlar 

tushunadigan 

holda 

ko’rsatish 

uchun 

kompyuterlarning  tushunadigan  yagona  tilini  bilish  lozim  bo’ladi.  Shu  sababli 

World  Wide  Web  da  qo’llaniladigan  HTML  tili  barpo  etildi.  Ushbu  tilni  birinchi 

bo’lib Tim Berners-Li ishlab chiqdi. 

WWW  sistemasidan  qandaydir  hujjat  yoki  xabar  olsangiz,  ekranda  yaxshi 

formatlangan,  o’qish  uchun  qulay  matn  paydo  bo’lganligini  ko’rasiz.  Bu  shuni 

anglatadiki,  www  hujjatlarida  ma’lumotlarni  ekranda  boshqarish  imkoniyati  ham 

mavjud.  Siz  foydalanuvchining  qaysi  kompyuterda  ishlashini  bilmaysiz  va  www 

hujjatlar  aniq  bir  kompyuter  platformalariga  mo’ljallangan  yoki  qaysidir  format 

bilan  saqlanishini  oldindan  ayta  olmaysiz.  Ammo  kompyuterda  ishlayotgan 

---

foydalanuvchi qaysi terminalda ishlashidan qat’i nazar yaxshi formatlangan hujjatni 

olishi  kerak  bo’ladi.  Bu  muammoni  HTML  andoza  tili  hal  qiladi.  U  hujjatning 

tuzilishini ifodalovchi uncha murakkab bo’lmagan buyruqlar majmuidan iborat. 

HTML WWW sistemasi uchun hujjat tayyorlashda ishlatiladi. HTML tili biz bilgan 

C++,  Java  va  boshqa  dasturlash  tillari  kabi  to’g’ri  ma’nodagi  dasturlash  tili 

hisoblanmaydi.  HTML  yordamida  operastion  tizimlarda  ishlaydigan  to’laqonli 

dastur yoza olmaymiz(html da for, if, while kabi buyruqlar yo’q). HTML bu Internet 

tarmog’idagi  Web  –  serverida  joylashtirilgan  hujjatlarni  ko’rish  imkoniyatini 

beradigan sahifalar yaratishga mo’ljallangan gipermptnni belgilash tili hisoblanadi. 

HTML  gippermatn  tilidagi  buyruqlar teg  (tag) lar  deyiladi.  Har  bir  tegning  o’z 

vazifasi bo’lib, matn va boshqa ma’lumot turlarini foydalanuvchiga qulay shaklda 

etkazish  uchun  xizmat qiladi. Bu  gippermatn tilining  ham o’z versiyalari  mavjud, 

chiqariladigan  har  bir  versiyada  HTML  gippermatn  tiliga  yangi  teglar  qo’shilib 

boriladi va shu tariqa rivojlanib boradi.