Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

B
 va 
M
 ga qiymat berayotgan omillarning baholari subyektiv. Baholar bir 
odamniki  boshqasidan  farq  qiladi,  ularning  kelib  chiqishi  va  rivojlanitirilayotgan 
tizimga oid tajrobasiga bog‘liq tarzda.  
Aniq  kod  o‘lchamini  baholash  lohida  boshlang‘ich  davrda  qiyin  chunki 
tugallangan  dasturning  o‘lchami  baholash  talab  etilganda  shakllanmagan  dizayn 
qaroriga bog‘liq. Masalan, yuqori darajali ma‘lumot boshqaruvini talab etgan ilova 
yo o‘zining ma‘lumotlar boshqaruv tizimini amalga oshiri yoki tijorat malumotlar 
bazasi  tizimidan  foydalanishi  mumkin.  Dastlabki  narxni  baholashda,  bajarilish 
talablarini  yetarlicha  yaxshi  qondiradigan  tijorat  ma‘lumot  bazasi  bormi  buni 
bilishingiz qiyin. Siz shuning uchun tizimgaqancha ma‘lumotni boshqaruvchi kod 
kiritilishini bilmaysiz. 
Tizimni  rivojlantirishda  ishlatilgan  dasturlash  tili  ham  rivojtirilajak  kodlar 
qatorining  soniga  ta‘sir  etadi.  Java  kabi  til  C  ishlatilgandagidan  ko‘ra  ko‘proq 
kodlar  qatorini  kerakligini  toqazo  etadi.  Shunga  qaramay,  bu  qo‘shimcha  kod 
ko‘proq kompilyatsiya vaqtini tekshirish imkonini beradi shuning uchun yaroqlilik 
narxlari qisqartirilishi mumki. Qanday bu hisobga olinishi mumkin. Buning ustiga, 
oldingi  loyihalardagi  sezilarli  miqdordagi  kodlar  qismidan  qayta  foydalanish 
mumkin va buni yodda tutish uchun o‘lcham bahosi moslashtirilishi kerak.  
Algoritmli  baholash  modellari  bir  tizimni  rivojlantirish  uchun  qancha  ish 
talab etilishini aniqlashni tizimli usuli. Shunga qaramay, bu modellar murakkab va 
foydalanish qiyin. Juda ko‘p xususiyatlar va ularning qiymatini baholashda ancha 
noaniqlik  chegaralari  mavjud.  Bu  murakkabliklar  kuchli  foydalanuvchilarni  ham 
gangitib qo‘yadi va shu sababdan algoritmli baholash modelining amaliy tadbiqi oz 
miqdordagi kompaniyalar bilan chegaralanib qolgan.  Yana bir gangitadigan to‘siq 
algoritmli  model  o‘lchov  (kalibratsiya)  uchun  zaruratligidir.  Modeldan 
foydalanuvchilar  o‘zlarining  modellarini va  xususiyat  qiymatlarini  shaxsiy  tarixiy 
loyiharidan foydalanib o‘lchashi (kalibrlashi) lozim, xuddi bu mahalliy amaliyot va 
tajribani ko‘rsatganidek. Shunga qaramay, juda kam tashkilotlar o‘tgan loyilaridan 
yetarlicha  modelli  o‘lchashni  qo‘llab  quvvatlaydigan  shakldagi  ma‘lumotlarni 
yig‘ishgan.  Algoritmli  modeldan  amaliy  foydalanish,  shuning  uchun,  model 

---

63 
 
parametrlari  uchun  chop  etilgan  qiymatlar  bilan  boshlanishi  kerak.  Bular 
o‘zlarining tashkilotiga qanday yaqin aloqadorligini bilish modelyer uchun amaliy 
jihatdan imkonsiz. Agar siz algoritmik narxni baholash modelidan foydalansangiz, 
yagona  bahodan  ko‘ra  baholar  guruhini  (eng  yomon,  kutilgan,  eng  yaxshi) 
rivojlantirishingiz kerak va baholash fo‘rmulasini barchasiga qo‘llashingiz kerak. 
 
 
2.10- rasm. COCOMO II modelini baholash 
 
Baholar  siz  rivojlantirilayotgan  dastur  turini  yaxshi  tushunganingizda, 
mahalliy  ma‘lumotdan  foydalanib  modelni  kalibrlaganingizda  yoki  dasturlash  tili 
va qurilmalar tanlovi oldindan aniqlanganda aniq bo‘lishga moyil bo‘ladi.