Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

B0, bit/s

Ep, dB

YoM ning turi

Δ, nm

FQQ ningturi

Ltr, km

, dB/km

τn, ps/nm∙km

lqu, km

HKS

ΔT, grad

Qiymatlari aniqlanadi-gan para-metrlar

4

8,5·10^6

43

LD

0,4

pin FD

275

0,3

2,5

2

Yo’q

25

lru, na.y.u, aru, τ, lru.maks,Nlr

4.6. Nazariy qism
Tola bo’ylab tarqalayotgan yorug’lik nurlanishining so’nishidan kelib chiqqan holda optik liniya traktidagi mavjud barcha yo’qotishlarni hisobga olsak, regenerasiyalash uchastkasi uzunligini hisoblash quyidagi miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi:

l_ru(E_p-a_a.u*n_a.u-a_ay.u*n_ay.u-a_t-a_V)/=(43-0.25*2-0.05*1-1-5)/0.3=121,5km (4.1)

bu yerda E_p=r_uz-r_qq, ya’ni uzatilgan va qabul qilingan signal sathlari orasidagi farq bo’lib, u tolali optik uzatish tizimining energetik potensialini ifodalaydi, u dB larda o’lchanadi (E_p ning qiymati tegishli variantda beriladi);

-optik tolaning so’nish koeffisiyenti, dB/km (uning qiymati variantda beriladi);

n_a.u-ajraladigan ulagichlar soni (ularning soni 2 ga teng bo’lib, optik tolaning kirish va chiqishida o’rnatiladi);

a_a.u=0.25dB, ajraladigan ulagichlardagi yo’qotishlar, dB;

n_ay.u-ajralmaydigan ulagichlar soni;

a_ay.u=0.05dB, ajralmaydigan ulagichlardagi yo’qotishlar, dB;

a_t- xaroratning o’zgarishi bilan optik tolada hosil bo’ladigan yo’qotishlarning qiymati, dB;

a_V-vaqt o’tishi bilan regenerasiyalash uchastkasi komponentlari (nurlanish manbai-kabel-fotoqabulqilgich) xarakteristikalarining yomonlashuvi bilan bog’liq bo’lgan yo’qotishlarning qiymati, dB;

a_t va a_V qiymatlari mos ravishda 4.1va 4.2-jadvallardan aniqlanadi.

4.1-miqdoriy munosabatda ajralmaydigan ulagichlarning soni noma’lum bo’lgani uchun, ushbu formulani quyidagi ko’rinishga keltiramiz:

n_ay.u = l_ru / l_qu – 1=121,5/2-1=121,5 (4.2)
bu yerda: l_qu-kabelning qurilish uzunligi, km (uning qiymati tegishli variantda beriladi);

(4.2) ni (4.1) ga qo’yib, quyidagi natijaviy munosabatlarga kelamiz

l_ru [E_p-a_a.u*n_a.u-a_ay.u (l_ru/l_qu–1)-a_t-a_V]/;
l_ru *+ a_ay.u l_ru/l_qu E_p-a_a.u*n_a.u+a_ay.u-a_t-a_V;
l_ru  (E_p-a_a.u*n_a.u+a_ay.u-a_t-a_V)/(+ a_ay.u / l_qu); (4.3)
Tolali optik uzatish tizimi parametrlarining xaroratga bog’liq ravishda o’zgarishidan hosil bo’ladigan yo’qotishlarning qiymatlari 4.2-jadvalda keltirilgan.

a_ru =l_ru+n_au*a_au+n_a.y.u*a_a.y.u+a_t+a_v

=0,3*121,5+0,25*2+121,5*0.05+1+5=36 (4.4)
bunda a_ru E_p (4.5)

shart bajarilishi kerak, aks xolda l_ru ni hisoblashda noto’g’ri natijaga kelinadi.

Regenerasiyalash uchastkasi uzunligining to’g’riligi optik tolaning dispersiya xususiyatlari orqali ham tekshiriladi.

Dispersiyani hisobga olgan xolda regenerasiyalash uchastkasining maksimal uzunligi quyidagi miqdoriy munosabat orqali aniqlanadi:

l_{ru maks} = 0,25/ τ*B = 0.25/25000*8,5*1000000=85km (4.6)
bu yerda B–liniya traktidagi uzatish tezligi, bit/s; mBnB turdagi optik liniya kodlari taktli chastotani m/n martaga ortishiga olib keladi. Masalan, 1V2V, 2V4V kodlari qo’llanilganda taktli chastota, shunga mos tarzda signallarni liniyaga uzatish tezligi ham 2 martaga ortadi:
V=2V₀, bit/s,
τ - optik tola dispersiyasining o’rtacha kvadratik qiymati, s/km.

Bir modali optik tolaning normallashtirilgan o’rtacha kvadratik dispersiyasi τ _n, ns/(nm*km) yoki ps/(nm*km) larda o’lchanadi.

τ ning qiymati bu xolda quyidagicha aniqlanadi:
τ =K*Δ*τ _n, =10^-9 * 10^-9*0.4*2,5=10^-18 (4.7)
bu yerda τ _n ning o’lchamlari ns/(nm*km) berilsa , k=10^-12 ga,

τ _n ning o’lchamlari ps/(nm*km) berilsa , k=10^-9 ga teng.

Δ- optik nurlanishning polosa kengligi, nm (uning qiymatlari tegishli variantda beriladi).

Hisoblash natijasi asosida olingan regenerasiyalash uchastkasi uzunligi

l_{ru maks}l_ru (4.8)
shartni qanoatlantirishi kerak.

Hisoblangan renenerasiyalash uchastkasi uzunligi l_ru (4.5) va (4.8) shartlarining birontasini xam qanoantlantirmasa, u xolda l_ru ni takroriy hisoblash kerak.

Hisoblashlar yakunida hisoblangan regenerasiyalash uchastkasida optik ulagichlarni joylashtirish (4.1 rasm) va trassaning tuzilish sxemalarini (4.2 rasm) chizish joiz. Buning uchun liniya traktida o’rnatiladigan liniya regeneratorlarining sonini aniqlash kerak:
N_lr = (L_mp /l_ru)-1 = 450/85-1=2,23 (4.9)

bu yerda L_mp– liniya traktining uzunligi, km (uning qiymatlari tegishli variantda beriladi) ;

l_ru– hisoblangan regenerasiyalash uchastkasi uzunligi, km.

UzOM QqOM

A-OU OK AY-OU₁ OK AY-OU₂ AY-OU_n OK A-OU

. . .

l_{qu ,} 3km

4.1-rasm. Hisoblangan regenerasiyalash uchastkasining tuzilish sxemasi

OQ-A OK LR-1 OK LR-2 OK OK LR-4 OK OQ -B

l_{ru =} 85km
L_tr= 225 km

4.2–rasm. Tolali optik liniya traktida regeneratorlarni joylashtirish sxemasi