Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

 
 
 
 

---

107 
 
3.4.1. Maxsulot o‘lchamlari 
 
Maxsulot  o‘lchamlari  dastur  tizimining  ichki  xarakterlarni  o‘lchashda 
ishlatiladigan 
oldindan 
belgilanuvchi 
o‘lchamlar  xisoblanadi.  Maxsulot 
o‘lchamlari namunasi tizim o‘lchamini, kodlar qatori bilan o‘lchanadigan, yoki xar 
bir obyekt klassiga bog‘liq bo‘lgan metodlar sonini o‘z ichiga oladi. Baxtga qarshi, 
bo‘lim boshida tushuntirganimdek, dastur o‘lchami va sikl murakkabligi kabi oson 
o‘lchanishi  mumkin  bo‘lgan  xarakterlar  tushunarlilik  va  yashovchanlik  kabi  sifat 
xarakterlari bilan ishonchli bog‘liqlik yo‘q. Jarayonning rivojlantirilishi, ishlatilgan 
texnologiya  va  yaratilayotgan  sistema  turiga  qarab  (xarakterlarning  bog‘liqligi) 
bog‘liqlik ham farq qiladi. 
Maxsulot o‘lchamlari ikki sinfga bo‘linadi: 
1.
 
Dinamik  o‘lchamlar,  bajarilayotgan  dasturdan  xosil  bo‘layotgan 
o‘lchashlardan yig‘iladi. Bu o‘lchamlar tizimni tekshirish davomida yig‘ilishi yoki 
Sistema  ishga  tushirilgandan  keyin  yig‘ilishi  mumkin.  Xatoliklar  xabarlari  soni 
yoki xisobni yakunlash uchun ketgan vaq misol bo‘lishi mumkin.  
2.
 
Statik o‘lchamlari, dizayn, dastur yoki dokumentatsiya kabi sistema 
namoyishchilarini o‘lchashlardan yig‘iladi. Statik o‘lchamlarga kodning o‘lchami 
va ismlarning o‘rtacha uzunligi misol bo‘ladi.  
Bu  o‘lcham  turlari  turli  xil  sifat  atributlariga  bog‘liq.  Dinamik  o‘lchamlar 
samaradorlikni  va  dasturning  ishonchiligini  belgilashda  yordam  beradi.  Statik 
o‘lchamlar  esa  dastur  tizimi  va  tizim  komponentalarining  murakkabligi, 
tushunarligi va yashovchanligini belgilashda yordam beradi. 
Odatda  dinamik  o‘lchamlar  va  dasturning  sifat  xarakterlari  o‘rtasida  aniq 
bog‘liqlik  bor.  Aniq  funksiya  uchun  talab  etilgan  bajarilish  vaqtini  o‘lchash  va 
Sistema  ishga  tushishi  uchun  talab  etiladigan  vaqtni  belgilash  ancha  oson.  Bu 
to‘g‘ridan  to‘g‘ri  dastur  samaradorligiga  bog‘lanadi.  Xuddi  shundek,  dastur 
xatoliklari  soni  va  yuklanishi  va  dastur  ishonchliligiga  to‘g‘ridan  to‘g‘ri  bog‘liq 
bo‘lishi mumkin bo‘lgan xatolik turi, 15-bo‘limda muhokama qilingandek. 

---

108 
 
Muhokama  qilganimdek,  static  o‘lchamlarda,  3.11  da  ko‘rsatilgandek,  sifat 
xarakterlari bilan bilvosita bog‘liqlik bor. Turli o‘lchamlarning ko‘plab soni taklif 
qilindi va ko‘plab tajribalar  bu  o‘lchamlar  va  murakkablik  va yashovchanlik kabi 
xarakterlar o‘rtasidagi bog‘liqliqlikni keltirib chiqarishga va ma‘qulllashga xarakat 
qildi.  Bu  tajribalarning  hech  biri  yakunlovchi  bo‘lmadi  lekin  dastur  o‘lchami  va 
murakkablikni 
nazorat 
qilish 
ishonchlilik, 
dastur 
murakkabligi 
va 
yashovchanlikning eng ishonchli belgilovchilari bo‘lib tuyuldi. 
3.11-  rasmdagi  o‘lchamlar  xar  qanday  dasturga  qo‘llanishi  mumkin  lekin 
ko‘proq obyetga yo‘nalganga(OY) xos o‘lchamlar ekanligi ham taklif etilgan. 3.12 
Chidamber 
va 
Kemererning 
oltita 
obyektga 
yo‘naltirilgan 
o‘lcham 
to‘plamini(bazida  CK  to‘plami  deb  aytiladi)  eslatadi(1994).  Aslida  bu  1990-
yilning  boshida  taklif  etilgan  bo‘lsada, ular  hali  ham  OY  o‘lchamlari  bo‘lib  keng 
ishlatiladi.